“`html
تغذیه و بهبود زخم
علم تغذیه موضوعی جالب و مهم برای همه است.
به نظر می‌رسد که تغذیه فقط به معنی خوردن غذا برای زنده ماندن باشد، اما وقتی به تأثیر آن بر سلامتی نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که می‌تواند به ما در مبارزه با بیماری‌هایی مثل چاقی، دیابت، فشار خون و بیماری‌های قلبی – عروقی کمک کند. اهمیت مواد مغذی برای بدن هر روز بیشتر روشن می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که تغذیه تأثیر مستقیمی بر سلامتی دارد و در حفظ آن نقش مهمی بازی می‌کند.
سیستم پیچیده بهبود زخم یکی از این مکانیزم‌ها است که به ما کمک می‌کند، حتی زمانی که زخمی می‌شویم یا میکروب‌ها به بدن ما حمله می‌کنند، سلامتی‌امان را حفظ کنیم.
به طور کلی پروسه بهبود زخم به پنج مرحله تقسیم می‌شود که شامل هموستازی، التهاب، تکثیر، انقباض و تغییر شکل است.
هنگامی که بریدگی ایجاد می‌شود، عروق خون برای جلوگیری از خون‌ریزی زیاد تنگ می‌شوند. در عین حال، لخته‌ای شکل می‌گیرد تا خون‌ریزی را بیشتر کنترل کند.
در مرحله التهاب، فیبرین تشکیل می‌شود و پلاکت‌ها تجمع یافته و لوکوسیت‌ها (سلول‌های سفید خون) به داخل زخم وارد می‌شوند.
در این مرحله عروق گسترش می‌یابند و لخته‌ای که تشکیل شده خون‌ریزی را متوقف می‌کند. این گسترش ناشی از آزاد شدن مواد التهابی مانند پروستاگلاندین‌ها و نیتریک اکسید است.
در مرحله تکثیر، آنزیم‌هایی مثل کلاژناز و الاستاز برای کمک به رشد سلولی و تغییر شکل بافت به داخل زخم ترشح می‌شوند. در این مرحله فعالیت ماکروفاژها بیشتر می‌شود تا از عفونی شدن زخم جلوگیری کنند.
تغذیه و التیام زخم
ویتامین A (رتینول)
این ویتامین محلول در چربی است و به حفظ بافت و پوست سالم کمک می‌کند.
ویتامین A برای ساخت بافت گرانوله، تولید کلاژن، عملکرد بافت پوششی و ماکروفاژها نیاز است.
تحقیقات نشان می‌دهد که ویتامین A می‌تواند به بهبود زخم‌هایی که بر اثر دیابت، استرس یا اشعه ایجاد شده‌اند کمک کند. این ویتامین به ویژه برای بیمارانی که از استروئیدها استفاده می‌کنند اهمیت دارد، چون ممکن است بر روی انقباض زخم و تولید کلاژن اثر بگذارد.
ویتامین E
این نیز یک ویتامین محلول در چربی است که به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند. ویتامین E کمک می‌کند تا از آسیب‌های سلولی ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری شود. همچنین، این ویتامین فاز التهابی بهبود زخم را کاهش می‌دهد و علاوه بر کاهش چسبندگی پلاکت‌ها، عملکرد سیستم ایمنی بدن را هم افزایش می‌دهد.
ویتامین B کمپلکس
این گروه شامل 8 ویتامین محلول در آب است. ویتامین B برای متابولیسم انرژی و عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن ضروری است. به طور خاص، آنها به عملکرد سلول‌های سفید خون، مقاومت در برابر عفونت و تولید آنتی‌بادی‌ها کمک می‌کنند. همچنین، آنها به بهبود مقاومت کششی زخم نیز کمک می‌کنند.
ویتامین K
این ویتامین محلول در چربی است و برای لخته شدن طبیعی خون لازم است. کمبود ویتامین K ممکن است منجر به فاز التهابی طولانی و زخم‌های خونریزی‌دهنده شود.
ویتامین C (اسید اسکوربیک)
برای ساختن و حفظ بافت‌ها ضروری است. ویتامین C در بدن برای جذب آهن مورد نیاز است و برای تولید کلاژن نیز الزامی است. کمبود این ویتامین می‌تواند منجر به تأخیر در بهبود زخم، کاهش مقاومت کششی زخم و افزایش خطر باز شدن زخم شود.
نقش مواد معدنی در بهبود زخم
- کلسیم برای تولید فیبرین و لخته شدن خون ضروری است. اغلب ما نقش کلسیم را در رابطه با تشکیل استخوان و انقباض عضلات می‌شناسیم.
- منیزیم برای کنترل فشار خون و انقباض رگ‌های خونی لازم است. کمبود منیزیم با مشکلاتی مثل کم آبی، دیابت و اعتیاد به الکل ارتباط دارد که می‌تواند بهبود زخم را تحت تأثیر قرار دهد.
- روی به عنوان یک آنتی‌اکسیدان شناخته می‌شود و تصور می‌شود با کاهش رادیکال‌های آزاد، سبب بهبود زخم می‌شود. این عنصر برای تولید پروتئین، کلاژن، عملکرد سیستم ایمنی و رشد سلولی بسیار مهم است.
“““html
همانطور که مشاهده می‌شود، عناصر کم مصرف نقش مهمی در بهبود زخم دارند و در کنار درشت مغذی‌ها (چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها) قرار می‌گیرند. کمبود هر کدام از این عناصر می‌تواند تأثیر منفی بر بهبود زخم داشته باشد.
