تزریق انوکساپارین چیست؟
تزریق انوکساپارین که به نام كلكسان (Lovenox) نیز شناخته می‌شود، برای جلوگیری و درمان لخته‌های خونی که می‌توانند خطرناک باشند استفاده می‌شود. این دارو به کاهش خطر ابتلا به مشکلاتی مانند سکته مغزی یا حمله قلبی کمک می‌کند. انوکساپارین با کاهش فعالیت پروتئین‌های لخته‌کننده در خون، کمک می‌کند تا جریان خون شما همواره روان و منظم باشد. این دارو نوعی ضدانعقاد است و به عنوان رقیق‌کننده خون نیز شناخته می‌شود و از خانواده هپارین‌ها محسوب می‌شود.
شرایط خاصی که ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهد شامل انواع خاصی از جراحی‌ها (مثل جراحی زانو، مفصل ران و شکم)، دوره‌های طولانی‌ای که فرد در حالت بی‌حرکت می‌ماند، برخی نوع‌های خاص از حمله قلبی و حالتی از درد قفسه سینه به نام آنژین ناپایدار می‌باشد. همچنین انوکساپارین ممکن است در ترکیب با وارفارین برای درمان لخته خون در ساق پا استفاده شود. این دارو در برخی وضعیت‌ها می‌تواند به همراه دیگر رقیق‌کننده‌های خون تجویز شود.
نحوه تزریق انوکساپارین
انوکساپارین معمولاً توسط پزشک از طریق تزریق زیر پوستی انجام می‌شود، که معمولاً یک یا دو بار در روز در ناحیه شکم (حداقل ۲ سانت از ناف) تزریق می‌شود. این دارو به داخل عضله تزریق نمی‌گردد. دوز و مدت درمان بر اساس شرایط پزشکی و واکنش بدن شما به درمان تعیین می‌شود. در بعضی موارد، دوز ممکن است با توجه به سن و وزن شخص تعیین گردد و غالباً دو بار در روز تجویز می‌شود. معمولاً برای اولین بار این دارو در بیمارستان شروع می‌شود و ممکن است برای مدت ۱۰ تا ۱۴ روز ادامه یابد.
موارد استفاده از انوکساپارین
- درمان لخته‌های خون در رگ‌های پا (ترومبوز ورید عمقی).
- درمان لخته خون در ریه‌ها (آمبولی ریه).
- پیشگیری از تشکیل لخته‌های خون، به ویژه بعد از جراحی‌های عمومی یا جراحی‌های ارتوپدی، یا در افرادی که بیماری دارند.
- درمان لخته خون در عروق کرونر مرتبط با آنژین ناپایدار و حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد).
- جلوگیری از لخته شدن خون.
دستورالعمل تزریق انوکساپارین
قبل از شروع تزریق، اطمینان حاصل کنید که وسایل زیر در دسترس شماست:
- سرنگ انوکساپارین آماده که از قبل پر شده است
- پنبه آغشته به الکل
- یک جعبه فلزی یا پلاستیکی محکم و با درپوش که بعد از تزریق بتوانید سوزن را در آن بیندازید
مراحل تزریق انوکساپارین به شرح زیر است:
۱- دستان خود و ناحیه‌ای از پوست که قرار است تزریق کنید را به خوبی تمیز کنید.
۲- داخل سرنگ را بررسی کنید تا مطمئن شوید که دارو شفاف و بی‌رنگ یا زرد کمرنگ است.
۳- به سر سوزن نگاه کنید و از محکم بودن آن اطمینان حاصل کنید.
۴- دراز بکشید و یک چین پوستی با انگشت اشاره و شست خود ایجاد کنید. سر سوزن را به آرامی به داخل پوست وارد کنید و سپس بر روی پیستون سرنگ فشار دهید تا دارو تزریق شود. تا زمانی که دارو به طور کامل تزریق نشده، سرنگ را روی پوست خود نگه دارید و بعد از پایان دیگر آن ناحیه را مالش ندهید.
۵- از ناحیه‌ای که قبلاً تزریق انجام شده، حداقل سه سانتی‌متر فاصله داشته باشید و مطمئن شوید که محل تزریق حداقل ۵ سانتی‌متر از ناف دور باشد.
مکانیسم عمل انوکساپارین
لخته‌های خون معمولاً برای متوقف کردن خونریزی ایجاد می‌شوند که به خاطر آسیب به بافت‌ها قرار می‌گیرد. فرآیند لخته شدن یک فرایند پیچیده است که وقتی آغاز می‌شود که سلول‌های خونی به نام پلاکت‌ها با هم ترکیب می‌شوند و مواد شیمیایی خاصی را تولید می‌کنند.
“`html
که فرآیند لخته شدن خون را فعال می‌کنند. بخش نهایی این روند شامل ماده‌ای است که ترومبین برای تولید پروتئینی به نام فیبرین فعال کرده است. فیبرین باعث می‌شود پلاکت‌ها به هم متصل شوند و یک لخته خون تشکیل دهند. این یک روش طبیعی برای ترمیم بدن است.
با این حال، گاهی اوقات لخته شدن خون به طور غیر طبیعی درون رگ‌های خونی بوجود می‌آید. به این پدیده، ترومبوس گفته می‌شود. این یک مشکل خطرناک است، زیرا لخته می‌تواند در جریان خون حرکت کند و باعث آمبولی شود. آمبولی ممکن است به رگ‌های خونی برود و جریان خون به اعضای حیاتی مانند قلب، مغز و ریه‌ها را مسدود کند. این حالت به عنوان ترومبوآمبولی شناخته می‌شود.
برخی افراد تمایل بیشتری به لخته شدن خون در رگ‌های خود دارند. این معمولاً به دلیل مشکل در جریان خون در عروق خونی است. به عنوان مثال، در بیماری‌های عروق کرونر، رسوبات چربی (آترواسکلروز) بر روی دیواره‌های عروق کرونر می‌تواند موجب اختلال در جریان خون شود و باعث انباشت پلاکت‌ها شده و در نتیجه منجر به لخته شدن خون گردد. زمانی که یک لخته در یک عروق کرونر شکل بگیرد، جریان خون به قلب کاهش می‌یابد و ممکن است درد قفسه سینه به وجود آورد. همچنین این حالت می‌تواند به حمله قلبی منجر شود.
جریان خون آهسته در پاها و رگ‌های لگن نیز می‌تواند باعث ایجاد لخته در این نواحی (ترومبوز ورید عمقی) گردد. این لخته‌ها می‌توانند به ریه‌ها بروند (آمبولی ریه). عدم تحرک به مدت طولانی، مثلاً به دلیل بیماری شدید یا جراحی، می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. انوکساپارین می‌تواند به درمان این نوع لخته‌های خون غیر طبیعی کمک کند. این کار با غیرفعال کردن ترومبین در فرآیند لخته شدن صورت می‌گیرد.
تزریق انوکساپارین باید در این افراد با احتیاط انجام شود
- افراد بالای 80 سال.
- افراد با وزن پایین یا اضافه وزن.
- افراد با عملکرد کلیه ضعیف یا نارسایی کلیه مزمن.
- افراد با عملکرد کبد کاهش یافته.
- افرادی که قبلاً تحت درمان با هپارین بودند و تعداد پلاکت‌های خونشان کاهش یافته (ترومبوسیتوپنی مرتبط با هپارین).
- افراد با مشکلات خونریزی.
- افراد مبتلا به زخم معده.
- افرادی که اخیراً سکته مغزی ناشی از لخته شدن خون در مغز (سکته مغزی ایسکمیک) داشته‌اند.
- فشار خون بالا که کنترل نشده باشد.
- افراد مبتلا به دیابت.
- افراد دیابتی که مشکلات چشمی دارند (رتینوپاتی دیابتی).
- افرادی که به تازگی عمل جراحی چشم داشته‌اند.
- افرادی که به تازگی تحت عمل جراحی مغز یا نخاع قرار گرفته‌اند.
- افراد با بیهوشی نخاعی یا اپیدورال.
- افرادی که سطح پتاسیم بالایی در خونشان دارند (هیپراکالمی).
- افراد با اسیدیته بالا در خون (متابولیک اسیدوز).
عوارض جانبی انوکساپارین
- ممکن است در محل تزریق سوزش خفیف، درد، کبودی، قرمزی و تورم احساس شود. همچنین ممکن است خستگی یا تب تجربه کنید. اگر هر یک از این عوارض باقی ماند یا بدتر شد، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
- به یاد داشته باشید که پزشک شما این دارو را تجویز کرده زیرا او تشخیص داده که این دارو برای شما مفید است.
“““html
- به عوارض جانبی این دارو توجه داشته باشید. برای بسیاری از افراد، استفاده از این دارو عوارض جانبی جدی ایجاد نمی کند.
- اگر در حین درمان با این دارو خونریزی هایی مانند خونریزی بینی، کبودی، سرفه یا استفراغ خون، خون در ادرار یا مدفوع سیاه و قیری مشاهده کردید، لطفاً به پزشک خود اطلاع دهید.
- احساس درد، تحریک یا کبودی در محل تزریق.
- تشکیل لخته های خون (هماتوم) در محل تزریق.
- کاهش تعداد پلاکت ها در خون (ترومبوسیتوپنی).
- خونریزی شدید، مانند خونریزی داخلی در شکم یا جمجمه.
- تغییر در نتایج آزمایشات کبد.
- افزایش سطح پتاسیم در خون (هیپرکالمی).
- مرگ سلول های پوست (نکروز) در محل تزریق.
- تشکیل لخته های خون در ناحیه نخاعی (هماتوم داخل شکمی) در افرادی که بی حسی نخاعی یا اپیدورال دارند.
- کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان بعد از درمان طولانی مدت با داروهای مشابه هپارین.
عوارض جانبی که در بالا ذکر شده ممکن است شامل تمام عوارضی که توسط تولیدکنندگان دارو گزارش شده، نباشد. برای اطلاعات بیشتر در مورد خطرات این دارو، لطفاً برچسب دارو را مطالعه کنید یا با پزشک یا داروساز خود مشورت نمایید.
تزریق انوکساپارین در دوران بارداری و شیردهی
در دوران بارداری، این دارو فقط در مواقع ضروری باید استفاده شود. درباره خطرات و مزایای آن با پزشک خود صحبت کنید. زنان باردار با دریچه های قلب مصنوعی نیاز به نظارت دقیق تری دارند. تاثیر این دارو بر شیر مادر مشخص نیست، بنابراین قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.
تداخلات دارویی انوکساپارین
تداخلات دارویی می توانند کارایی انوکساپارین را تغییر دهند و خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهند. این متن شامل همه نوع تداخلات دارویی نمی باشد.
- این دارو ممکن است با میفپریستون تداخل کند.
- انوکساپارین ممکن است با داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین، کلوپیدوگرل یا وارفارین ترکیب شود. اگر پزشک شما این ترکیب را تجویز کرد، نظارت دقیق تری برای کاهش خطر خونریزی لازم خواهد بود. تمامی قرار ملاقات‌های پزشکی خود را به طور منظم انجام دهید.
بررسی تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه خود را با دقت انجام دهید. بسیاری از این داروها ممکن است حاوی داروهای ضد درد باشند (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا آسپرین) که می توانند خطر خونریزی را افزایش دهند در کنار انوکساپارین. اما اگر پزشک شما دوز پایینی از آسپرین برای پیشگیری از حمله قلبی یا سکته تجویز کرد (معمولاً ۸۱-۳۲۵ میلی گرم در روز)، باید مصرف آن را ادامه دهید مگر اینکه پزشک شما تغییراتی در دوز ارائه دهد. می‌توانید جزئیات بیشتر را از پزشک یا داروساز خود بپرسید.
عوارض مصرف بیش از حد انوکساپارین
علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل خونریزی زیاد و کبودی باشد.
تست‌های آزمایشگاهی مورد نیاز در حین تزریق انوکساپارین
- در طول درمان با این دارو، ممکن است نیاز به انجام آزمایش های منظم خون برای کنترل تعداد پلاکت ها باشد.
- همچنین پزشک ممکن است سطح پتاسیم خون را کنترل کند، به ویژه در افراد خاص.
- اگر درمان بیش از هفت روز طول بکشد.
“““html
برای نظارت بر روند درمان و بررسی عوارض جانبی، باید آزمایش‌های پزشکی و آزمایشگاه‌های دوره‌ای انجام شود. این آزمایش‌ها می‌توانند شامل شمارش خون (پلاکت) و بررسی خون در مدفوع باشند. همچنین اگر شما بیماری کلیه، بارداری، دریچه‌های قلب مصنوعی دارید یا نیاز به بررسی انوکساپارین دارید، آزمایش‌های اضافی (مانند سطح فاکتور ضد XA) لازم است. برای اطلاعات بیشتر با پزشک خود صحبت کنید.
دوز فراموش شده انوکساپارین
اگر زمان مصرف یک نوبت را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر زمان دوز بعدی نزدیک است، دوز فراموش شده را کنار بگذارید و به برنامه معمول خود ادامه دهید. هرگز دو برابر دوز را مصرف نکنید.
اگر پس از تزریق انوکساپارین موارد زیر را تجربه کردید، به پزشک خود اطلاع دهید
- خونریزی از لثه یا بینی که بعد از یکی دو دقیقه بند نمی‌آید
- خونریزی از زخم که با فشار بند نمی‌آید
- وجود خون در ادرار یا مدفوع
- سیاه شدن مدفوع
- استفراغ خونی
- کبودی یا خونمردگی که بدون دلیل ایجاد شود
- در صورت وارد آمدن ضربه شدید به سر
- درد، ورم، قرمزی یا گرم شدن در پاها یا دست‌ها
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه یا تپش قلب
- احساس ضعف.
روش نگهداری از داروی انوکساپارین
- دارو را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید و از دسترس کودکان دور نگه دارید.
- پس از اولین استفاده از ویال چند دوز، آن را برای بیش از ۲۸ روز نگه ندارید.
بیشتر بخوانید:
جمع آوری شده توسط بخش سلامت
مجله رضیم
سایت رضیم
“`