روش‌های شناخت و پیشگیری از تب کریمه کنگو در دامداری‌ها
با این بخش از رضیم همراه باشید تا با روش‌های مناسب برای پیشگیری از تب کنگو آشنا شوید.
روش‌های پیشگیری از بیماری تب کریمه کنگو
این بیماری اولین بار در سال ۱۹۴۴ در کریمه اوکراین شناسایی شد و به نام تب خونریزی دهنده معروف شد. در سال ۱۹۶۹ مشخص شد که عامل ایجادکننده تب خونریزی دهنده کریمه کنگو مشابه همان بیماری است که در سال ۱۹۵۶ در کنگو مشاهده شده است. به همین دلیل، به این بیماری نام فعلی داده شده است.
تب کریمه کنگو (CCHF) در انسان، باعث بیماری شدید و میزان مرگ و میر حدود ۳۰ درصد می‌شود و در بیمارستان‌ها نیز شیوع زیادی دارد. ویروس CCHF توسط کنه‌های هیالوما منتقل می‌شود. کنه‌ها به عنوان مخزن ویروس در طبیعت شناخته می‌شوند و حیواناتی همچون گاو، گوسفند، بز و خرگوش نیز می‌توانند ناقل این ویروس باشند.
این ویروس می‌تواند با تماس مستقیم با خون یا ترشحات فرد بیمار و همچنین لاشه حیوان آلوده منتقل شود و به همین دلیل باعث گسترش ناگهانی بیماری می‌شود. این بیماری بیشتر در مناطق بیابانی آفریقا، اروپای شرقی، خاور میانه، عراق، هند، افغانستان، پاکستان، ایران و غرب چین مشاهده می‌شود. خطر ابتلا به این بیماری در میان پرسنل نظامی، کارکنان بیمارستان‌ها، کشاورزان و افرادی که با دام در ارتباط هستند، بیشتر است.
بیماری CCHF معمولاً در فصول گرم سال، از اواخر فروردین تا اواخر شهریور، به علت رشد و تکثیر کنه‌ها شیوع پیدا می‌کند. مواردی نیز در میان اعضای خانواده‌های بیماران و پرسنل پزشکی که با خون یا ترشحات آنها در تماس بوده‌اند، مشاهده شده است. پرندگان به این بیماری مقاوم هستند (به جز شترمرغ) اما ممکن است با انتشار کنه‌های آلوده، باعث شیوع بیماری شوند. این بیماری معمولاً در حیوانات علامتی ندارد.
مدت زمان نهفتگی بیماری به طور متوسط چهار روز و حداکثر دوازده روز است. معمولاً تا روز چهارم علائم غیرخونریزی مانند تب، سردرد، احساس سرما، خستگی، درد عضلانی، قرمزی صورت و چشم، استفراغ و دردهای بالای معده بروز می‌کند.
——————————————————————————————
یکی از راه‌های پیشگیری از شیوع بیماری تب کریمه کنگو
مبارزه با کنه‌های هیالوما از جمله راهکارهای مهمی است که دامداران باید به آن توجه کنند. آنها باید به طور منظم، محل نگهداری دام‌ها و بدن دام‌ها را سمپاشی کنند تا از افزایش کنه‌های ناقل بیماری جلوگیری کنند. این کارشناس دامپزشکی به مردم توصیه کرد که از ذبح دام در خارج از کشتارگاه پرهیز کنند و برای تهیه گوشت، به مراکز تحت نظارت دامپزشکی مراجعه کنند. دام‌هایی که به کشتارگاه می‌روند، قبل از ورود به خط کشتار توسط دامپزشکان معاینه می‌شوند و بعد از کشتار نیز لاشه‌ها بررسی می‌شوند. اگر لاشه‌ها توسط دامپزشکان تأیید شوند، برای ۲۴ ساعت در محیط سردخانه نگهداری می‌شوند تا با کاهش دما و pH گوشت، ویروس عامل بیماری که معمولاً علامتی ندارد، غیرفعال شود.
این ویروس می‌تواند با تماس مستقیم با خون یا ترشحات بیمار و لاشه حیوان آلوده، شیوع ناگهانی بیماری را به همراه داشته باشد. این بیماری در مناطقی مانند صحرایی آفریقا، اروپای شرقی، خاور میانه، عراق، هند، افغانستان، پاکستان، ایران و غرب چین دیده می‌شود و شیوع بالایی در میان نظامیان، کارکنان بیمارستان‌ها، کشاورزان و کسانی که با دام همکاری دارند، دارد.
بیماری CCHF در فصل‌های گرم سال از اواخر فروردین تا اواخر شهریور شیوع پیدا می‌کند. مواردی در میان اعضای خانواده بیماران و پرسنل پزشکی بعد از آلودگی با خون یا ترشحات بیماران مشاهده شده است. پرندگان به این بیماری مقاوم هستند (به جز شترمرغ) اما می‌توانند با انتشار کنه‌های آلوده، باعث شیوع شوند. این بیماری در حیوانات معمولاً بدون علامت است.
مدت زمان نهفتگی بیماری معمولاً چهار روز و در برخی موارد حداکثر دوازده روز است. در روزهای اولین، علائم غیرخونریزی مانند تب، سردرد، احساس سرما، خستگی، درد عضلانی، قرمزی صورت و چشم، استفراغ و دردهای بالا معده مشاهده می‌شود.
علائم تب کنگو
علائم بیماری تب کنگو از روز چهار تا شروع می‌شود و شامل خونریزی از نواحی مختلفی مانند دهان، لثه‌ها، بینی، معده، روده، رحم و همچنین زیر پوست در نواحی پا و دست‌ها است. مرگ بیمار اغلب به دلیل شوک، کم‌خونی شدید، عفونت در سراسر بدن و مشکلات در لخته شدن خون رخ می‌دهد. در هفته اول بیماری، زمانی که تب وجود دارد، می‌توان با آزمایش خون، ویروس را شناسایی کرد. همچنین می‌توان از نمونه‌های بافتی مانند بافت کبد، طحال، کلیه و غدد لنفاوی نیز ویروس را جدا کرد.
ویروس تب کنگو را می‌توان در کشت سلولی که از بافت کلیه میمون تهیه شده است، پرورش داد. همچنین می‌توان با استفاده از آزمایشی به نام PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز) اثر ویروس را مشاهده کرد. با آزمایش‌های سرمی نیز می‌توان به شناسایی آنتی‌بادی‌ها پرداخت، از جمله آزمایش‌هایی مانند E LISA و IFA (آزمایش آنتی‌بادی با فلورسانس ایمنی). همچنین آزمایش‌های خنثی‌سازی و CFT (آزمون تثبیت مکمل) نیز وجود دارد.
معمولاً شش روز بعد از شروع بیماری، آنتی‌بادی IgM قابل اندازه‌گیری است و تا چهار ماه در خون باقی می‌ماند، در حالی که IgG تا پنج سال قابل شناسایی است. اما در مراحل حاد و خطرناک بیماری، معمولاً هیچ آنتی‌بادی قبل از شش روز قابل اندازه‌گیری نیست. بنابراین تشخیص بیماری بر پایه جداسازی ویروس از خون و بافت‌ها با استفاده از کشت سلولی و یا تشخیص آنتی‌ژن ویروس با روش‌های IFA، EIA و PCR است.
با اندازه‌گیری SGOT و SGPT نیز می‌توان به عفونت ویروسی در کبد پی برد. معمولاً در مبتلایان SGOT از SGPT بالاتر است. درمان این بیماری حمایتی است و شامل مدیریت مایعات و الکترولیت‌ها و درمان مشکلات لخته‌سازی خون است. توجه داشته باشید که درمان‌های خاص باید توسط پزشک انجام شود.
بیمارانی که به تب کنگو مشکوک هستند، باید ایزوله شوند و از تماس آنها با خانواده و پرسنل بیمارستان جلوگیری شود. تمامی وسایل بیمارستانی مانند ماسک، دستکش، روپوش، پیش‌بند و هر وسیله‌ای که با ترشحات بیمار در تماس بوده، باید سوزانده شود.
پرسنل مراقبت از بیمار باید در صورت تماس با خون یا مایعات بدن بیمار، سریعاً سطح آلوده را با آب و صابون بشویند. سمپاشی منازل و مکان‌های نگهداری حیوانات برای کاهش تعداد کنه‌ها و استفاده از مواد ضدعفونی برای تمیز کردن محیط‌هایی که با خون و ترشحات بیمار در تماس بوده، بسیار مهم است.
به دلیل اینکه متأسفانه دام‌ها ممکن است بدون علامت باشند، باید از مصرف گوشت تازه خودداری کنید و بعد از ذبح دام، آن را به مدت ۲۴ ساعت در دمای منفی ۱ تا ۴ درجه قرار دهید تا ویروس‌ها از بین بروند و سپس مصرف کنید. همچنین باید از خرید گوشت‌های بدون بازرسی و بدون مهر دامپزشکی جداً پرهیز کرد.
——————————————————————————————
گردآوری شده مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی