“`html
آشنایی با داروی سوماتریپتان
سوماتریپتان (Sumatriptan) یک داروی مناسب برای درمان میگرن است که می‌تواند به بهبود سردردهای حاد میگرنی در بزرگسالان کمک کند. این دارو در انواع مختلفی وجود دارد از جمله قرص، کپسول و اسپری بینی.
سوماتریپتان برای درمان سردردهای میگرنی استفاده می‌شود، به ویژه در افرادی که داروهای مسکن و ضد التهاب‌های غیر استروئیدی نتوانسته‌اند درد آنها را کاهش دهند.
نام تجاری: تریپتان
مکانیسم اثر سوماتریپتان
این دارو با کاهش فعالیت اعصاب سروتونرژیک به کاهش سردردهای میگرنی کمک می‌کند. سوماتریپتان به عنوان یک آگونیست خاص گیرنده 5-HT1D عمل می‌کند و احتمالاً باعث تنگ شدن عروق مغزی می‌شود که به کاهش سردرد حاد کمک می‌کند. همچنین، این دارو می‌تواند آزادسازی مواد شیمیایی التهابی را کاهش دهد و در نتیجه از خروج پروتئین‌های خون از عروق جلوگیری کند.
فارماکوکینتیک سوماتریپتان
- جذب: بعد از تزریق زیرجلدی، 97% از دارو جذب می‌شود.
- زیست دستیابی دارو بعد از مصرف خوراکی یا بینی به طور متوسط 15 و 17 درصد است.
- پخش: این دارو اتصال پروتئینی کمی دارد (حدود 21-14 درصد).
- متابولیسم: حدود 80 درصد دارو در کبد تبدیل به یک متابولیت غیرفعال می‌شود.
- دفع: بیشتر از طریق ادرار خارج می‌شود که بخشی از آن به صورت دست نخورده و بخشی دیگر به صورت متابولیت می‌باشد. نیمه‌عمر دارو حدود 2 ساعت است.
موارد و مقدار مصرف سوماتریپتان
الف) حملات حاد میگرن (با یا بدون اورا).
بزرگسالان:
برای استفاده از فرم تزریقی، باید mg 6 از راه زیرجلدی مصرف شود. حداکثر دوز مجاز 2 تزریق 6 میلی‌گرمی در 24 ساعت است و بین دو تزریق باید حداقل 1 ساعت فاصله باشد.
در فرم خوراکی، ابتدا دوز mg 100-25 خوراکی مصرف می‌شود. اگر ظرف 2 ساعت کاهش درد مشاهده نشود، می‌توان یک بار دیگر دوز mg 100-25 را تکرار کرد. ممکن است نیاز به دوزهای اضافی باشد، اما حداکثر مقدار مجاز در روز mg 200 است.
اسپری بینی می‌تواند با دوزهای 5، 10 یا 20 میلی‌گرم یک بار در روز استفاده شود. می‌توان دوز را بعد از 2 ساعت تکرار کرد و حد máximo تا mg 40 در روز قابل استفاده است. برای دریافت یک دوز 10 میلی‌گرمی باید دو دوز 5 میلی‌گرمی در هر یک از مجاری بینی مصرف کنید.
ب) درمان حاد اپیزودهای سردرد خوشه‌ای.
بزرگسالان:
مقدار mg 6 از راه زیرجلدی مصرف می‌شود. حداکثر مقدار توصیه شده 2 تزریق 6 میلی‌گرمی در 24 ساعت است که با فاصله حداقل یک ساعته تزریق می‌شوند.
تنظیم دوز:
در بیماران مبتلا به بیماری کبد، دوز خوراکی نباید از 50 میلی‌گرم بیشتر شود.
مصرف سوماتریپتان در دوران بارداری و شیردهی
مصرف در دوران بارداری:
این دارو ممکن است برای جنین مضر باشد و بنابراین خانم‌های باردار و یا افرادی که قصد باردار شدن دارند، باید حتماً در مورد خطرات آن با پزشک مشورت کنند.
