خارش کف دست و درمان‌های آن
خارش کف دست می‌تواند به قدری آزاردهنده باشد که زندگی روزمره شما را مختل کند. کف دست و نوک انگشتان ما دارای هزاران پایانه عصبی هستند و به همین دلیل خیلی حساس‌اند.
بر اساس تحقیقات، نوک انگشتان ما بافتی در ابعاد نانومتر دارند. این یعنی که خارش کف دست می‌تواند از خارش سایر قسمت‌های بدن شدیدتر باشد.
اگر کف دستتان خارش دارد، ممکن است انجام فعالیت‌های روزانه برایتان سخت شود. گاهی اوقات این خارش آن‌قدر اذیت‌کننده است که می‌تواند خواب شبانه شما را خراب کند.
علت‌های مختلفی می‌تواند باعث خارش کف دست شود، که می‌تواند منجر به خشکی پوست، ترکیدن آن، ایجاد ضایعات و لکه‌های قرمز روی پوست شود.
به طور کلی، خارش کف دست به ندرت نشانه‌ای از بیماری جدی است. بیشتر مشکلات پوستی مثل اگزما، پسوریازیس، عفونت‌های قارچی و یا آلرژی می‌توانند علت خارش پوست در کف دست باشند.
بسیاری از زنان باردار نیز از خارش کف دست و پا رنج می‌برند. با این حال، در موارد نادر، این نوع خارش می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلات جدی باشد.
علت خارش کف دست
- اگزمای دست
- واکنش‌های آلرژیک
- دیابت
- واکنش به دارو
- سیروز
- اختلالات عصبی
شرایطی که به طور شایع باعث خارش کف دست می‌شوند:
1. اگزمای دست
بر اساس “انجمن ملی اگزما”، حدود ۱۰ درصد از مردم در آمریکا به اگزمای دست مبتلا هستند. این وضعیت غیرمُسری می‌تواند باعث خارش کف دست، سرخی پوست، ترک خوردن و خشکی پوست، و در بعضی مواقع ایجاد تاول شود.
یک نوع خاص از اگزما به نام اگزمای دیسیدوریک وجود دارد که باعث ایجاد تاول‌های کوچک خارش‌دار در دست‌ها و گاهی در پاها می‌شود.
افرادی که در محیط‌هایی کار می‌کنند که در معرض رطوبت زیاد یا مواد شیمیایی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به اگزمای دست قرار دارند.
عواملی که در خطر ابتلا به اگزمای دست هستند شامل:
- کارگران صنایع غذایی
- نظافت‌چی‌ها
- آرایشگران
- پزشکان و پرستاران
- مکانیک‌ها
افرادی که در خانواده‌شان سابقه اگزما وجود دارد نیز در خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
2. واکنش‌های آلرژیک
بعضی اوقات خارش کف دست به دلیل تماس مکرر با یک ماده شیمیایی تحریک‌کننده اتفاق می‌افتد که ممکن است باعث ایجاد واکنش آلرژیک شود. این وضعیت تحت عنوان درماتیت تماسی شناخته می‌شود و می‌تواند ۴۸ تا ۸۶ ساعت بعد از تماس با ماده آلرژی‌زا بروز کند.
محصولات حساسیت‌زا شامل:
- فلزات، مانند حلقه‌ها و سایر جواهرات
- عطرها
- دستکش‌های لاتکس
- صابون‌ها
- ضد عفونی‌کننده‌ها
- مواد ضدعفونی و ضدباکتری
- گرد و غبار و روغن‌ها
- آب‌های کلر زده شده
ممکن است قبل از بروز واکنش‌های آلرژیک، تماس‌های مکرری با مواد حساسیت‌زا برقرار باشد. دلیل این امر این است که بعد از مدتی بدن شروع به آزاد کردن هیستامین‌ها می‌کند که باعث خارش پوست می‌شوند.
3. دیابت
زمانی که فرد دچار دیابت می‌شود، بالا بودن قند خون می‌تواند موجب خشکی پوست و خارش شود. این خارش ممکن است بدون وجود توده‌های گوشتی یا قرمز روی کف دست و سایر نواحی بدن بروز کند.
4. واکنش به داروها
گاهی اوقات خارش پوست ممکن است بیشتر به دلیل مصرف داروهای خاص باشد تا اینکه ناشی از تماس با یک شئ باشد.
وقتی فردی به یک داروی جدید واکنش آلرژیک خفیفی نشان می‌دهد، این می‌تواند منجر به خارش شود.
خارش کف دست‌ها در این موارد ممکن است بیشتر اتفاق بیفتد، زیرا ماده‌ای به نام هیستامین در این ناحیه تجمع می‌یابد. مگر اینکه علائم شدید ظاهر شود، افراد باید قبل از قطع مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنند.
5. سیروز
یک بیماری خودایمنی به نام کولونژیت صفراوی اولیه یا سیروز صفراوی اولیه (PBC) می‌تواند باعث خارش و تغییر رنگ پوست شود.
PBC به مجاری صفرا که کبد را به معده متصل می‌کنند آسیب می‌زند. صفرای جمع‌شده در کبد باعث آسیب به آن می‌شود. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند ممکن است با خارش کف دست و همچنین علائم زیر روبرو شوند:
- تغییر رنگ کف دست
- تهوع
- درد استخوان
- اسهال
- تیره‌تر شدن ادرار
- زردی
PBC در زنان بیشتر رایج است و دلیل مشخصی ندارد. برای کاهش خارش، ممکن است پزشک دارویی به نام کولستیرامین (کستران) تجویز کند.
6. اختلالات عصب
گاهی آسیب به عصب دست به دلیل اختلالاتی مانند دیابت می‌تواند باعث خارش کف دست شود. اختلالاتی مثل سندرم تونل کارپال نیز می‌توانند ایجادکننده‌ی چنین علائمی باشند.
در سندرم تونل کارپال، فشار بر یک عصب خاص در دست، باعث بی‌حسی، ضعف، خارش و درد می‌شود. این نوع خارش معمولاً در ناحیه کف دست احساس می‌شود و بیشتر در شب اتفاق می‌افتد.
اگر کسی مشکوک به سندرم تونل کارپال باشد، باید به پزشک مراجعه کند. دکتر ممکن است توصیه کند که از انجام فعالیت‌های تکراری پرهیز کند یا از مچ‌بند استفاده نماید. در موارد شدید، عمل جراحی می‌تواند به کاهش فشار روی عصب کمک کند.
7. خشکی پوست
خشکی پوست گاهی به بیماری‌هایی مثل پسوریازیس یا اگزما منجر می‌شود و همچنین یکی از علل خارش کف دست است. این خارش معمولاً بدون قرمزی یا التهاب است و بیشتر به دلیل شرایط محیطی ایجاد می‌شود.
برای مثال، گرمایش مرکزی یا استفاده از تهویه مطبوع می‌تواند هوای خانه را خشک کند. در این شرایط، شستن دست‌ها با آب گرم و مواد شوینده می‌تواند لایه‌های محافظتی پوست را بردارد و باعث خشکی آن شود.
برای تسکین خارش کف دست‌های خشک، باید آنها را به‌طور منظم مرطوب نگه دارید. روغن‌های طبیعی مانند روغن زیتون و روغن نارگیل می‌توانند به مرطوب‌سازی پوست و کاهش خارش کمک کنند.
برای کاهش خارش، می‌توانید ۲ تا ۳ بار در روز مقدار کمی از این روغن‌ها را روی مناطق آسیب‌دیده بمالید.
8. کلستاز بارداری
خارش کف دست در زنان باردار، به‌ویژه در سه‌ماهه سوم بارداری، شایع است. این نوع خارش به نام کلستاز بارداری شناخته می‌شود.
معمولاً بعد از تولد کودک، این خارش به طور خود به خود طی چند روز برطرف می‌شود. خارش در دوران بارداری ممکن است شدید باشد و در شب‌ها بدتر شود که می‌تواند خواب را تحت تأثیر قرار دهد.
گاهی این خارش می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری کبدی باشد که سلامتی نوزاد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
9. اریتما
عفونت یا داروها ممکن است باعث ایجاد یک واکنش پوستی به نام اریتما شوند. این عارضه همراه با خارش باعث ایجاد نقاط قرمز بر روی پوست می‌شود. در کنار خارش، علائم دیگری مانند سردرد، زخم‌های داخل دهان، درد مفاصل و حساسیت به نور نیز وجود دارد.