نقش تغذیه در بهبود زخم
ارزیابی تغذیه بیماران با زخم
شناسایی وضعیت تغذیه باید شامل ویژگی‌های هر بیمار باشد که ممکن است در روند بهبود زخم تأثیر بگذارد، همچنین باید به تاریخچه تغذیه، ویژگی‌های زخم، و وضعیت سلامتی عمومی بیمار نیز توجه شود (وجود بیماری‌های دیگر).
ویژگی‌هایی که نشان‌دهنده سوء تغذیه در بیمار هستند:
- لاغری یا ضعف بدنی
- رنگ پریدگی یا پوست بی‌رنگ
- موهای نازک و بی‌حال
- قرمزی و تورم در دهان یا زبان
- زخم‌های ضعیف دندان یا دهان
- رنگ پریدگی ملتحمه (بخش سفید چشم)
- ورم
- پوست خشک
- افت فشار خون در حالت ایستاده
وزن بیمار، به ویژه BMI (شاخص توده بدن)، مهم است. بیماران با کمبود وزن یا اضافه وزن هر دو ممکن است دچار عوارض در بهبود زخم شوند. BMI با تقسیم وزن بر قد به دست می‌آید و نرمال بین 18.5 تا 24.9 در نظر گرفته می‌شود. لازم به ذکر است که برخی بیماران با ساختار بدنی خاص ممکن است در این محاسبات نرمال نباشند.
همچنین باید دانست که بیماران دارای اضافه وزن یا چاقی نیز در معرض بهبود ضعیف زخم هستند و این موضوع فقط مختص بیماران با کمبود وزن نیست.
گرفتن تاریخچه رژیم غذایی می‌تواند به پزشک کمک کند تا نواحی که نیاز به بهبود تغذیه دارند شناسایی کند. به عنوان مثال، بیمارانی که مایعات، کالری یا پروتئین مورد نیاز برای ترمیم زخم را به اندازه کافی دریافت نمی‌کنند یا بیمارانی که دیابت دارند و قند و چربی‌های اضافی مصرف می‌کنند، ممکن است نیاز به تنظیم رژیم غذایی داشته باشند تا روند بهبود زخم بهتر شود.
انواع تست‌های آزمایشگاهی برای ارزیابی وضعیت تغذیه
علاوه بر آزمایش‌های مواد غذایی، تست‌های آزمایشگاهی خاص می‌توانند به شناسایی بیمارانی که در معرض خطر سوء تغذیه قرار دارند، کمک کنند. هفت تا از شایع‌ترین آزمایش‌های خون که برای تعیین وضعیت غذایی استفاده می‌شوند عبارتند از:
- آلبومین – یک پروتئین در خون است که توسط کبد تولید می‌شود. کاهش سطح آلبومین سرم با زخم‌های فشار (افزایش شدت) و ادم (ورم) مرتبط است.
- پره آلبومین – پروتئینی است که برای حمل مواد مهم در بدن استفاده می‌شود. کاهش سطح پره آلبومین با خطر افزایش مرگ و میر مرتبط است و بر خلاف آلبومین، تحت تأثیر هیدراتاسیون بیمار قرار نمی‌گیرد.
- گلوکز خون – کنترل نامناسب قند خون با اختلال در بهبود زخم و افزایش خطر ابتلا به زخم مرتبط است.
- کراتینین
“““html
– وضعیت پروتئین بدن و عملکرد کلیه را اندازه‌گیری کنید، سطح کراتینین در سوء تغذیه پایین می‌آید. - نیتروژن اوره خون (BUN) – این یک شاخص برای سنجش عملکرد کلیه است. اوره محصول متابولیسم پروتئین‌ها است و سطح بالای BUN با بهبود ضعیف زخم مرتبط است.
- ترانسفریین سرم – این نشان‌دهنده وضعیت حساس پروتئین در بدن است و در کمبود آهن افزایش می‌یابد، ولی در کمبود پروتئین کاهش می‌یابد.
- تعداد کل لنفوسیت‌ها (TLC) – این اندازه‌گیری به‌طور غیرمستقیم نشان‌دهنده عملکرد سیستم ایمنی و وضعیت تغذیه است. کاهش TLC با تاخیر در بهبودی زخم و افزایش مرگ و میر مرتبط است.
بیماری‌های همراه بیمار دارای زخم
بیماری‌های همراه خاص تأثیر زیادی بر بهبود زخم دارند، زیرا این بیماری‌ها می‌توانند وضعیت تغذیه‌ای بیمار را تحت تأثیر قرار دهند.
موارد زیر ممکن است توانایی بیمار برای دریافت کالری، پروتئین، مایعات و دیگر اجزای ضروری تغذیه را تحت تأثیر قرار دهد:
- وضعیت طولانی‌مدت NPO
- مشکل در بلعیدن غذا
- کاهش اشتها
- چاقی
- سرطان
- ایدز HIV
- اختلال در عملکرد دستگاه گوارش (مثل سوء جذب)
- دیابت
- تغذیه از طریق روده یا TPN
- نوع زخم
انواع خاصی از زخم‌ها که نیاز به توجه ویژه به تغذیه دارند تا از اختلال در بهبود زخم جلوگیری شود عبارتند از:
- زخم‌های مکرر
- زخم‌های فشاری
- سوختگی‌های بزرگ
- زخم‌های نوروپاتیک
- زخم‌های مزمن
بیشتر بخوانید :
نتیجه :
سایت رضیم
“`