“`html
حقایقی جالب در رابطه با منظومه شمسی
منظومه شمسی ما مثال جالبی از پیشرفت‌های سریع در علم نجوم است و اطلاعات مهمی درباره ویژگی‌های فیزیکی آن ارائه می‌دهد. با ساخت رصدخانه‌ها، ما توانسته‌ایم به سوالات مهمی درباره چگونگی شکل‌گیری منظومه شمسی، شناخت لایه‌های جو سیاره‌ها، ویژگی‌های غول‌های گازی و یخی، و همچنین تاریخچه پیچیده سیارک‌ها و دیگر اجرام کمربند کویپر پاسخ دهیم.
نجوم و دنیای پیچیده آن برای بسیاری از افراد جذاب است و مردم همواره سعی می‌کنند درباره دنیای اطراف خود بیشتر بدانند. اما اکثر افراد از حقایق مربوط به منظومه شمسی که خانه همه ماست، غافلند.
منظومه شمسی تا جایی ادامه دارد که تحت تأثیر خورشید (مثل نور، گرانش، میدان مغناطیسی و باد خورشیدی) قرار نگیرد. هر چه از خورشید دورتر شویم، نور آن کمتر می‌شود؛ اما هیچ مرزی وجود ندارد که نور خورشید در آن نفوذ نداشته باشد. گرانش خورشید نیز مثل نور بی‌حد و مرز است و هر چه دورتر برویم، گرانش آن ضعیف‌تر می‌شود.
منظومه شمسی، بخشی از کهکشان راه شیری است که همانند سایر سیارات و اجرام آسمانی اسرار و معماهایی دارد که مردم معمولاً از آنها بی‌خبرند. در ادامه، برخی از حقایق کمتر شناخته شده درباره این منظومه را بررسی می‌کنیم.
منظومه شمسی چیست؟
به‌طور کلی، منظومه شمسی ما فقط بخشی کوچک از کهکشان ماست که خود کهکشان نسبتاً معمولی است. اما اگر به عنوان یک سیستم متصل به آن نگاه کنیم، می‌توانیم ویژگی‌های مهم فیزیکی آن را بشناسیم.
این به این دلیل است که منظومه شمسی حاوی اجرامی است که شامل مواد اولیه‌ای هستند که از زمان شکل‌گیری خورشید، تقریباً دست نخورده باقی مانده‌اند. با این حال، تعدادی از اجرام نیز دستخوش تغییرات زیادی شده‌اند و این تغییرات هنوز هم ادامه دارد.
برخی از اعضای این منظومه تحت تأثیر تابش قوی خورشید قرار دارند، در حالی که سایر اعضای آن تقریباً تحت هیچ تأثیری از این تابش قرار نمی‌گیرند. بسیاری از اجرام به تأثیرات دیگر اعضای منظومه پاسخ می‌دهند، اما تعدادی از آنها تنها تحت تأثیر خورشید هستند.
سوالات زیادی درباره منظومه شمسی وجود دارد، مثلاً آیا این منظومه، یک منظومه معمولی در میان میلیاردها منظومه ستاره‌ای دیگر در کهکشان است یا اینکه مشخصات خاصی دارد؟ یکی از نکات جالب در مورد منظومه شمسی، وضعیت و تحولات سیارات است که با اینکه سال‌هاست دانشمندان در حال تحقیق در این زمینه هستند، هنوز هیچ مدل جامع و قابل اعتمادی برای آن ارائه نشده است.
مدل فعلی که بیشتر مورد قبول است، مدل (نیس) نام دارد، اما محققان ایراداتی به آن می‌زنند، به ویژه درباره ماه‌های سیارات غول‌پیکر و اجرام کمربند کویپر.
یکی از اصول کلیدی مدل نیس این است که تصور شده است که یک ساختار فشرده برای پخش اولیه دیسک وجود دارد و همچنین در سال‌های بعد، سیارات بزرگ به سمت بیرون منظومه شمسی حرکت کرده‌اند تا به موقعیت کنونی خود برسند.
