“`html
پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان چیست؟
برای اینکه بدانیم بیماری‌های تخمدان چیستند، ابتدا باید با تخمدان و عملکرد آن آشنا شویم. در تخمدان زنان، سلول‌های اولیه‌ای وجود دارد که به تخمک تبدیل می‌شوند و اگر با اسپرم لقاح یابند، جنین به وجود می‌آید. اما تخمک چگونه و چرا به وجود می‌آید؟ داخل مغز هر انسانی یک غده به نام هیپوفیز وجود دارد.
داستان تخمک از همین‌جا شروع می‌شود. در آغاز هر دوره پریودی، هیپوفیز یک هورمون به نام FSH را می‌فرستد تا به تخمدان بگوید که چند سلول از سلول‌های اولیه‌اش را رشد دهد. تخمدان حدود 9 تا 10 تا از این سلول‌ها را انتخاب کرده و شروع به رشد آنها می‌کند. این سلول‌های در حال بزرگ شدن، هورمون‌های استروژن و پروژسترون تولید می‌کنند تا رحم را برای ورود تخمک و احتمال بارداری آماده کنند. در این مرحله، رحم شروع به رشد کرده و دیواره‌هایش را بیشتر می‌سازد.
در روزهای ۱۲ تا ۱۶ پس از آخرین پریودی، هیپوفیز هورمونی به نام LH تولید می‌کند که به تخمدان می‌گوید بزرگ‌ترین و بهترین سلول را برای تخمک‌گذاری به رحم بفرستد. فقط یک سلول برای این کار انتخاب می‌شود و بقیه سلول‌هایی که آماده شده‌اند، به تولید هورمون پروژسترون ادامه می‌دهند تا اگر جنینی به وجود آمد، بتواند به زندگی‌اش در رحم ادامه دهد.
اگر بارداری رخ دهد، جنین به همان سلول‌های پشتیبان دستور می‌دهد تا به تولید پروژسترون ادامه دهند، ولی اگر بارداری اتفاق نیفتد، هیپوفیز دوباره هورمون FSH را تولید می‌کند و سلول‌های قبلی تجزیه می‌شوند و تخمدان دوباره شروع به رشد سلول‌های جدید می‌کند. این روند هر ماه از زمان بلوغ تا یائسگی ادامه دارد.
حالا سوال این است که چرا با مشکلات و بیماری‌های تخمدان مواجه می‌شویم؟ جواب ساده است: هرگاه در این چرخه، مانند تخمدان، هیپوفیز یا رحم مشکلی پیش بیاید، یا عوامل دیگری از بدن باعث بروز مشکل شوند، ممکن است فرد دچار بیماری تخمدان شود.
دلایل ایجاد مشکل در این چرخه (هیپوفیز- تخمدان- رحم)
· چاقی (چربی بدن افراد چاق می‌تواند باعث افزایش هورمون‌های استروژن و هورمون‌های مردانه شود)
· دلایل وراثتی
· استرس‌های روحی
· مشکلات هورمون انسولین و دیابت
· بیماری‌های تیروئیدی
· مشکلات غده فوق کلیوی
· تومورهای مغزی
· بیماری‌های عفونی و میکروبی لگن و رحم
· برخی داروها که با پروژسترون‌ها و هورمون‌ها تداخل دارند
· و بسیاری دلایل شناخته‌شده و ناشناخته دیگر می‌توانند عملکرد درست تخمدان را مختل کنند. مهم‌ترین علامت این مشکلات، نامنظم شدن قاعدگی است. یکی از رایج‌ترین مشکلات تخمدانی، تنبلی تخمدان (PCO) یا سندرم تخمدان پلی کیستیک است.
علائم این بیماری عبارتند از:
– نامنظمی قاعدگی مثل قطع قاعدگی، طولانی شدن قاعدگی، قاعدگی شدید و غیره
– نازایی (البته با درمان بهبود می‌یابد)
– چاقی
– افزایش هورمون‌های مردانه
– جوش و آکنه
– افزایش موهای صورت و ضخیم شدن آنها
– کاهش موهای پیشانی
– چرب شدن پوست بدن
– اکانتوزیس نیگریکانس یکی از علامت‌هایی است که در سندرم پلی کیستیک تخمدان دیده می‌شود.
“`
تخمدان پلی کیستیک در افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر در مناطقی مانند گردن، زیر بغل، زیر سینه و کشاله ران مشاهده می‌شود. در سونوگرافی، کیست‌های متعددی پیدا می‌شود. البته گاهی ممکن است با وجود بیماری، سونوگرافی نتیجه منفی بدهد، بنابراین نمی‌توان فقط به نتایج منفی سونوگرافی اعتماد کرد. اما این بررسی یکی از بهترین روش‌ها برای پیگیری بیماری است. همچنین، اگر سونوگرافی از طریق واژینال انجام شود، داده‌های دقیق‌تری در مورد تخمدان‌ها به دست می‌آید، اما این روش در دختران باکره قابل استفاده نیست. علاوه بر این، چربی زیاد شکم یا دلایل دیگر می‌تواند بر نتیجه سونوگرافی تاثیر بگذارد.
ممکن است قند خون بالا باشد، و در بررسی آزمایشگاهی، LH بالا و FSH پایین مشاهده می‌شود. همچنین ممکن است میزان هورمون استروژن بالا باشد. در موارد کم‌کاری تیروئید، معمولاً تخمدان‌های تنبل یا (PCO) نیز دیده می‌شود. همچنین بعضی داروها ممکن است در ایجاد این بیماری تاثیر داشته باشند.
درمان
فرآیند درمان PCO معمولاً بین 6 ماه تا 1 سال طول می‌کشد و اثرات درمان حدود 1 سال بعد از شروع درمان مشخص می‌شود. برای رفع موهای زائد، از لیزر استفاده می‌شود و افرادی که اضافه وزن دارند باید وزن خود را کاهش دهند که این کاهش وزن در روند درمان بسیار موثر است.
داروها
1- سیپروترون کامپاند (دیان) باید از روز پنجم قاعدگی مصرف شود به مدت 21 روز، هر شب 1 عدد. بعد از اتمام هر بسته، 7 روز نباید دارو مصرف کنید و از روز 8 بسته بعدی را شروع کنید. مصرف داروهای پیشگیری از بارداری برای تنظیم چرخه‌های قاعدگی ضروری است.
2- اسپیرونولاکتون 25 میلی‌گرم به میزان 2 عدد قرص هر روز مصرف می‌شود.
3- متفورمین 500 میلی‌گرم روزی 1 عدد، بهتر است (این دارو برای افرادی که اضافه وزن دارند و شواهدی از بالا بودن قند خون دارند، تجویز می‌شود).
4- این سه دارو معمولاً در مدت حدود 1 سال شما را به بهبودی می‌رسانند، اما ورزش و کاهش استرس نیز بسیار مهم هستند. استرس می‌تواند به شکل پرخوری یا بی اشتهایی خود را نشان دهد و این موضوع به ضرر شما خواهد بود.
داروهای دیگری نیز وجود دارد که بسته به علت بروز بیماری تجویز می‌شود. اگر فرد دارای مشکلات تیروئیدی یا غددی باشد، باید به پزشک متخصص مراجعه کند. مصرف اسپیرونولاکتون همراه با سیپروترون کامپاند مشکلی ندارد و برخی اساتید بر این باورند که این دو دارو باعث اثر بخشی بهتر می‌شوند. اما بهتر است متفورمین را در زمان‌های دیگر و با یکی از وعده‌های غذایی مصرف کرد. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) رایج‌ترین مشکل غدد درون‌ریز در زنان است و یکی از دلایل اصلی ناباروری به شمار می‌رود. این سندروم معمولاً با اختلالات متابولیکی شامل قند و چربی بالا، فشار خون بالا و افزایش هورمون‌های مردانه مانند تستوسترون، همراه است. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف اسیدهای چرب غیراشباع، به‌ویژه اسیدهای چرب امگا-3، می‌تواند بهبودهایی در این زنان ایجاد کند. برای بررسی این اثر، مطالعه‌ای در قسمت غدد بیمارستان آدلاید انجام شد که در آن ارتباط بین سطح اسیدهای چرب غیراشباع موجود در پلاسمای خون و شاخص‌های متابولیکی و هورمونی این بیماران بررسی شد. نتایج نشان داده است که بالا بودن نسبت اسیدهای چرب امگا-6 به امگا-3 با بالا بودن آندروژن‌ها در خون مرتبط است.
مصرف اسیدهای چرب امگا-3 می‌تواند باعث کاهش سطح تستوسترون در خون شود. این اسیدها همچنین به کاهش چربی‌های موجود در خون کمک کرده و از بیماری‌هایی مانند تصلب شرایین و مشکلات قلبی-عروقی پیشگیری می‌کند. متخصصان به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره، به ویژه امگا-3، می‌تواند وضعیت هورمونی و شاخص‌های متابولیکی را در بیمارانی که دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، بهبود بخشد. نتایج این تحقیق در نشریه تغذیه بالینی ایالات متحده منتشر شده است. برخی از متخصصان همچنین به بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک پیشنهاد می‌کنند که در کنار درمان‌های دیگر، از مکمل‌های امگا-3 استفاده کنند.
گردآوری: مجله اینترنتی رضیم