محققان مرکز پزشکی دانشگاه مریلند می‌گویند که این جوش‌های خارش‌دار معمولاً در کف دست، آرنج، پا و زانو دیده می‌شوند. برای درمان اریتما، مهم است…
علت‌های بروز بثورات خارش‌دار را شناسایی کنید. برای گرفتن تشخیص درست، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از خارش کف دست
اگر شما دچار مشکلاتی مثل درماتیت تماسی یا اگزما هستید، دوری از عوامل تحریک‌کننده این مشکلات می‌تواند به جلوگیری از بازگشت آنها کمک کند.
اگر دلیل خارش کف دست شما مشخص نیست، انجام تست پوستی برای امتحان کردن لوسیون‌ها یا کرم‌های جدید می‌تواند مفید باشد. ابتدا مقداری از محصول را روی بخشی کوچک از پوست خود امتحان کنید و تا صبح روز بعد صبر کنید تا ببینید واکنش آلرژیکی دارید یا نه.
اقدامات دیگری که می‌توانید برای پیشگیری از خارش دست انجام دهید عبارتند از:
- از دستکش‌های ساخته شده از مواد مصنوعی پرهیز کنید و به جای آن از دستکش‌های نخی استفاده کنید که برای پوست کمتر تحریک‌کننده هستند.
- دست‌هایتان را با آب ولرم بشویید و از شستن با آب خیلی داغ یا خیلی سرد خودداری کنید.
- برای شستن دست‌ها از صابون‌ها یا شوینده‌های بدون عطر استفاده کنید.
- بلافاصله بعد از خشک کردن دست‌ها از مرطوب‌کننده استفاده کنید. انواعی که حاوی روغن هستند، معمولاً مرطوب‌کنندگی بهتری دارند.
- از مرطوب‌کننده‌های پیشنهادی توسط “انجمن ملی اگزما” استفاده کنید.
- هنگام کار با مواد شیمیایی یا شوینده‌ها از دستکش استفاده کنید. بسیاری از افراد می‌توانند به جای دستکش‌های لاتکس از دستکش‌های نخی استفاده کنند تا پوستشان تحریک نشود.
- از استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده مبتنی بر ژل که اغلب الکل زیادی دارند و باعث خشکی پوست می‌شوند پرهیز کنید.
درمان خارش کف دست
شیوه‌های درمان به طور کلی به دلیلی که باعث خارش در کف دست شده بستگی دارد. برخی از درمان‌های پیشنهادی شامل موارد زیر هستند:
استفاده از پارچه خنک و مرطوب
قرار دادن یک پارچه خنک و مرطوب بر روی کف دست به مدت 5 تا 10 دقیقه می‌تواند به کاهش خارش کمک کند. استفاده از یخ‌پک نیز اثر مشابهی دارد.
استروئیدهای موضعی
کورتیکوستروئیدها می‌توانند خارش و قرمزی کف دست را کاهش دهند، مخصوصاً زمانی که این مشکل عود می‌کند. این داروها هم به صورت بدون نسخه و هم با نسخه پزشک موجود هستند. اما از استفاده مداوم کرم‌های استروئیدی باید خودداری کرد چون ممکن است باعث نازک شدن پوست شود.
مرطوب نگه داشتن پوست
مرطوب نگه داشتن پوست می‌تواند به کاهش خارش کمک کند. نگه داشتن مرطوب‌کننده در یخچال می‌تواند اثر بیشتری داشته باشد. اگر خارش ناشی از اگزما باشد، مرطوب نگه داشتن دست‌ها بخصوص بعد از شستن یا زمانی که دست‌ها خشک هستند، بسیار مهم است.
درمان با نور ماوراء بنفش
افرادی که دچار اگزما یا تحریک‌پذیری شدید هستند، ممکن است به درمان با نور فرابنفش پاسخ خوبی دهند. قرار دادن دست‌ها در معرض نور خاصی که اشعه فرابنفش ساطع می‌کند، می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.