موارد خواندنی و جالب در رابطه با منظومه شمسی
نزدیک‌ترین سیارات نسبت به خورشید در منظومه شمسی
برخلاف تصور بسیاری از افراد، عطارد داغ‌ترین سیاره نزدیک به خورشید نیست. بسیاری از مردم فکر می‌کنند که این سیاره نزدیک‌ترین سیاره به خورشید است…
“““html
در حالی‌که فاصله عطارد از خورشید کمتر از نیمی از فاصله زمین با خورشید است.
این موضوع به هیچ‌وجه یک راز نیست، اما مردم بیشتر فکر می‌کنند که عطارد گرم‌ترین سیاره است. با اینکه ونوس، سیاره دوم از خورشید، تقریبا ۳۰ میلیون مایل (حدود ۴۸ میلیون کیلومتر) دورتر از عطارد قرار دارد.
طبق معمول انتظار می‌رفت که ونوس سردتر از عطارد باشد، ولی فرضیات می‌توانند خطرناک باشند. این به این دلیل است که عطارد هیچ لایه‌ای برای جلوگیری از گرمای خورشید ندارد، در حالی که ونوس یک اتمسفر ضخیم دارد که ۱۰۰ برابر ضخیم‌تر از اتمسفر زمین است.
برخی از انرژی خورشید به شکل طبیعی به سیاره‌ها منتقل می‌شود و این باعث افزایش دما می‌شود. اما ونوس دارای گاز کربن دی اکسید است که باعث می‌شود گرما به دام بیفتد و دمای سیاره را بیشتر از حد انتظار بالا ببرد. به همین خاطر آن را داغ‌ترین سیاره می‌نامند.
در واقع، دمای متوسط ونوس حدود ۸۷۵ درجه فارنهایت است که بسیار بالا است و حتی می‌تواند باعث ذوب شدن مواد شود. در حالی که حداکثر دمای عطارد که نزدیک به خورشید است، حدود ۸۰۰ درجه فارنهایت است.
علاوه بر این، دما در مناطق مختلف عطارد بسیار متفاوت است، در حالی که ضخامت اتمسفر ونوس باعث می‌شود دما در تمام نواحی آن ثابت بماند.
قطر پلوتو کمتر از کشور آمریکا است
طبق اندازه‌گیری‌ها، قطر پلوتو کمتر از قطر ایالات متحده آمریکا است. بیشترین فاصله در آمریکا از شمال کالیفرنیا به مین حدود ۲۹۰۰ مایل است، در حالی که قطر پلوتو تنها ۱٤۳٧ مایل است که این رقم کمتر از نصف عرض آمریکا محسوب می‌شود. به همین دلیل، در سال ۲۰۰۶، این اتحادیه اعلام کرد که پلوتو یک سیاره کوتوله است.
ناشناخته‌هایی در مورد سیارک‌های منظومه شمسی
در بسیاری از فیلم‌های علمی-تخیلی، سیارک‌ها به عنوان تهدیدی برای فضاپیماها نشان داده می‌شوند. اما در واقعیت، تنها برای سیاره‌های مریخ و مشتری کمربند سیارکی شناخته شده است. با وجود اینکه در آنجا ده‌ها هزار سیارک وجود دارد، فاصله‌ای که آنها دارند باعث کاهش احتمال برخورد با فضاپیماها می‌شود. در حقیقت، فضاپیماها باید به طور عمدی به سمت سیارک‌ها هدایت شوند تا احتمال برخورد وجود داشته باشد و به همین دلیل فضانوردان هرگز بر روی سیارک‌ها نمی‌نشینند.
آب در فرایند آتشفشانی
آتشفشان زمانی به وجود می‌آید که موادی مانند گاز یا مایعات داغ از زیر زمین به سطح بیایند. ترکیب دقیق این مواد متغیر است، اما در زمین، آتشفشان‌ها معمولا از عناصری مانند سیلیسیم، آهن، و منیزیم تشکیل شده‌اند. آتشفشانهای ژوپیتر بیشتر از گوگرد و دی‌اکسید گوگرد تشکیل شده‌اند.
در سیاره زحل و تریتون، آب یخ‌زده در زیر سطح وجود دارد. وقتی آب یخ می‌زند، حجم آن افزایش می‌یابد و این باعث ایجاد فشار زیادی به سطح سیاره‌ها می‌شود. بنابراین، یخ فوران می‌کند و به شکل سنگ‌های مذاب به سطح می‌آید.
