“`html
عوارض جانبی استاتین‌ها
پزشک معمولاً داروهای استاتین‌ها را برای کم کردن کلسترول بدن تجویز می‌کند، مخصوصاً در افرادی که کلسترول بالا دارند و خطر ابتلا به مشکلات قلبی یا سکته را دارند. بسیاری از افرادی که استاتین مصرف می‌کنند، ممکن است مجبور شوند این دارو را برای همیشه مصرف کنند، مگر اینکه با رژیم غذایی سالم، ورزش، کاهش وزن و مکمل‌های غذایی بتوانند میزان کلسترول خود را کنترل کنند. در این قسمت از رژیم، درباره استفاده از استاتین‌ها و عوارض جانبی آنها بیشتر بدانید.
داروهای استاتین شامل موارد زیر هستند:
• آلتوکر، آلتوپرو، مواکور (اواستاتین)
• کرستور (رسوواستاتین)
• لسکل (فلوواستاتین)
• لیپیتور (آتورواستاتین)
• لیوالو (پیتا واستاتین)
• پراواکل (پراواستاتین)
• زکر (سیمواستاتین)
بررسی‌ها نشان می‌دهند که این داروها می‌توانند بین 25% تا 30% خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهند. حدود 33 میلیون بزرگسال در ایالات متحده از استاتین استفاده می‌کنند.
آیا استفاده از استاتین‌ها خطرناک است؟
اگر شما مبتلا به بیماری قلبی هستید یا در خطر بالای ابتلا به بیماری قلبی به علت کلسترول بالا قرار دارید، استاتین‌ها یکی از بهترین گزینه‌ها برای شما هستند. اگر به دقت و تحت نظر پزشک از استاتین‌ها استفاده کنید، این داروها ایمن و مؤثر خواهند بود. همه ما باید به سطح کلسترول خود توجه کنیم. اما درمان با استاتین برای همه مناسب نیست.
برخی افراد می‌گویند باید استاتین را به همه بدهیم تا مصرف کنند، اما این دیدگاه اشتباه است. استاتین‌ها باید با یک رژیم غذایی سالم و ورزش ترکیب شوند و نمی‌توانند جایگزین سبک زندگی سالم شوند.
چه کسانی باید از استاتین‌ها استفاده کنند؟
استاتین‌ها برای کسانی مناسب‌اند که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در آنها وجود دارد.
خطر ابتلا به بیماری قلبی ممکن است به عواملی مانند سن، سطح کلسترول کل، سطح کلسترول خوب (HDL)، فشار خون و عادت سیگار کشیدن بستگی داشته باشد. همچنین سطح CRP خون و سوابق خانواده در داشتن حمله قلبی زودهنگام نیز می‌توانند مؤثر باشند. اما تصمیم‌گیری درباره مصرف یا عدم مصرف استاتین‌ها باید با نظر پزشک باشد؛ پزشک می‌تواند تمام عوامل خطر را در نظر بگیرد.
استاتین‌ها درمان همه مشکلات نیستند، و آنها باید با ورزش مناسب و رژیم غذایی سالم همراه شوند.
همچنین مصرف استاتین‌ها برای برخی افراد ممنوع است. زنان باردار و زنانی که در سن بارداری هستند و از روش‌های ضدبارداری استفاده نمی‌کنند، نباید این داروها را مصرف کنند. همچنین ممکن است برخی داروها با استاتین‌ها تداخل داشته باشند.
درد و صدمه عضلانی
درد عضلانی یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی استاتین‌ها است. ممکن است این درد به صورت احساس سفتی، خستگی یا ضعف در عضلات خود را نشان دهد. این درد می‌تواند ضعیف باشد یا آنقدر شدید که انجام کارهای روزانه را دشوار سازد. به عنوان مثال، بالا رفتن از پله‌ها یا راه رفتن می‌تواند ناراحت‌کننده باشد.
در موارد بسیار نادر، استفاده از استاتین‌ها ممکن است به آسیب جدی به عضله منجر شود که به آن رابدومیولیز rhabdomyolysis می‌گویند. رابدومیولیز می‌تواند به درد شدید عضلانی، آسیب کبدی، نارسایی کلیوی و حتی مرگ منجر شود. این وضعیت معمولاً زمانی پیش می‌آید که استاتین‌ها با برخی داروها یا در دوزهای بالا مصرف شوند.
آسیب کبدی
گاهی اوقات، استفاده از استاتین‌ها ممکن است باعث افزایش تولید آنزیم‌های کبدی شود که در هضم غذا، نوشابه‌ها و داروها نقش دارند. اگر این افزایش خفیف باشد، می‌توان از دارو استفاده کرد، اما اگر این افزایش شدید باشد، ممکن است لازم باشد مصرف دارو قطع شود. در این صورت ممکن است از استاتین دیگری استفاده شود. همچنین برخی داروهای دیگر که برای کاهش کلسترول استفاده می‌شوند، مانند جمفیروزیل و نیاسین نیز می‌توانند باعث افزایش این آنزیم‌ها شوند.
“““html
احتمال بروز مشکلات کبدی در افرادی که استاتین مصرف می‌کنند وجود دارد. هرچند این مشکلات خیلی نادر هستند، اما پزشک قبل و بعد از شروع مصرف این داروها، آزمایش آنزیم‌های کبدی را توصیه می‌کند. اگر علائم خاصی از اختلال کبد وجود نداشته باشد، نیازی به انجام آزمایش‌های اضافی نخواهد بود. اما اگر احساس خستگی، ضعف غیرمعمول، کاهش اشتها، درد در بالای شکم، تیره شدن ادرار یا زردی پوست یا چشم‌ها را داشتید، باید فوراً با پزشک تماس بگیرید.
مشکلات گوارشی
افرادی که استاتین مصرف می‌کنند ممکن است دچار حالت تهوع، نفخ، اسهال یا یبوست شوند. این عوارض جانبی نادرند و معمولاً افرادی که به این مشکلات دچار می‌شوند، قبلاً مشکلات گوارشی دیگری داشته‌اند. برای کاهش این عوارض، بهتر است استاتین را در عصرها و به همراه غذا مصرف کنید.
بثورات یا گرگرفتگی
بعد از شروع مصرف استاتین، ممکن است بثورات پوستی یا گرگرفتگی ایجاد شود. این احتمال در صورت استفاده همزمان استاتین و نیاسین بیشتر است. مصرف آسپیرین قبل از استاتین می‌تواند به کاهش این عوارض کمک کند، اما بهتر است در این مورد با پزشک مشورت کنید.
افزایش قند خون یا دیابت نوع ۲
مصرف استاتین ممکن است باعث افزایش قند خون شود و در برخی موارد به دیابت نوع ۲ منجر شود. هرچند این خطر کم است، اما به اندازه‌ای مهم است که سازمان غذا و داروی آمریکا هشدارهایی درباره‌ی آن روی جعبه‌ی استاتین‌ها درج کرده است. اگر نگران این موضوع هستید، با پزشک خود صحبت کنید.
عوارض جانبی پی‌شناسیک
سازمان غذا و داروی آمریکا همچنین هشداری درباره‌ی احتمال کاهش حافظه یا اختلال در تفکر (confusion) در هنگام مصرف استاتین‌ها داده است. خوشبختانه، این عوارض معمولاً بعد از قطع مصرف دارو برطرف می‌شوند. اگر با کاهش یا اختلال در تفکر مواجه شدید، باید با پزشک خود مشورت کنید. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد استفاده از استاتین در بیمارانی که دچار زوال عقل یا آلزایمر هستند، می‌تواند به عملکرد مغز کمک کند؛ البته این موضوع نیاز به بررسی بیشتری دارد. همیشه قبل از قطع دارو باید با پزشک مشورت کنید.
چه کسانی در معرض بروز عوارض جانبی هستند؟
هر کسی که استاتین مصرف می‌کند دچار عوارض جانبی نمی‌شود، اما برخی افراد بیشتر در معرض این عوارض هستند.
عوامل خطرساز عبارتند از:
- مصرف چند داروی کاهنده‌ی کلسترول
- جنس مؤنث
- داشتن وزن کمتر
- سن 65 سال یا بیشتر
- دارای بیماری کبد یا کلیه
- دیابت نوع 1 یا 2
- مصرف الکل به مقدار زیاد
علل بروز عوارض جانبی
هنوز مشخص نیست چرا بعضی عوارض جانبی به ویژه درد عضلانی در برخی افراد مشاهده می‌شود. استاتین‌ها با کند کردن تولید کلسترول عمل می‌کنند. بدن انسان کلسترول مورد نیاز خود را با هضم غذا و تولید سلول‌های جدید فراهم می‌کند. وقتی این تولید طبیعی کاهش یابد، بدن ناگزیر است که کلسترول مورد نیازش را از غذایی که مصرف می‌کند تأمین کند و این باعث کاهش کلسترول کل می‌شود. علاوه بر این، استاتین‌ها تأثیراتی بر آنزیم‌های موجود در سلول‌های ماهیچه‌ای دارند که به رشد ماهیچه کمک می‌کنند و این ممکن است دلیل بروز درد عضلانی باشد.
چگونگی رفع عوارض جانبی استاتین‌ها
“`
برای کاهش عوارض جانبی استاتین‌ها، پزشک ممکن است چند گزینه زیر را بررسی کند. قبل از انجام هر مورد، ضروری است که با پزشک مشورت کنید:
استفاده از یک دوره کوتاه وقفه: گاهی اوقات دشوار است که تعیین کنیم آیا دردهای عضلانی یا مشکلات دیگر ناشی از استاتین‌ها هستند یا خیر. با یک وقفه‌ی 10 تا 14 روزه می‌توان بررسی کرد که آیا این عوارض ادامه پیدا می‌کنند یا خیر. این کار به بیمار کمک می‌کند تا مشخص کند آیا دردهایی که تجربه کرده به دلیل مصرف استاتین‌ها هستند یا به دلایل دیگر.
استفاده از یک نوع دیگر از استاتین: ممکن است یک نوع خاص از استاتین عوارض جانبی ایجاد کند، اما نوع دیگری عارضه‌ای نداشته باشد. بر اساس تحقیقات، احتمال بیشتری وجود دارد که سیمواستاتین (Simvastatin) در دوز بالا منجر به درد عضلانی شود. داروهای استاتینی جدید معمولاً عوارض جانبی کمتری دارند. تغییر مقدار دارو نیز می‌تواند مفید باشد. اگر دوز دارو کاهش یابد، ممکن است عوارض جانبی کاهش یابند، اما این کاهش دوز ممکن است منجر به کاهش فواید درمان نیز شود. پزشک همچنین ممکن است داروی استاتینی با دوز کمتر اما تأثیر مشابه را تجویز کند.
به عنوان مثال، اگر فردی به مدت طولانی از آتورواستاتین (atorvastatin) با دوز بالا استفاده می‌کند و درمان مؤثر بوده، ادامه‌ی درمان با دوز همان قبلی انجام می‌شود. اما برای افرادی که تازه می‌خواهند درمان را شروع کنند، معمولاً دوز پایین‌تری تجویز می‌شود.
آسان‌گرفتن در برنامه ورزشی: ممکن است ورزش باعث افزایش دردهای عضلانی شود، بنابراین باید در مورد تغییرات احتمالاً لازم در برنامه ورزشی با پزشک مشورت شود.
در نظر گرفتن داروهای دیگر برای کاهش کلسترول: به جای استفاده از استاتین‌ها، ممکن است دارویی به نام ازتیمیب (ezetimib) معرفی شود، که می‌تواند به کاهش میزان نیاز به استاتین‌های با دوز بالا کمک کند. با این حال، برخی محققان اثر این دارو را در کاهش کلسترول نسبت به استاتین‌ها تأیید نکرده‌اند.
عدم استفاده از داروهای مسکن: درد عضلانی ناشی از استاتین‌ها معمولاً با داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن تسکین نمی‌یابد. به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک نباید از این داروها استفاده کرد.
استفاده از مکمل Q10: مکمل‌های کوآنزیم Q10 ممکن است به جلوگیری از عوارض جانبی استاتین‌ها کمک کنند، اما برای تأیید فواید آن تحقیقات بیشتری لازم است. اگر تمایل به مصرف مکمل Q10 دارید، بهتر است مطمئن شوید که با داروهای دیگر تداخل نداشته باشد.
——————————————————————————————–
تداخل اثر با داروهای دیگر
استاتین‌ها ممکن است با برخی داروها و غذاها به طور خطرناکی تداخل داشته باشند که این امر می‌تواند احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش دهد. این تداخلات شامل موارد زیر هستند:
تمامی استاتین‌ها و گریپ‌فروت یا آب گریپ‌فروت:
آب گریپ‌فروت دارای ترکیباتی است که با آنزیم‌هایی که مسئول تجزیه‌ی استاتین‌ها در دستگاه گوارش هستند، تداخل می‌کند. این وضعیت خطرناک است زیرا ممکن است تأثیرات ناخواسته‌ای بر سطوح کلسترول داشته باشد. اگرچه مصرف گریپ‌فروت مجاز است، مقدار آن باید توسط پزشک تعیین شود.
برای افرادی که از لواستاتین (lovastatin) و سیمواستاتین استفاده می‌کنند، چه به تنهایی و چه در کنار آمیودارون (amiodarone)، که برای تنظیم ریتم قلب استفاده می‌شود، خطر بروز عوارض جانبی استاتین‌ها افزایش می‌یابد، از جمله رابدومیولیز.
افرادی که همزمان از جمفیبروزیل و استاتین استفاده می‌کنند نیز در معرض خطر بیشتری برای بروز عوارض جانبی هستند.
لواستاتین هرگز نباید با داروهای مربوط به درمان HIV مصرف شود.
در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدقارچ، باید پزشک را در جریان مصرف استاتین قرار داد.
داروهای ضدافسردگی ممکن است در ترکیب با استاتین‌ها باعث تشدید درد عضلانی شوند.
تمامی استاتین‌ها و داروهای ایمونوسوپرسیو نیز باید با احتیاط مصرف شوند.
اگر دارویی برای تضعیف دستگاه ایمنی مانند سیکلوسپورین مصرف می‌شود و همزمان از استاتین‌ها نیز استفاده شود، ممکن است دردهای عضلانی بیشتری بروز کند.
موازنه مضار و منافع:
بله، عوارض جانبی استاتین‌ها ممکن است ناخوشایند باشند اما قبل از اینکه تصمیم بگیرید دارو را قطع کنید، باید مزایای استفاده از آنها را در نظر بگیرید. نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که استاتین‌ها خطر حمله قلبی یا سکته را کاهش می‌دهند و به‌طور کلی احتمال بروز عوارض جانبی ناشی از آنها بسیار کم است.
حتی اگر عوارض جانبی ناراحت‌کننده باشند، هرگز بدون نظر پزشک مصرف دارو را متوقف نکنید. پزشک می‌تواند برنامه درمانی متفاوتی را برای کاهش کلسترول شما پیشنهاد دهد که عوارض جانبی کمتری داشته باشد.
اگر سوال یا نکته‌ای درباره عوارض جانبی استاتین‌ها دارید، لطفاً آن را در قسمت نظرات با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.
——————————————————————————————–
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی