“`html
چرا سفره هفت سین برای عید نوروز چیده می‌شود؟
یکی از مهم‌ترین بخش‌های نوروز، چیدن سفره هفت سین است که برای گرد هم آمدن خانواده در لحظه تحویل سال آماده می‌شود. برخی منابع می‌گویند که ابتدا “هفت شین” بوده و بعدها نامش به “هفت سین” تغییر پیدا کرده است.
با ما در رضیم همراه شوید تا کمی درباره تاریخچه این سین‌ها و دلیل چیدن سفره هفت سین در عید نوروز صحبت کنیم.
چگونه سین‌ها برای هفت سین انتخاب می‌شوند
در سفره هفت سین معمولاً هفت یا بیشتر از هفت چیز که با حرف سین شروع می‌شوند قرار می‌گیرد. این موارد معمولاً از لیست زیر انتخاب می‌شوند:
سیر، سیب، سبزه، سنجد، سرکه، سمنو، سماق، سنبل، سکه، سپند، سپستان، سوهان، سوسن، سرمه، سنگک، سبزی، سیاهدانه. این سین‌ها معمولاً نمادهایی از مفهوم‌هایی مثل تازه شدن، باروری، فراوانی، و ثروت هستند.
برخی بر این باورند که این اجزاء به خدایان قدیم ایران، به ویژه آناهیتا و سپندارمذ، که الهه‌های آب و خاک هستند مربوط می‌شوند. اجزایی که امروزه روی سفره هفت سین قرار می‌گیرند به طور معمول شامل: سیب، سرکه، سمنو، سماق، سیر، سنجد و سبزى (سبزه) هستند.
چرا سفره هفت سین درست می‌کنیم؟
در جشن‌های باستانی ایران، همیشه «خوانی یا سفره‌ای» با انواع خوراکی‌ها آماده می‌شد. سفره نوروزی به نام “هفت سین” شناخته می‌شود و باید از بقیه سفرها رنگین‌تر باشد.
هر کدام از این خوراکی‌ها که با حرف سین شروع می‌شوند، نماد و نشانه خاصی دارند و همه این نمادها نشانی از نو شدن، شادی و سرسبزی می‌دهند.
دلیل چیدن سفره هفت سین چیست؟
اجزای سفره هفت سین چیست؟
- سنجد: نماد عشق و دلباختگی است و مقدمه‌ای برای تولد و زایندگی محسوب می‌شود. برخی اعتقاد دارند که بوی شکوفه درخت سنجد عشق را تحریک می‌کند.
- سبزه: نماد تازگی و سرسبزی و نشان‌دهنده زندگی و ارتباط انسان با طبیعت است.
- سمنو: نشانه زایش و باروری و از جوانه‌های تازه گندم درست می‌شود.
- سکه: نماد خوشبختی و درآمد است.
- سیب: نماد محبت و مهربانی است.
- سماق و سیر: نماد چاشنی و افزایش شادی هستند.
“““html
در زندگی ایرانیان، سفره هفت‌سین نقش مهمی دارد. در کنار گیاهان و میوه‌های سفره، اجزای دیگری نیز وجود دارند که هر کدام معنی خاصی دارند. «تخم‌مرغ» که نشانه‌ی تولد و زندگی جدید است. «آینه» که نمایان‌گر روشنی و نور است و باید بالای سفره قرار بگیرد. «آب و ماهی» هم به معنای برکت در زندگی هستند. در واقع، ماهی به عنوان نماد اسفند ماه روی سفره گذاشته می‌شود.
عدد هفت در میان ایرانیان کهن
ایرانیان باستان و مردم بابل عدد “هفت” را عددی مقدس می‌دانستند. آسمان و زمین و سیارات به تعداد هفت وجود دارند. همچنین، ما هفت سیاره را شامل زهره، مشتری، عطارد، زحل، مریخ، زمین و خورشید می‌دانیم و هفته هم از هفت روز تشکیل شده است. رنگین‌کمان هفت رنگ دارد و عجایب دنیا هم هفت تا هستند. به طور کلی، دلایل زیادی برای اهمیت عدد هفت وجود دارد.