وجود عناصر نادر در زمین
تقریبا همه چیز در زمین به عنوان یک عنصر نادر شناخته می‌شود. ترکیب عناصر سیاره زمین بیشتر از…
“““html
عناصر اصلی زمین شامل آهن، اکسیژن، سیلیکون، منیزیم، گوگرد، نیکل، کلسیم، سدیم و آلومینیم هستند. اگرچه این عناصر در نقاط مختلف دنیا پیدا شده‌اند، اما در واقع آنها فقط عناصر کمیاب هستند که تحت تأثیر وجود زیاد هیدروژن و هلیوم قرار دارند. با این حال، زمین عمدتاً از همین عناصر نادر تشکیل شده است.
شباهت‌های مریخ با زمین
برخی سنگ‌ها که در مریخ وجود دارند، روی زمین هم یافت می‌شوند (ما این سنگ‌ها را به زمین آورده‌ایم). آزمایش‌های شیمیایی انجام شده بر روی شهاب سنگ‌هایی که در قطب جنوب، صحرا و جاهای دیگر پیدا شده‌اند، نشان داده است که این سنگ‌ها در مریخ شکل گرفته‌اند.
برای مثال، برخی از این سنگ‌ها دارای گازی هستند که از نظر شیمیایی به جو مریخ شباهت دارد. این شهاب‌سنگ‌ها ممکن است به دلیل برخورد یک شهاب‌سنگ بزرگتر یا سیارک با مریخ، یا از طریق فوران آتشفشانی به دور از مریخ پرتاب شده باشند.
ما در داخل خورشید زندگی می‌کنیم
بر اساس شواهد موجود، ما در واقع داخل خورشید زندگی می‌کنیم؛ اما جو خورشید به زمین نمی‌رسد. صبحدم در سیاراتی مانند مشتری، زحل، اورانوس و حتی نپتون دور از خورشید دیده شده‌اند. در واقع، فضای خارجی خورشید، که به آن هلیوسفر می‌گویند، حداقل ۱۰۰ واحد نجومی گسترش دارد.
این تقریبا برابر با ۱۰ میلیارد مایل (۱۶ میلیارد کیلومتر) است. جو به دلیل حرکت خورشید در فضا، با دمی که از ده‌ها تا صدها میلیارد مایل به جلو می‌رود، شکل می‌گیرد.
بزرگترین سیاره منظومه شمسی
مشتری بزرگترین اقیانوس را در مقایسه با سایر سیارات دارد که از هیدروژن فلزی تشکیل شده است؛ علاوه بر این، این سیاره پنج برابر دورتر از خورشید در مقایسه با زمین است و در مقابل زمین، سطح‌های بالاتری از هیدروژن و هلیوم دارد.
به دلیل جرم و ترکیب شیمیایی مشتری، فشار درون سیاره به حدی می‌رسد که هیدروژن باید به مایع تبدیل شود؛ در واقع، باید یک اقیانوس عمیق از هیدروژن مایع در این سیاره وجود داشته باشد.
مدل‌های کامپیوتری نشان می‌دهند که این اقیانوس، بزرگترین اقیانوس شناخته‌شده در منظومه شمسی است که عمق آن حدود ۲۵ هزار مایل می‌باشد.
خواندنی هایی درباره منظومه شمسی
خورشید و سیاره‌های اطراف آن همیشه جذاب و حیرت‌انگیز هستند. مثلاً رد پای اولین انسانی که به ماه سفر کرده تقریباً هیچ وقت از بین نمی‌رود، یا اینکه این کره درخشان که زمانی بخشی از زمین ما بوده، سردترین نقطه منظومه شمسی را نیز در خود دارد.
سکوت مطلق در فضا
با اینکه در فضا انفجارهای بزرگ و برخوردهای اجسام عظیم اتفاق می‌افتد، اما فضا در سکوت کامل است. صدا با ذرات ماده‌ای که در هوا وجود دارد، انتقال می‌یابد. اما در فضا، هیچ ماده‌ای (مثل گاز) وجود ندارد و به همین خاطر صدا نمی‌تواند منتقل شود.
این یعنی فضانوردان نمی‌توانند صدای یکدیگر را بشنوند و هیچ صدای انفجار و برخورد اجسامی به گوش کسی نمی‌رسد. اما ناسا در حال تلاش است تا صدای سیارات را شبیه‌سازی کند.
احتمال زندگی در مریخ
مریخ تنها سیاره‌ای در منظومه شمسی است که احتمال وجود حیات در آن وجود دارد. ناسا بر این موضوع تمرکز خاصی دارد و به تازگی فسیل‌هایی از موجودات زنده میکروسکوپی در مریخ پیدا شده است. تحقیقات نشان می‌دهند که در گذشته حیات میکروسکپی در مریخ وجود داشته، اما به دلایلی از بین رفته است. با این حال، هنوز فرضیه وجود حیات در برخی نقاط این سیاره مطرح است.
“`
در این تحقیق، دانشمندان در حال مطالعه بر روی قدیمی‌ترین نوع حیات در زمین هستند. آنها با بررسی فسیل‌های کوچک و باستانی در خاک به دنبال این هستند که بتوانند اطلاعات بیشتری در مورد شواهد حیات در مریخ به دست آورند. هدف آنها این است که در کاوش‌هایی که در سال 2020 انجام می‌شود، با آمادگی بیشتری به دنبال شواهد حیات بر روی مریخ بگردند.
ردپای ابدی بر روی ماه
ماه هیچ جوی ندارد و تمام آب‌های سطح آن یخ زده است. به همین دلیل، هیچ بادی وجود ندارد که بتواند ردپای فضانوردان را از بین ببرد.
سردترین مکان در منظومه شمسی
بسیاری ممکن است فکر کنند سردترین نقطه در منظومه شمسی سیاره پلوتون است، اما برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که یکی از گودال‌های ماه می‌تواند سردترین نقطه باشد. دمای این گودال حدود 240- درجه سانتی‌گراد است و این به این خاطر است که هیچ وقت نور خورشید به آن نمی‌رسد.
یک روز در زهره برابر با یک سال در زمین
سیاره زهره بسیار کند می‌چرخد. هر روز در زهره 117 روز زمین طول می‌کشد. یعنی اگر شما بر روی زهره باشید، 117 روز طول می‌کشد تا یک روز زهره به پایان برسد. اما زهره برای گردش به دور خورشید به 225 روز زمین نیاز دارد، در حالی که زمین 365 روز زمان نیاز دارد تا یک دور به دور خورشید بچرخد.
ماه قبلاً بخشی از زمین بوده است
برخی از دانشمندان باور دارند که زمانی که زمین بسیار جوان بود، یک سیاره بزرگ به اندازه مریخ به آن برخورد کرد. در نتیجه این برخورد، بخشی از زمین جدا شد و به دور آن چرخید. این چرخش باعث شد که آن قسمت شکل کروی بگیرد و به ماه تبدیل شود.
آتشفشانی بزرگتر از قله اورست
بلندترین قله در تمام سیارات که تا کنون شناخته شده، متعلق به مریخ است. بر روی این قله یک آتشفشان وجود دارد که ارتفاع آن 22 کیلومتر است. دهانه این آتشفشان 86 کیلومتر و پایه‌اش حدود 550 کیلومتر پهنا دارد. این بزرگترین آتشفشان در منظومه شمسی است. تعداد آتشفشانهای مریخ خیلی بیشتر از آتشفشانهای زمین است.
بزرگترین دره در منظومه شمسی
مریخ نه تنها بلندترین قله آتشفشانی را دارد بلکه بزرگترین دره نیز در این سیاره قرار دارد. این دره حدود 3000 کیلومتر طول و 600 کیلومتر عرض دارد و عمق آن حدود 8 کیلومتر است. در حالی که بزرگترین دره روی زمین در ایالت آریزونا فقط 30 کیلومتر عرض، 800 کیلومتر طول و تقریباً 2 کیلومتر عمق دارد. بعضی از محققان معتقدند شکل‌گیری این دره عظیم به دلیل سیلاب‌های بزرگ در مریخ در میلیون‌ها سال پیش بوده است.
بیشتر بخوانید:
