با گاز منواکسید کربن این قاتل نامرئی بیشتر آشنا شوید
گاز منواکسید کربن هیچ رنگ و بویی ندارد و زمانی که سوخت به درستی نسوزد، تولید می‌شود. وسایلی مانند بخاری، آبگرمکن، شومینه و اجاق گاز در صورت وجود تهویه ناکافی (به ویژه قسمت‌های خروجی) می‌توانند باعث مسمومیت با این گاز شوند.
مدتی است که اصطلاح «مرگ خاموش» یا «قاتل نامرئی» به دلیل مرگ‌های ناشی از این گاز به کار می‌رود. این گاز معمولاً به دلیل «نصب نادرست» لوله‌های خروج گاز به محیط پخش می‌شود و می‌تواند باعث فوت افراد شود.
متأسفانه برخی از افراد به توصیه‌های ایمنی درباره نحوه نصب صحیح لوله‌های انتقال گاز و عدم استفاده از بخاری‌های گازسوز در مکان‌های خطرناک نظیر حمام‌ها توجه نمی‌کنند. با شروع فصل سرما، متاسفانه شاهد افزایش مرگ و میرهای ناشی از این گاز هستیم.
از علائم وارد شدن به مدت طولانی به این گاز می‌توان به سردرد، گیجی و خواب آلودگی اشاره کرد. در صورت تماس طولانی با این گاز، فرد ممکن است دچار تهوع، استفراغ و تپش قلب شود و در مواجهه با مقادیر زیاد CO ممکن است سطح هوشیاری فرد کاهش یابد.
برای جلوگیری از مسمومیت با منواکسید کربن، از نگه‌داری کودک در داخل خودروهای روشن و در پارکینگ‌های طبقاتی خودداری کنید و به محض رسیدن به این پارکینگ‌ها کودک را از خودرو خارج کرده و به فضای باز ببرید.
در دود سیگار نیز مقداری از گاز منواکسید کربن وجود دارد و مصرف طولانی مدت سیگار می‌تواند باعث مشکلات مزمن در افراد سیگاری شود. مسمومیت با گاز منواکسید کربن یکی از خطرناک‌ترین نوع مسمومیت‌ها است و تماس طولانی مدت با این گاز، به‌خصوص در کودکان، می‌تواند باعث بروز اختلالات رفتاری و کاهش حافظه و ضریب هوشی شود.
مسمومیت با گاز مونوکسید کربن
گاز منواکسید کربن – گاز CO2
بخاری‌هایی که دودکش ندارند، نوعی از بخاری‌های گازسوز هستند که در چند سال اخیر به بازار عرضه شده‌اند. فروشندگان و تولیدکنندگان ادعا می‌کنند که این بخاری‌ها بیشتر مناسب مکان‌هایی هستند که تهویه خوبی دارند و احتمال تجمع گاز منواکسید کربن در آنجا وجود ندارد.
اما متأسفانه بعضی از افراد بدون توجه به این نکته، این بخاری‌ها را برای استفاده در خانه انتخاب می‌کنند و فروشندگان نیز کم‌تر به این موضوع توضیح می‌دهند.
استفاده از بخاری‌های بدون دودکش فقط در مکان‌هایی که تهویه و جریان هوای مناسب دارند، مجاز است. اگر افراد به هشدارهای مربوط به استفاده از وسایل گرمایشی توجه کنند، می‌توانند خانواده خود را از خطر مرگ خاموش نجات دهند.
هنگام استفاده از بخاری‌های نفتی و گازی، برای پیشگیری از مسمومیت با گاز منواکسید کربن، باید اطمینان حاصل کنید که دودکش‌ها به درستی نصب شده و به خوبی کار می‌کنند.
علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن چیست ؟
مهمترین نکات در پیشگیری از مسمومیت ناشی از گاز منوکسید کربن
علائم تماس طولانی با منوکسید کربن شامل سردرد، گیجی و خواب آلودگی است. در صورت ادامه تماس، فرد مسموم ممکن است دچار تهوع، استفراغ و تپش قلب شود. تماس با مقادیر زیاد CO می‌تواند به کاهش هوشیاری و حتی مرگ منجر شود.
در هنگام استفاده از بخاری‌های نفتی و گازی، برای پیشگیری از مسمومیت با گاز منواکسید کربن، تأکید بر نصب صحیح و کارکرد مناسب دودکش‌ها بسیار مهم است.
منوکسید کربن گازی بی رنگ، بی بو، بی مزه و غیرتحریک کننده است که در نتیجه سوختن ناقص سوخت‌های فسیلی مانند نفت، گاز، بنزین، گازوئیل و ذغال چوب ایجاد می‌شود.
مسمومیت با مونوکسید کربن یکی از خطرناک‌ترین نوع مسمومیت‌ها محسوب می‌شود.
برای اینکه از خطرات بروز مسمومیت جلوگیری کنیم، باید به توصیه‌های ایمنی در هنگام استفاده از وسایل گرمایشی دقت کنیم.
آیا می‌دانید که علائم مسمومیت ناشی از گاز منوکسید کربن ممکن است در افراد مختلف به شکل‌های متفاوتی ظاهر شود؟
آیا می‌دانید در برخی موارد، علائم و نشانه‌های مسمومیت با گاز منوکسید کربن می‌تواند شامل مشکل در دستگاه گوارش مثل تهوع و استفراغ باشد؟
آیا می‌دانید که اگر فرد به طور مداوم و به مدت طولانی در معرض مقادیر کم گاز منوکسید کربن قرار بگیرد، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی در او افزایش می‌یابد؟
قرار گرفتن در معرض این گاز به ویژه برای کودکان می‌تواند منجر به اختلالات رفتاری و کاهش حافظه و ضریب هوشی شود.
برای جلوگیری از مسمومیت با منوکسیدکربن، باید از نگه‌داری کودک در داخل خودروهای روشن و در پارکینگ‌های طبقاتی خودداری کنید.
به محض رسیدن به پارکینگ‌های زیرزمینی یا سرپوشیده، باید کودک را از خودرو خارج کرده و به هوای آزاد ببرید.
آیا می‌دانید در دود سیگار هم مقداری گاز منوکسید کربن وجود دارد و مصرف مداوم سیگار ممکن است منجر به مسمومیت مزمن در افراد سیگاری شود؟
آیا می‌دانید در مواردی، رانندگانی که برای گرم کردن خودروهای خود در فصل‌های سرد از گاز پیک‌نیک استفاده کرده‌اند، دچار مسمومیت‌های خطرناک با منوکسید کربن شده‌اند؟
استفاده از بخاری‌های بدون دودکش فقط در فضاهای دارای تهویه مناسب مجاز است و باید از به کار بردن این وسیله‌ها در مکان‌های بسته و بدون جریان هوا پرهیز کرد.
آیا می‌دانید که حضور در پارکینگ‌های بسته با خودروهایی که موتورشان روشن است می‌تواند خطر مسمومیت با منوکسید کربن را افزایش دهد؟
با رعایت نکات ایمنی و هشدارها درباره نحوه صحیح استفاده از وسایل گرمایی، می‌توانید خانواده‌تان را از خطر “مرگ خاموش” محفوظ نگه دارید.
چگونه از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جلوگیری کنیم؟
پیشگیری از مسمومیت با گاز CO بسیار آسان است:
۱) استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد اهمیت زیادی دارد و بخاری‌های بدون دودکش نمی‌توانند از تولید گاز CO جلوگیری کنند.
۲) کنترل و بررسی مسیر دودکش قبل از روشن کردن بخاری بهترین راه برای پیشگیری از مسمومیت است.
۳)دقت به داغ بودن دودکش نیز نشانه‌ای از سلامت آن است. اگر لوله دودکش سرد باشد یعنی محصولات احتراق به درستی خارج نمی‌شوند و در این صورت باید عیب را برطرف کرد و با باز کردن در یا پنجره، تهویه مناسب فراهم کرد.
۴) داشتن کلاهک مخصوص برای دودکش در پشت بام‌ها برای جلوگیری از خاموش شدن بخاری و خروج گاز بسیار مهم است.
۵) شعله بخاری و وسایل پخت و پز باید آبی رنگ باشد. اگر رنگ شعله قرمز، زرد یا نارنجی است، نشان‌دهنده مشکل در سوخت‌رسانی و کمبود اکسیژن است که باید سریعا تعمیر شود.
اگر شعله بخاری آبی نباشد، ممکن است به دلیل کمبود هوا، گاز منوکسید کربن تولید شود. در هنگام استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه، نباید تمام دریچه‌ها و منافذ هوا در منزل مسدود شوند.
۷) از نصب آبگرمکن در حمام و نگه داشتن شعله‌های اجاق‌گاز در آشپزخانه برای گرم کردن محیط خانه باید خودداری شود.
۸) استفاده از لوله شومینه مشترک برای چند واحد باید با دقت انجام شود و در صورت کوچک بودن سایز مجرای خروجی …“`html
و سیستم لوله کشی آن ممکن است سبب شود که دود از شومینه‌های روشن در طبقات پایین به داخل آپارتمان در شومینه‌های خاموش طبقات بالا برگردد.
۹) انتهای همه دودکش‌ها باید حداقل یک متر بالاتر از سطح بام و یک متر دورتر از دیوار جانبی بام قرار داشته باشد و باید دارای یک کلاهک مخصوص (به شکل H) باشد.
۱۰) دودکش و اتصالات آن باید از مواد مقاوم ساخته شده باشند و هیچ گونه نشتی یا منفذی نداشته باشند و استفاده از لوله‌های آکاردئونی آلومینیومی ممنوع است.
۱۱) شیب لوله‌های افقی در داخل واحدها باید مثبت و به سمت بالا باشد و ارتفاع عمودی لوله در بیرون باید حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.
۱۲) قطر لوله دودکش باید برابر یا بزرگ‌تر از قطر لوله خروجی دستگاه گاز سوز باشد.
۱۳) اگر فضای خود را با شوفاژ یا سیستم گرمایش مرکزی گرم می‌کنید، بستن درزها و منافذ برای جلوگیری از اتلاف انرژی مشکلی ندارد.
۱۴) اگر از بخاری‌های گازسوز برای گرم کردن فضا استفاده می‌کنید، حتماً کمی تهویه از طریق درب یا پنجره ایجاد کنید و از بستن کامل درزها و منافذ خودداری کنید.
۱۵) از گذاشتن لوله خروجی بخاری در داخل ظرف آب جداً خودداری کنید.
۱۶) برای استفاده از وسایل گرمایشی بدون نصب دودکش یا با نقص در دودکش، حتماً احتیاط کنید.
۱۷) آب گرمکن‌های دیواری گازی می‌توانند اگر برای مدت طولانی روشن بمانند خطرناک شوند.
۱۸) استفاده از آب گرمکن‌های دیواری در فضاهای بسته یا مکان‌هایی که هوا در آن‌ها جریان ندارد، مجاز نیست.
۱۹) هر وسیله گاز سوز باید دارای یک دودکش مستقل باشد که به فضای بیرون هدایت شود.
۲۰) برای اطمینان از هدایت صحیح محصولات احتراق به فضای بیرون، مسیر دودکش‌ها را بررسی کنید.
۲۱) هیچگاه کباب‌پز یا منقل را در داخل خانه، گاراژ یا مکان‌های بسته استفاده نکنید.
۲۲) هیچگاه از چراغ یا بخاری نفتی یا گازی که دودکش ندارد، داخل خانه به ویژه هنگام خواب استفاده نکنید.
۲۳) در داخل خانه، به ویژه در محل خواب خود، دستگاه هشدار مونوکسید کربن نصب کنید.
۲۴) تعمیر و نصب وسایل گرمایشی باید توسط افراد متخصص انجام شود و نه توسط افراد غیر ماهر یا اعضای خانواده.
چگونه بفهمیم که دچار مسمومیت با گاز مونوکسید کربن شده‌ایم؟
علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن
علائم مسمومیت با مونوکسید کربن می‌توانند شامل مجموعه‌ای از علائم باشند که شبیه به بیماری‌های دیگر است. متأسفانه، بسیاری از این علائم مانند علائم سرماخوردگی هستند و بنابراین افراد ممکن است فکر کنند به دلیل سرماخوردگی بیمار شده‌اند و تلاش کنند بخوابند.
اگر تمام اعضای خانواده علائم مشابهی پیدا کنند، این ممکن است نشانه‌ای از مسمومیت باشد.
- سردرد
- ضعف جسمانی
- سرگیجه و بی‌قراری
- تهوع و استفراغ
- خمیازه کشیدن زیاد
- کاهش دید
- خواب آلودگی شدید و احساس کسالت و خستگی
اگر افراد در این مرحله چنین علائمی را مشاهده کردند، باید فوراً به بیرون بروند…
“`
پیشگیری از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن با دوری از هوای آلوده ممکن است.
در مراحل پایانی مسمومیت، کبودی در دست‌ها، دور لب‌ها و نوک انگشتان دیده می‌شود و در نهایت ممکن است فرد دچار تنگی نفس شده و فوت کند.
گروه‌های در معرض خطر شامل همه افراد است، اما کودکان، زنان باردار و سالمندان از آسیب‌پذیرترین افراد هستند و علائم مسمومیت در آن‌ها سریع‌تر و شدیدتر بروز می‌کند. همچنین غلظت گاز مونوکسید کربن در اتاق در بروز مسمومیت تاثیر زیادی دارد.
روش‌های برخورد با افراد مسموم با گاز مونوکسید کربن
- بلافاصله فرد مسموم را از محیط آلوده به هوای آزاد منتقل کنید.
- یقه پیراهن و کمربند و لباس‌های تنگ فرد مسموم را باز کنید.
- در صورت امکان، اکسیژن به فرد مسموم برسانید.
- به خاطر داشته باشید که باز نگه داشتن راه‌های هوایی و تماس با اورژانس ۱۱۵ مرحله‌های ضروری در درمان است.
به یاد داشته باشید که خارج کردن افراد مصدوم از محیط آلوده و قرار دادن آن‌ها در فضای باز از مهمترین اقدام‌های پیشگیرانه است.
خطرات گاز مونوکسید کربن
تفاوت خفگی ناشی از مونوکسید کربن و دی‌اکسید کربن از لحاظ علائم چیست؟
مونوکسید کربن گازی بسیار خطرناک است که علائم مسمومیت با آن شامل سردرد، سرگیجه، ضعف، حالت تهوع، گیجی و استفراغ می‌شود. مقادیر بالا از این گاز می‌تواند به بیهوشی و حتی مرگ منجر شود.
این گاز بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌مزه است و هیچ گونه تحریک‌پذیری ندارد. مونوکسید کربن در اثر سوخت ناقص مواد آلی تولید می‌شود. برای مثال، زمانی که بخاری‌های نفتی یا زغالی روشن می‌شوند، این گاز خطرناک تولید می‌گردد.
اگر فشار گاز دی‌اکسید کربن، که در حالت عادی برابر با 0.3 میلی‌متر جیوه (معادل با 0.04 درصد حجم هوا) است، به بالای 50 میلی‌متر جیوه (حدود 7 درصد حجم هوا) برسد، تغییرات شدیدی رخ می‌دهد.
افزایش فشار گاز دی‌اکسید کربن در یک اتاق کوچک می‌تواند مشکلات جدی تنفسی، خفگی و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد.
گاز دی‌اکسید کربن که افزایش آن به هیپرکاپنی معروف است، می‌تواند منجر به ضعف عمومی سیستم عصبی مرکزی و علائم مختلفی مانند سردرد و کما شود.
خفگی همیشه ناشی از افزایش گاز دی‌اکسید کربن یا کاهش اکسیژن نیست، بلکه می‌تواند ناشی از استنشاق گازهای سمی نیز باشد.
گاز مونوکسید کربن یکی از خطرناک‌ترین گازهاست که می‌تواند موجب مسمومیت و مرگ شود، زیرا این گاز جای اکسیژن را در خون می‌گیرد و باعث خفگی می‌شود. در حالی که دی‌اکسید کربن باید اکسیژن را کم کند تا سبب مرگ شود.