“`html
پیسی، بَرَص، لک و پیس یا بیماری ویتیلیگو که به انگلیسی Vitiligo نامیده میشود، به حالتی اطلاق میشود که در آن، لکه های سفیدی روی پوست ظاهر می‌شوند. هر سطحی از پوست ممکن است تحت تاثیر این بیماری قرار بگیرد. افرادی که به پیسی مبتلا هستند، لکه‌های سفیدی در قسمت‌های مختلف بدن دارند.
علت‌های پیسی
ملانین رنگدانه‌ای است که به پوست رنگ طبیعی می‌بخشد. بیماری پیسی به دلیل از بین رفتن رنگدانه‌های پوست و همچنین آسیب به سلول‌های تولیدکننده ملانین، که به آن‌ها ملانوسیت گفته میشود، رخ می‌دهد. علت اصلی آسیب به این سلول‌ها هنوز مشخص نیست. یکی از دلایل ممکن می‌تواند این باشد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به این سلول‌ها حمله کند، همان‌طور که در سایر بیماری‌های خود ایمنی اتفاق می‌افتد. اگرچه پیسی می‌تواند برای هر رنگ پوستی اتفاق بیفتد، اما در پوست‌های تیره به وضوح بیشتر دیده میشود.
فاکتورهای خطر پیسی
پیسی حدود دو درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد و گفته میشود که بین دو تا پنج میلیون آمریکایی به این بیماری مبتلا هستند. در بیشتر موارد، افراد در سال‌های اولیه زندگی و بین ده تا سی سالگی به این بیماری دچار می‌شوند. در واقع، نود و پنج درصد افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، تا قبل از چهل سالگی به این حالت خواهد رسید.
احتمال ابتلا به پیسی در زنان و مردان یکسان است. این بیماری می‌تواند ارثی باشد. افرادی که سابقه خانوادگی لک و پیس یا سفیدی مو در سنین پایین دارند، بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری هستند. عوامل دیگری که ممکن است خطر ابتلا به پیسی را افزایش دهند، ابتلا به دیگر بیماری‌های خود ایمن مانند بیماری تیروئید (کم‌کاری تیروئید هاشیموتو) هستند.
علائم پیسی
علامت اصلی پیسی از بین رفتن رنگدانه‌های پوست در نقاط مختلف بدن است. بعد از ظهور اولین لکه‌های سفید ممکن است برای مدتی هیچ تغییری در آن‌ها مشاهده نشود. پس از گذشت این زمان بدون تغییر، لکه‌های جدید ممکن است به تدریج ظاهر شوند.
پیسی معمولا قسمت‌هایی از پوست که بیشتر در معرض نور خورشید هستند و یا نواحی خمیدگی مانند زیر بغل، محل زخم‌های قدیمی، اطراف خال‌ها و همچنین اطراف مناطق قابل باز شدن بدن (مثل دهان) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. لکه‌های سفیدی که رنگدانه خود را از دست داده‌اند، به ندرت به حالت اولیه برمی‌گردند. همچنین پیسی ممکن است بر روی پلک‌ها و موها نیز تاثیر بگذارد.
آشنایی با روش‌های تشخیصی پیسی
علاوه بر علائم ظاهری، برای تشخیص بیماری پیسی می‌توان از اشعه ماوراء بنفش استفاده کرد. در این روش، با استفاده از این اشعه بر روی پوست، نواحی پیسی برخلاف پوست طبیعی به صورت آبی رنگ نمایان می‌شوند.
مناطق در معرض آفتاب و سطح خارجی پوست مانند صورت، پشت دست‌ها و نواحی حفره‌های بدن مثل حفره چشم، دهان و نقاط تناسلی و ناف از مکان‌های شایع در بروز پیسی هستند.
در اکثر موارد، پیسی به صورت قرینه و دو طرفه دیده میشود، اما پیسی‌هایی که به علت مسائل خود ایمنی نیستند و ناشی از مشکلات عصبی هستند، بیشتر در کودکان مشاهده می‌شوند و به شکل موضعی و یک طرفه ظاهر می‌گردند (پیسی سگمنتال).
پیسی در بیشتر مواردی که به علت خود ایمنی است، می‌تواند با دیگر بیماری‌های خود ایمنی مانند تیروئید ارتباط داشته باشد به گونه‌ای که برخی پزشکان ممکن است آزمایش تیروئید را برای بیماران مبتلا به پیسی تجویز کنند.
در این بیماران، سلول‌های ناحیه‌ای از پوست رنگدانه‌ای ندارند و آفتاب سوختگی نیز ممکن است باعث تشدید بیماری شود.
بیماری پیسی در اکثر افراد به صورت ظاهری مشکل ایجاد می‌کند و در تعداد کمی از آن‌ها ممکن است به طور خود به خود بهبود یابد.
تشخیص اشتباه پیسی با خال‌های مادرزادی در کودکان
پیسی به صورت بی…
“`
رنگ در برخی از کودکان ظاهر میشود و این وضعیت ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد.
اگر این لکه‌ها در سنین ابتدایی و زیر یک سالگی ظاهر شوند، احتمالاً خال هستند. اما اگر بعد از یک سالگی دیده شوند، بیشتر ممکن است پیسی باشند.
پیسی ممکن است با لکه‌های سفید آفتابی کودکان که ناشی از یک نوع تنبلی موقت سلول‌های رنگ‌دانه‌ساز است، اشتباه گرفته شود. اما این تنبلی به این معنا نیست که سلول‌ها از بین رفته‌اند یا کار نمی‌کنند و معمولاً برطرف میشود.
این لکه‌های سفید، بیشتر در فصل‌های گرم و زمانی که آفتاب بیشتر است، در صورت کودکان دیده میشود، اما معمولاً کم‌رنگ هستند و کاملاً بی‌رنگ نیستند.
پیسی ممکن است با لکه‌های سفیدی که بعد از التهاب‌های پوستی مانند تبخال به وجود می‌آیند، اشتباه گرفته شود. اما در این موارد معمولاً لکه‌ها کم‌رنگ هستند و کاملاً بی‌رنگ نیستند.
درمان پیسی
روش‌های مختلفی برای درمان پیسی وجود دارد که اکثراً تا حدودی مؤثر هستند، اما در برخی از بیماران ممکن است به‌طور کامل تأثیر داشته باشند.
در مرحله اول درمان، از پمادهایی استفاده میشود که سیستم ایمنی را تقویت کرده و سلول‌های رنگ‌دانه‌ساز را فعال می‌کند.
در مرحله دوم، نور درمانی انجام میشود به طوری که فرد تحت تابش اشعه ماوراء بنفش و اشعه UV3 و UVA قرار می‌گیرد، که این درمان معمولاً همراه با پماد و برخی داروها است.
این روش نسبتاً پرهزینه است و از لیزرهای خاصی برای درمان پیسی استفاده میشود.
روش دیگر درمان پیسی استفاده از پیوندهای پوستی و جراحی است که به تخصص بالایی نیاز دارد و تعداد کمی از جراحان در آن ماهر هستند.
در این روش، قسمت‌های رنگ‌دانه‌دار پوست به قسمت‌های بی‌رنگ پیوند داده میشود. اما برای انجام این درمان، پیسی باید در فرد ثابت شده باشد و معمولاً در مواردی که علت آن غیر از خود ایمنی باشد، این روش مؤثرتر است.
در این روش، از پمادهای بی‌رنگ‌کننده پوست استفاده میشود، اما باید بدانید که این پمادها سمی هستند و باید تحت نظارت پزشک مصرف شوند.
روش‌های گیاهی و استفاده از ترکیبات ویتامین D نیز در درمان پیسی مفید هستند، اما اثر کمتری نسبت به سایر روش‌ها دارند.
افرادی که روش‌های درمانی برایشان مؤثر نبوده یا از تکرار درمان خسته شده‌اند، می‌توانند از کرم‌های پوشاننده استفاده کنند که مانند یک ماسک بر روی پوست نشسته و رنگ آن را یکدست می‌کند.
پیسی می‌تواند مو و مخاط را تحت تأثیر قرار دهد
پیسی همچنین می‌تواند مو و مخاط، به ویژه مخاط لب را درگیر کند. در این موارد، می‌توان از رنگ مو برای موی مبتلا به پیسی و پیوند پوستی برای مخاط لب استفاده کرد.
نمی‌توان پیش‌بینی کرد که چه کسی به پیسی مبتلا خواهد شد و چه کسی نخواهد شد، زیرا ایجاد پیسی در بدن غیرقابل پیشگیری است.
اگر فردی به پیسی مبتلا شود، پیشگیری از آفتاب سوختگی و آسیب دیدن می‌تواند از گسترش آن جلوگیری کند.
تهیه شده در مجله رضیم
مرضیه ملایری