“`
و منابع دارو را با پزشک خود بررسی کنید.
مصرف در شیردهی: این دارو در شیر مادر آزاد می‌شود و به همین دلیل باید در زمان شیردهی با احتیاط مصرف شود.
عوارض جانبی سوماتریپتان
- اعصاب مرکزی: احساس نگرانی، گیجی، خواب آلودگی، خستگی، سردرد، بی‌حالی و سرگیجه.
- قلبی – عروقی: تپش نامنظم قلب، انقباض عروق کرونر، حمله قلبی، احساس فشار یا درد در قفسه صدری، مشکلات قلبی و تپش سریع قلب.
- سر و گردن: مشکلات بینایی، احساس ناراحتی در گلو و بینی، و مشکلاتی در دهان، فک و زبان.
- دستگاه گوارش: ناراحتی معده، مشکل در بلع، اسهال، حالت تهوع، استفراغ و احساس طعم بد (به ویژه با اسپری بینی).
- عضلانی – اسکلتی: گرفتگی عضلات، درد در نقطه‌های مختلف و گردن.
- تنفسی: التهاب در مجاری هوایی بالایی و مشکل در نفس کشیدن.
- پوست: عرق کردن بیش از حد، قرمزی صورت و مشکلات در محل تزریق (در صورت تزریق زیر جلدی).
- سایر عوارض: احساس گرما یا گرگرفتگی، احساس سوزش، سنگینی، احساس فشار یا گرفتگی و حس سرما و بی‌حسی.
مسمومیت با سوماتریپتان و درمان آن
در مورد مصرف بیش از حد سوماتریپتان اطلاعات دقیقی وجود ندارد؛ اما ممکن است پس از مصرف زیاد، عوارضی چون تشنج، لرزش، قرمزی پوست، کاهش سرعت تنفس، آبی شدن پوست، عدم تعادل، گشاد شدن مردمک چشم، افزایش مشکلات در محل تزریق و فلجی مشاهده شود.
لازم است که اگر این علائم ظاهر شد، بیماران به مدت حداقل 10 ساعت تحت نظر باشند. تأثیر همودیالیز یا دیالیز صفاقی در سطح داروی سوماتریپتان هنوز مشخص نیست.
موارد منع مصرف و احتیاط در رابطه با سوماتریپتان
اگر کسی به این دارو یا اجزای آن حساس باشد یا سابقه مشکلات قلبی، سکته مغزی یا بیماری‌های عروقی داشته باشد، بهتر است از مصرف آن خودداری کند. همچنین افرادی که بیماری‌های قلبی عروقی مانند آنژین، حمله قلبی یا فشار خون بالا دارند، یا افرادی که در 24 ساعت گذشته از داروهایی مانند آگونیست سروتونین یا ارگوتامین استفاده کرده‌اند، باید حتماً با احتیاط مصرف کنند. همچنین مصرف این دارو در خانم‌های باردار و افرادی که در معرض خطر بیماری‌های قلبی قرار دارند باید با احتیاط انجام شود.
ملاحظات اختصاصی سوماتریپتان
1- نباید از این دارو برای درمان میگرن با نوع بازیلار یا همی‌پلژیک استفاده کرد، همچنین تاثیر و ایمنی آن برای درمان سردرد خوشه‌ای که معمولاً در افراد مسن‌تر و مردان رخ می‌دهد، ثابت نشده است.
2- این دارو به صورت داخل وریدی تجویز نمی‌شود، زیرا می‌تواند به تنگ شدن عروق کرونر منجر شود.
3- اسپری بینی این دارو معمولاً خوب تحمل می‌شود، هرچند عوارض جانبی مشابه با سایر اشکال دارویی ممکن است رخ دهد.
4- پاسخ بیماران به اسپری بینی متفاوت است و انتخاب دوز بر اساس مقایسه مزایای دوز 20 میلی‌گرمی با احتمال بروز عوارض جانبی صورت می‌گیرد.
نکات مهم درباره سوماتریپتان
- سوماتریپتان به صورت تزریقی 5 دقیقه بعد از تزریق اثر می‌کند، اما اگر به صورت خوراکی مصرف شود، 10 تا 20 دقیقه زمان می‌برد تا اثرش شروع شود.
- استفاده از سوماتریپتان تزریقی برای افراد زیر 18 سال مجاز نیست.
- این دارو در درمان میگرن حاد ، چه با نشانه‌های کلاسیک و چه بدون آن، برای بزرگسالان موثر است.
- از آنجا که سوماتریپتان سریع عمل می‌کند، می‌تواند نیاز به مصرف مسکن‌ها را کمتر کند و به فرد این امکان را می‌دهد که زودتر به فعالیت‌های روزمره خود برگردد.
- بالا بردن دوز سوماتریپتان ممکن است خطر عوارض جانبی را بیشتر کند و کارشناسان مطمئن نیستند که دوز 100 میلی‌گرم به اندازه قرص 50 میلی‌گرمی موثر باشد.
- استفاده از سوماتریپتان در میگرن‌های بازیلار و همی‌پلژیک ممنوع است.
- مصرف بیشتر از 200 میلی‌گرم سوماتریپتان در 24 ساعت توصیه نمی‌شود.
- خطر ابتلا به سندرم سروتونین یکی از عوارض جانبی سوماتریپتان است. در صورت بروز علائم این سندرم، باید مصرف دارو را قطع کرد.
- سوماتریپتان ممکن است در درمان افسردگی، به عنوان یک داروی نارکوتیک و همچنین برای پیشگیری از تهوع و استفراغ نیز استفاده شود.
نکات مهم برای بیماران در زمان مصرف سوماتریپتان
1- بیمار می‌تواند در هر زمان در هنگام حمله میگرن از دارو استفاده کند، اما بهتر است که دارو را در اوایل بروز نشانه‌ها مصرف کند. اگر علائم دوباره بازگشت، می‌تواند دوز دوم را نیز تزریق کند. در 24 ساعت نباید بیش از 2 بار تزریق شود و باید حداقل یک ساعت بین تزریق‌ها فاصله باشد. بعد از تزریق، در محل تزریق ممکن است درد و قرمزی ظاهر شود که معمولاً کمتر از یک ساعت طول می‌کشد.
2- این دارو فقط برای درمان حملات میگرن و علائم مربوط به آن مفید است و برای پیشگیری یا کاهش تعداد حملات نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
3- اگر بعد از مصرف دوز اول اسپری بینی، پاسخ خوبی مشاهده نشد، بهتر است بیمار قبل از مصرف دوز دوم با پزشک مشورت کند.
4- در صورت بروز درد مداوم یا شدید در قفسه سینه، فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر درد و گرفتگی گلو، خس‌خس سینه، راش، کهیر یا ورم پلک‌ها، صورت و لب‌ها رخ داد، باید مصرف دارو را متوقف کرده و به پزشک اطلاع دهید.
5- ایمنی و اثربخشی دارو در کودکان هنوز اثبات نشده است.
توصیه‌های دارویی برای سوماتریپتان
1. قرص باید به طور کامل بلعیده شود و نباید آن را بشکنید، خرد کنید یا بجوید.
2. اگر بیمار در یک اتاق تاریک و ساکت دراز بکشد، دارو بهتر عمل می‌کند.
3. اگر با یک بار مصرف بهبودی حاصل نشد، از مصرف دوزهای بیشتر خودداری کنید و به سراغ داروهای دیگر بروید. در صورت بروز سردرد مجدد بعد از بهبودی اولیه، می‌توانید دوز اضافی مصرف کنید.
4. باید 5 تا 7 روز بین دفعات مصرف سوماتریپتان فاصله باشد.
داروهای مشابه سوماتریپتان
- آلموتریپتان مالات
- التریپتان
- فروواتریپتان
- ناراتریپتان
- ریزاتریپتان
- زولمی‌تریپتان
بیشتر بخوانید:
