موارد مصرف و عوارض رابپرازول
رابپرازول (Rabeprazole) برای درمان زخم‌های خوش‌خیم معده و دوازدهه، زخم‌های مرتبط با هلیکوباکتری پیلوری، سندرم زولینگر- الیسون، کاهش اسید معده در جراحی و پیشگیری از برگشت محتویات معده به کار می‌رود. این دارو همچنین می‌تواند برای درمان سوء هاضمه و بیماری رفلاکس و همچنین پیشگیری و درمان زخم‌های ناشی از NSAIDs استفاده شود.
برای افرادی که به طور مداوم NSAID مصرف می‌کنند، پس از بهبود زخم، مقدار مصرف رابپرازول کاهش نمی‌یابد، زیرا ممکن است زخم‌ها بدون علامت پیشرفت کنند. این دارو ممکن است علائم سرطان معده را پنهان کند و برای افرادی که در معرض خطر هستند، باید قبل از شروع درمان، بررسی‌هایی برای بدخیمی معده انجام شود.
رابپرازول می‌تواند در کاهش تخریب آنزیم‌های پانکراسی در بیماران مبتلا به سیستیک فیبروزیس استفاده شود. دوز بالای این دارو برای کنترل ترشح اسید معده در سندرم زولینگر – الیسون به کار می‌رود.
مکانیسم اثر رابپرازول
این دارو از طریق مهار فعالیت پمپ پروتون در سلول‌های معده، ترشح اسید معده را کاهش می‌دهد.
فارماکوکینتیک رابپرازول
حداکثر غلظت این دارو در خون دو تا دو و نیم ساعت بعد از مصرف خوراکی ایجاد می‌شود. میزان جذب خوراکی آن حدود 77 درصد است و این مقدار بعد از دوزهای تکی یا چندگانه تغییر نمی‌کند. 98 درصد این دارو به پروتئین‌های خون متصل می‌شود و در کبد متابولیزه می‌شود. اکثر متابولیت‌ها (حدود 80 درصد) از طریق ادرار و مابقی از طریق صفرا دفع می‌شوند. نیمه عمر حذف آن حدود یک ساعت است که در اختلالات کبدی ممکن است افزایش یابد؛ مثلاً در بیماران سیروزی، نیمه عمر دارو به 3 تا 6 ساعت می‌رسد.
موارد و مقدار مصرف رابپرازول
الف) درمان زخم‌های ناشی از رفلاکس ازوفاژیت (GERD).
- بزرگسالان: 20 میلی‌گرم خوراکی روزانه به مدت 4 تا 8 هفته. در صورت نیاز، ممکن است این دوره را تا هشت هفته افزایش دهند.
ب) درمان نگهدارنده زخم‌های رفلاکس ازوفاژیت (GERD).
- بزرگسالان: 20 میلی‌گرم خوراکی روزانه.
پ) درمان زخم‌های دوازدهه.
- بزرگسالان: 20 میلی‌گرم خوراکی روزانه پس از صبحانه به مدت چهار هفته.
ت) درمان افزایش ترشح اسید شامل سندرم زولینگر – الیسون.
- بزرگسالان: 60 میلی‌گرم خوراکی روزانه که ممکن است این مقدار تا 100 میلی‌گرم روزانه یا 60 میلی‌گرم دو بار در روز افزایش یابد.
ث) در درمان هلیکوباکترپیلوری برای کاهش عود زخم دوازدهه.
- بزرگسالان: 20 میلی‌گرم خوراکی دو بار در روز همراه با آموکسی سیلین 1000 میلی‌گرم دو بار در روز و کلاریترومایسین 500 میلی‌گرم دو بار در روز به مدت هفت روز.
مصرف رابپرازول در دوران بارداری و شیردهی
مصرف این دارو در دوران بارداری به شدت ممنوع است و در گروه X قرار می‌گیرد. ممکن است باعث مرگ یا ناهنجاری در جنین شود. اطلاعاتی درباره ترشح این دارو در شیر مادر وجود ندارد. بنابراین در چنین شرایطی شیردهی یا…
مصرف دارو باید قطع شود.
عوارض جانبی رابپرازول
- عوارض جانبی این دارو ممکن است شامل مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم، نفخ، اسهال و یبوست باشد.
- عوارض کمتری مانند سردرد، خشکی دهان، ورم بدن، گیجی، خستگی، مشکلات خواب، جوش‌های پوستی، کهیر، درد عضلانی و درد مفاصل هم گزارش شده است.
- عوارض نادرتری مانند اختلال در حس چشایی، یرقان، التهاب کبد، واکنش‌های حساسیتی، تب، افسردگی، بزرگ شدن سینه‌ها، نفریت بینابینی، اختلالات خونی، تعریق، حساسیت به نور، ریزش مو و سندرم استیونس جانسون نیز مشاهده شده‌اند.
- این دارو با کاهش اسید معده می‌تواند خطر عفونت‌های دستگاه گوارش را افزایش دهد.
تداخلات دارویی رابپرازول
- آمپسیلین، دیگوکسین، نمک‌های آهن و کتوکونازول در صورت مصرف همزمان با این دارو، جذب بیشتری خواهند داشت.
- کلاریترومایسین باعث افزایش سطح سرمی رابپرازول می‌شود.
- استفاده از این دارو ممکن است متابولیسم سیکلوسپورین را مختل کند. بنابراین مصرف همزمان این داروها با احتیاط انجام شود.
مسمومیت با رابپرازول و درمان آن
درمان مسمومیت شامل اقدامات پشتیبانی و علامتی است. این دارو آنتی‌دوت خاصی ندارد و به دلیل اینکه به پروتئین‌ها می‌چسبد، توسط کبد متابولیزه نمی‌شود.
هشدارها در مورد رابپرازول سدیم
- این دارو باید در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کبدی یا سابقه آن با احتیاط مصرف شود.
- مصرف طولانی‌مدت رابپرازول ممکن است باعث کمبود منیزیم و ویتامین ب ۱۲ گردد.
- استفاده طولانی‌مدت از رابپرازول بیش از یک سال ممکن است به پوکی استخوان منجر شود.
ملاحظات ویژه رابپرازول
1- اگر زخم دئودنوم یا GERD بهبود نیافت، ممکن است به یک دوره درمان اضافی نیاز باشد.
2- پاسخ به درمان نمی‌تواند بدخیمی‌های دستگاه گوارش را رد کند.
3- اگر ارگانیسم به کلاریترومایسین حساسیت نداشت، باید از درمان ضد میکروبی جایگزین استفاده شود.
4- در بیمارانی که سابقه حساسیت به پنی‌سیلین دارند، ممکن است آنافیلاکسی رخ دهد.
5- در زنان باردار، برای نابود کردن هلیکوباکترپیلوری، از کلاریترومایسین استفاده نشود.
توجه: برای نابودی هلیکوباکترپیلوری، بیمار باید به دقت تحت نظر باشد زیرا مصرف کلاریترومایسین و آموکسی‌سیلین ممکن است باعث کولیت سودومبران شود.
نکات قابل توصیه به بیمار در حین مصرف رابپرازول
- به بیمار تاکید شود که دارو باید طبق تجویز پزشک مصرف گردد.
- به دلیل فرمولاسیون خاص دارو، بیمار باید از خرد کردن یا جویدن آن خودداری کند.
- این دارو بدون توجه به وعده غذایی قابل مصرف است.
- اگر بیمار دچار سوءهاضمه، اسهال یا کهیر شد، باید به پزشک مراجعه کند.
- در صورتی که سرطان معده تأیید شد، مصرف این دارو باید متوقف شود.
- کپسول دارو باید بلافاصله قبل از غذا و ترجیحاً در صبح مصرف شود.