چرا عدد هفت مقدس است؟
در سال ۱۸۸۹، یک جهانگرد کتابی منتشر کرد که در آن روش شمارش یک قبیله را بیان می‌کرد. این قبیله تنها از دو واژه برای شمارش استفاده می‌کرد: «یک» و «دو». برای عدد سه می‌گفتند «دو و یک»، برای چهار «دو و دو»، و برای عددهای بزرگتر از ۶ می‌گفتند «خیلی». اگرچه این اطلاعات به پایان سده نوزدهم مربوط می‌شود، اما نشان‌دهنده‌ی روش‌های اولیه شمارش در میان انسان‌هاست.
در آینده، برای عددهای بزرگتر نام‌هایی انتخاب شد و احتمالاً برای عدد «هفت» هم واژه‌ی «خیلی» یا «بسیار» استفاده شد. عدد هفت در طول زمان به عددی مقدس تبدیل شد. بعد از اینکه مصریان، بابلی‌ها و دیگر ملت‌ها پنج سیاره نزدیک خورشید را شناختند و با افزودن ماه و خورشید به آن، به عدد هفت رسیدند، مقدس بودن عدد هفت افزایش یافت.
در داستان‌های قدیمی، وقتی از شهری با هفت برج و هفت بارو صحبت می‌شود، این بدان معناست که این شهر برج و باروهای زیادی دارد. همچنین هفت آسمان و هفت دریا به معنای آسمان‌ها و دریاهای بزرگ است، نه کمتر و نه بیشتر. در زبان فارسی هم حديث‌هایی وجود دارد که می‌گوید «هفت بار گز کن، یک بار پارچه کن» که به معنای این است که در کارها باید حتماً با دقت عمل کرد و هفت بار همه چیز را بررسی کرد و هفت در اینجا به معنای «بسیار» است.
هفت از نظر مذاهب
- در آئین هندی‌ها، انسان هفت بار می‌میرد.
- عروس و داماد باید هفت قدم با هم بردارند و قسم بخورند.
- در تورات آمده که هفت نر و ماده را با خود برداری تا نسلی روی زمین بماند. یهودیان به عدد هفت معنای ویژه‌ای می‌دهند. طبق کتاب اول عهد عتیق، خدایی که جهان را در شش روز خلق کرد و در روز هفتم به استراحت پرداخت، روز شنبه را به عنوان روز آرامش مقدس می‌دانند.
- علاوه بر این، در کتاب مقدس، عدد هفت به عنوان عدد کامل و جامع شناخته شده است و از آن زمان به عنوان عددی مقدس در یهودیت و سپس در مسیحیت نیز شناخته می‌شود.
- ایرانیان قدیم در دین زرتشتی، اهورامزدا را مظهر پاکی می‌دانستند و برای او هفت صفت نام می‌بردند و اهریمن را منبع پلیدی‌ها می‌دانستند. در دور اول سال نو، سفره ای به نام هفت‌سین برای احترام به این صفات یا موجودات خاص مرتب می‌شد.
“““html
هفت در آئین مسیح
مسیح در انجیل هفت معجزه را از ۳۳ معجزه‌ای که انجام داده، یاد کرده است. همچنین در انجیل به هفت روح پلید اشاره شده است. در教教 کاتولیک، هفت گناه کبیره (غرور، آزمندی، بی‌عفتی، حسد، افراط، خشم و کاهلی) و هفت پیمان مقدس (غسل تعمید، تسلیم و تصدیق، تقدیس و بلوغ، ازدواج، استغفار و توبه، غسل قبل از مرگ با روغن مقدس، و در آمدن به لباس روحانیون مسیحی) وجود دارد.
در بیست و هفتم ژوئن هر سال، روز «هفت انسان خوابیده» مسیحیان یاد آن هفت برادری را که در سال ۲۵۱ بعد از میلاد برای اعتقاد و ایمان خود، زنده زنده زیر دیوارها دفن شدند، گرامی می دارند. مردم می گویند که اگر در این روز باران بیفتد، به مدت هفت هفته بعد از آن، هوا نامساعد خواهد بود و انسان باید هفت وسیله ضروری خود را جمع کند و با چکمه‌های هفت فرسخی خود به سفر برود.
هفت در اسلام
در اسلام، آسمان هفت طبقه دارد. سوره حمد، که اولین سوره قرآن است، هفت آیه دارد. بهشت و جهنم هر کدام هفت درجه دارند.
فرعون در خواب هفت گاو چاق و هفت گاو لاغر را دید که پیش‌بینی کردند هفت سال خشکسالی و هفت سال فراوانی خواهد بود. همچنین هفت گناه اصلی وجود دارد.
قبل از اسلام، در بین اعراب رسم بود که هفت بار دور کعبه طواف می‌کردند و این سنت در اسلام نیز ادامه دارد. از میان هفت نفر مشهور قاری قرآن نام برده می‌شود و شستن هفت بار اشیاء ناپاک و قرار گرفتن هفت عضو بدن در هنگام نماز نیز توصیه شده است.
حضرت محمد (ص) تا آسمان هفتم عروج کردند. نماز دارای هفت رکن است و هفت قبله (مکه، مدینه، نجف، کربلا، کاظمین، سامرا، مشهد) نیز در اسلام قابل ذکر است.
هفت در تصوف
تصوف هفت وادی سلوک را دارد: طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فنا. مولوی می‌گوید:
هفت شهر عشق را عطار گشت
ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم.
هفت در هنر و موسیقی
موسیقی ایران و یونان دارای هفت دستگاه است.
هفت نوع ساز بادی داریم.
هفت نت موسیقی (دو، رِ، می، فا، سل، لا، سی) وجود دارد.
یونانیان باستان هر ساله هفت تن از بهترین هنرپیشگان را برای اجراهای سنگین و کمدی انتخاب می کردند و به شایستگی به هفت هنر احترام می گذاشتند.
هفت در علوم
برای بسیاری از اقوام باستان، عدد «هفت» عدد خاصی بود. در فلسفه و نجوم مصریان و بابلی‌ها، عدد هفت به‌عنوان مجموع زندگی (سه و چهار) دارای جایگاه ویژه‌ای بود. (پدر و مادر و فرزند یعنی سه انسان، پایه و اساس زندگی هستند و شماره چهار مجموع چهار جهت آسمان و باد است.)
صورت فلکی خوشه پروین یا ثریا به‌عنوان «هفت ستاره» شناخته می‌شود، در حالی که با چشم غیر مسلح نیز می‌توان تا یازده ستاره را در آن دید.
برای فیلسوف و ریاضیدان یونانی، «فیثاغورث»، عدد هفت معنای خاصی داشت که از مجموع دو عدد سه و چهار شکل می‌گرفت: مثلث و مربع اشکال هندسی کامل محسوب می‌شدند و از این رو عدد هفت برای آنها مقدس بود.
هفت در افسانه ها
در افسانه‌ها نیز با عدد هفت برخورد داریم: سوار ریش آبی که هفت همسر داشت، سفید برفی که با هفت کوتوله زندگی می‌کرد، و افسانه‌ی اژدهای هفت سر.
علاوه بر…
“`
این عدد هفت به موارد مختلفی اشاره دارد، مانند هفت اقلیم، هفت اورنگ، هفت دفتر شاهنامه، هفت پیکر، هفت هیکل، هفت خان رستم، هفت الوان، و هفت گنج که به این عدد یک معنای ویژه بخشیدند.
هفت در تاریخ
در کنار داریوش، او هفت یار داشت و در نقش رستم، بالای آرامگاه داریوش، هفت تصویر دیده می‌شود. در زمان لوئی یازدهم، جنگ‌هایی به مدت هفت سال در گرفت. همچنین، معروف است که اژدهایی با هفت سر وجود دارد. هفت پسر گشتاسب به هفت دزد تبدیل شدند و داستان هفت خان رستم و اسفندیار نیز مشهور است.
در یونان باستان، اسطوره‌ای به نام هفت خدا وجود داشته است. همچنین، در آن زمان، به هر هفت سیاره به عنوان یک خدا نگاه می‌کردند: سلن، هیلیوس، آرس، هرمس، زئوس، آفرودیت، و کرونوس. شهر رم بر روی هفت تپه ساخته شده بود.
معابد هفت طبقه
در بابل و آشور، هر معبد به صورت هفت طبقه ساخته می‌شد که هر طبقه نام یک سیاره و همچنین مربوط به یکی از هفت رنگ بود (سرخ، سیمین، سفید، سیاه، ارغوانی، آبی و سبز). حصار اکباتان هم با هفت دیوار احاطه شده بود و آرامگاه کورش نیز دارای هفت پله بود.
بیشتر بخوانید: