“`html
بیماری اسکوربوت چیست و چه علائمی دارد؟
اسکوربوت (به فرانسوی: Scorbut) یک بیماری است که به خاطر کمبود ویتامین ث، که برای ساخت کلاژن ضروری است، به وجود می‌آید.
نام علمی این ویتامین، اسید اسکوربیک، از کلمهٔ لاتین اسکوربوت گرفته شده است. به این بیماری در گذشته در فارسی اسقربوط هم می‌گفتند، که این واژه از زبان عربی آمده است.
بیماری اسکوربوت باعث بروز لکه‌هایی روی پوست، نرم شدن لثه‌ها و خونریزی از غشاهای مخاطی می‌شود. این لکه‌ها معمولاً بیشتر روی ران‌ها و پاها ظاهر می‌شوند.
افراد مبتلا به اسکوربوت ممکن است رنگ‌پریده و افسرده شوند و حتی دچار فلج در یک یا چند عضو شوند. در صورت عدم درمان صحیح، زخم‌ها باز شده، چروک می‌خورند، دندان‌ها می‌افتند، و در نهایت، فرد ممکن است جان خود را از دست بدهد.
در گذشته، این بیماری عمدتاً در میان ملوانان و دزدان دریایی که سفرهای طولانی انجام می‌دادند و دسترسی به میوه و سبزیجات نداشتند، شایع بود.
بسیاری از حیوانات به این بیماری مبتلا نمی‌شوند، زیرا بدن آنها می‌تواند ویتامین ث را خودش تولید کند. اما انسان‌ها و دیگر برخی گونه‌های جانوری مثل خوکچه‌های هندی، نمی‌توانند این ویتامین را بسازند و باید آن را از طریق غذا دریافت کنند.
ویتامین ث در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود. مرکبات، گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، کلم و فلفل سبز از منابع غنی ویتامین ث هستند.
علت و درمان کمبود ویتامین C در بدن
اسکوربوت چیست؟
اسکوربوت که به نام کمبود ویتامین C نیز شناخته می‌شود می‌تواند سبب کم‌خونی، بی‌حوصلگی، خستگی، خونریزی ناگهانی، درد در اندام‌ها به ویژه پاها، ورم در بعضی مناطق بدن و گاهی زخم لثه و افتادن دندان‌ها به صورت ناگهانی شود.
از زمان یونان و مصر باستان این بیماری شناخته شده و بیشتر در ملوانان قرن‌های ۱۵ تا ۱۸ میلادی دیده می‌شد، زمانی که سفرهای دریایی طولانی برای تأمین مواد تازه رواج داشت. بسیاری از افرادی که به این بیماری دچار می‌شدند در این دوره جان خود را از دست می‌دادند.
این بیماری همچنین در زمان قحطی سیب زمینی در سال ۱۸۴۵ و جنگ داخلی آمریکا نیز روی داد. اخیراً، شیوع این بیماری در سال ۲۰۰۲ بعد از جنگ و خشکسالی در افغانستان گزارش شده است.
امروزه، در کشورهای صنعتی، به ویژه آن‌هایی که نان و غلات غنی شده دارند و به راحتی در دسترس قرار می‌گیرند، این بیماری نادر است. اما هنوز هم می‌تواند افرادی را که به اندازه کافی ویتامین C مصرف نمی‌کنند تحت تأثیر قرار دهد.
علائم اسکوربوت چیست؟
ویتامین C یک ماده مغذی ضروری است که به بدن کمک می‌کند آهن را جذب کند و کلاژن تولید نماید. اگر بدن کلاژن کافی تولید نکند، بافت‌ها شروع به تجزیه می‌کنند. این ویتامین همچنین برای تولید دوپامین، نوراپی‌نفرین، اپی‌نفرین و کارنیتین که برای تولید انرژی لازم هستند، ضروری است.
علائم کمبود ویتامین C ممکن است بعد از ۸ تا ۱۲ هفته ظاهر شوند. علائم اولیه شامل کاهش اشتها، کاهش وزن، خستگی، تحریک‌پذیری و بی‌حالی است.
مهمترین نشانه های بیماری اسکوربوت
در عرض ۱ تا ۳ ماه ممکن است نشانه‌هایی زیر در بدن ایجاد شود:
- کم‌خونی
- درد عضلانی یا درد در اندام‌های مختلف، از جمله درد استخوان
- تورم یا ادم
- لکه‌های کوچک قرمز و چرکی زیر پوست و در اطراف دهان
- فر خوردن موها
- التهاب لثه و افتادن دندان‌ها
- ضعف در بهبود زخم‌ها
- تنگی نفس
- تغییرات
“`
با گذشت زمان، فرد علائم زیر را نشان می‌دهد:
- انتقال تورم به نقاط دیگر بدن
- زردی شدید
- تخریب گلبول‌های قرمز که به آن همولیز می‌گویند
- خونریزی ناگهانی و خود به خودی
- نوروپاتی
- تب
- تشنج
این علائم می‌توانند بسیار خطرناک باشند. نوزادانی که با این کمبود به دنیا می‌آیند، ممکن است دچار اضطراب و زود رنجی شوند. همچنین، آنها ممکن است به نوعی خونریزی به نام خونریزی sub periosteal دچار شوند که در انتهای استخوان‌های دراز بدن اتفاق می‌افتد. تحقیقات در حیوانات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین C در زنان باردار می‌تواند به مشکلاتی در رشد مغز جنین منجر شود.
علل و عوامل خطر ابتلا به اسکوربوت
علت اصلی این بیماری کمبود ویتامین C یا اسید اسکوربیک است. بدن انسان نمی‌تواند ویتامین C را خودش بسازد؛ به همین دلیل باید این ویتامین را از مواد غذایی، به ویژه میوه‌ها و سبزیجات یا غذاهای غنی شده دریافت کند.
کمبود ویتامین C ممکن است به دلایل زیر باشد:
- رژیم غذایی نامناسب که میوه‌ها و سبزیجات تازه ندارد. این کمبود ممکن است به دلیل کمبود درآمد یا قحطی باشد.
- بیماری‌هایی مانند بی‌اشتهایی عصبی و دیگر اختلالات روانی
- رژیم‌های غذایی محدود کننده به دلیل آلرژی یا اختلالاتی مثل بی‌اشتهایی و …
- سن بالا
- مصرف زیاد الکل یا استفاده از مواد مخدر
- از شیر گرفتن دیر یا ناموفق نوزاد نیز می‌تواند باعث اسکوربوت شود.
بیماری‌ها یا عادت‌هایی که توانایی بدن برای جذب مواد مغذی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، شیمی‌درمانی و سیگار کشیدن، خطر ابتلا به اسکوربوت را افزایش می‌دهند.
آیا بیماری اسکوربوت قابل تشخیص و درمان است؟
تشخیص و درمان بیماری اسکوربوت
پزشک با انجام معاینات فیزیکی و آزمایش‌های آزمایشگاهی، سطح ویتامین C در خون را بررسی می‌کند تا بیماری را تشخیص دهد. آزمایش‌های تصویری نیز می‌توانند آسیب‌های داخلی را نشان دهند که ناشی از این بیماری هستند.
درمان اصلی این بیماری شامل مصرف ویتامین C به روش‌های زیر است:
- ۱ تا ۲ گرم در روز به مدت ۲ تا ۳ روز
- ۵۰۰ میلی گرم در روز به مدت ۷ روز
- ۱۰۰ میلی گرم در روز به مدت ۱ تا ۳ ماه
پس از ۲۴ ساعت از شروع درمان، بیماران می‌توانند انتظار داشته باشند که خستگی، بی‌حالی، درد، بی‌اشتهایی و سردرگمی آنها بهبود یابد. کبودی، خونریزی و ضعف نیز در طی ۱ تا ۲ هفته شروع به بهبود می‌کنند.
پس از ۳ ماه، بازسازی کامل بدن ممکن است. عوارض درازمدت این بیماری نادر است، اما در مواردی که آسیب جدی به دندان‌ها وارد شده، ممکن است عوارضی غیرقابل جبران به‌جا بگذارد.
سطوح اسید آسکوربیک در سرم خون
- سطح اسید اسکوربیک سرم بیشتر از ۰٫۶ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر به طور کلی خطر ابتلا را رد می‌کند.
- سطح اسید اسکوربیک بیش از ۰٫۲ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر برای بدن کافی است.
- سطح اسید اسکوربیک بین ۰٫۱۰ تا ۰٫۱۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر تقریبا در سطح پایین است.
- سطح اسید اسکوربیک کمتر از ۰٫۱۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر کمبود قابل توجهی را نشان می‌دهد.
آزمایش خون جایگزین
به کمک آزمایش سلول‌های سفید خون می‌توان غلظت دقیق‌تری از اسید آسکوربیک را اندازه‌گیری کرد. این روش یک معیار دقیق برای تعیین کمبود ویتامین C فراهم می‌کند.
- سطح WBC صفر نشان می‌دهد که ممکن است اسکوربوت وجود داشته باشد.
- سطح WBC بین ۰ تا ۷ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، نشان‌دهنده کسری چشمگیر می‌باشد.
- سطح WBC بین ۷ تا ۱۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر سطح قابل قبولی است.
- سطح WBC بالاتر از ۱۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، نشانه خوبی از کافی بودن تغذیه است.
حدوث اسکوربوت و مرگ
“`html
و میر
بیماری اسکوربوت می‌تواند تأثیرات منفی بر روی رشد صحیح مغز نوزاد داشته باشد. طبق تحقیقات جدید، کمبود ویتامین C می‌تواند باعث شود که مغز نوزادان تازه متولد شده در برابر مشکلات مربوط به این بیماری آسیب پذیرتر شود. همچنین در نوزادان و بزرگسالانی که به اسکوربوت مبتلا هستند، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این بیماری می‌تواند با مرگ ناگهانی ناشی از مشکلات قلبی مرتبط باشد.
یکی از عوارض بلندمدت این بیماری خونریزی در عمق پوست است که این مورد در کودکان و بزرگسالان شایع است و می‌تواند میزان مرگ و میر را افزایش دهد. خونریزی‌ها احساس درد شدید و ضعف در استخوان‌ها و سایر قسمت‌های بدن را به همراه دارند. به‌عنوان مثال، اگر خونریزی در مغز رخ دهد، احتمال مرگ را به طرز قابل توجهی افزایش می‌دهد.
پیشگیری از اسکوربوت
برای پیشگیری از اسکوربوت، لازم است ویتامین C به مقدار کافی مصرف شود. این ویتامین بهتر است از طریق رژیم غذایی و در برخی موارد از طریق مکمل‌ها تأمین شود.
اداره مکمل‌های غذایی (ODS) در ایالات متحده، مقادیر لازم مصرف ویتامین C را به شرح زیر توصیه می‌کند:
تا ۶ ماهگی: ۴۰ میلی‌گرم، اگر نوزاد به‌صورت طبیعی و با شیر مادر تغذیه شود.
۷ تا ۱۲ ماهگی: ۵۰ میلی‌گرم
۱ تا ۳ سالگی: ۱۵ میلی‌گرم
۴ تا ۸ سالگی: ۲۵ میلی‌گرم
۹ تا ۱۳ سالگی: ۴۵ میلی‌گرم
۱۴ تا ۱۸ سالگی: ۷۵ میلی‌گرم برای مردان و ۶۵ میلی‌گرم برای زنان
۱۹ سال و بالاتر: ۹۰ میلی‌گرم برای مردان و ۷۵ میلی‌گرم برای زنان
در دوران بارداری، زنان باید ۸۵ میلی‌گرم ویتامین C مصرف کنند و در زمان شیردهی، این مقدار را به ۱۲۰ میلی‌گرم افزایش دهند. افرادی که سیگار می‌کشند نیز باید به میزان ۳۵ میلی‌گرم بیشتر از افراد غیرسیگاری این ویتامین را مصرف کنند.
لیست مواد غذایی سرشار از ویتامین C
منابع غذایی غنی از ویتامین C
- مرکبات، مانند گریپ‌فروت، پرتقال، نارنگی، لیمو ترش و لیمو شیرین
- توت سیاه
- گوجه سبز
- کیوی
- گیلاس
- هسته میوه‌ها
- توت‌ها
- گواوا
- طالبی
- فلفل قرمز شیرین
- کلم بروکلی
- جوانه بروکسل
- نخود فرنگی
- کاهو
- کاساوا
- گل‌کلم
- سیب‌زمینی
- کلم
- خربزه
- اسفناج
- سیب‌زمینی
- گوجه‌فرنگی
یک پرتقال متوسط حدود ۷۰ میلی‌گرم ویتامین C دارد و یک فلفل سبز حدود ۶۰ میلی‌گرم. لازم به یادآوری است که ویتامین C به دلیل حرارت و در حین پخت و پز از بین می‌رود؛ بنابراین بهترین راه برای به‌دست‌آوردن این ویتامین، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه و خام است.
همچنین بخوانید:
سایت رضیم
“`