“`html
با افزایش سن، تغییراتی در ظاهر ما ایجاد می‌شود که ممکن است ناراحت‌کننده باشد. این تغییرات بخصوص زمانی که در ناحیه صورت پیش می‌آیند، اهمیت پیدا می‌کنند. وقتی با دیگران صحبت می‌کنیم، مردمک‌های چشم ما مرکز توجه هستند و هیچ‌کس نمی‌خواهد به خاطر افتادگی پلک‌ها این مرکز توجه را از دست بدهد!
در این مقاله از رضیم، قصد داریم شما را با موضوع افتادگی پلک آشنا کنیم. با ما همراه باشید.
مقدمه‌ای درباره افتادگی پلک چشم
افتادگی پلک فوقانی که به آن پتوز (Ptosis) می‌گویند، می‌تواند خفیف یا شدید باشد و حتی ممکن است تمام مردمک را بپوشاند. در برخی موارد، این مشکل می‌تواند دید طبیعی را کم کند یا حتی به طور کامل مسدود کند. افتادگی پلک ممکن است یک یا هر دو چشم را درگیر کند و می‌تواند ارثی باشد، از زمان تولد وجود داشته باشد یا در سنین بالاتر دیده شود.
اولین نشانه‌های پیری معمولاً در اطراف چشم پدیدار می‌شود. با گذشت زمان، عضلات و بافت‌های اطراف چشم قدرت کمتری در تولید کلاژن پیدا می‌کنند. همچنین، چربی‌های زیر چشم باعث می‌شود که پوست حالت شل و افتاده بگیرد. در نتیجه، اطراف چشم ورم کرده و تیره‌تر به نظر می‌رسد و این افتادگی‌ها چهره را بسیار پیرتر نشان می‌دهد.
انواع افتادگی پلک چشم
افتادگی پلک ممکن است دلایل متفاوتی داشته باشد که یکی از آنها مادرزادی است.
افتادگی پلک در زمان تولد ممکن است به دلیل عملکرد نادرست عضلات بالا برنده پلک، برخی بیماری‌های خاص، فلج عصب پلک یا دیگر مشکلات مادرزادی، یک یا هر دو طرف ظاهر شود. این ناهنجاری ممکن است هنگام تولد در ناحیه سر و صورت کودک دیده شود و عصب صورت یا پلک فلج شود. در بسیاری از موارد، این فلج عصبی با گذشت زمان به حالت نرمال برمی‌گردد، اما ممکن است در برخی افراد دائمی باشد.
مشکلات پلک مادرزادی می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد، ولی به طور کلی در دو گروه طبقه‌بندی می‌شود:
الف) قسمتی از پلک درست نمی‌شود؛ در این شرایط جراحی معمولاً راحت‌تر و موفق‌تر است.
ب) پلک به طور کامل تشکیل نمی‌شود؛ در این شرایط معمولاً خود چشم هم دچار نقصی است، اما به هر حال، خوشبختانه قابل ترمیم می‌باشد.
اگر کودکی با افتادگی پلک متوسط تا شدید به دنیا بیاید، ممکن است به درمان فوری برای بهبود بینایی نیاز داشته باشد؛ زیرا معمولاً افتادگی پلک مادرزادی با گذشت زمان بهبود نمی‌یابد. اگر والدین متوجه افتادگی پلک مادرزادی در کودکان خود شوند، باید حتماً به چشم‌پزشک مراجعه کنند؛ چرا که این افتادگی می‌تواند منجر به تنبلی چشم شود.
“““html
چشم شود.
هرچند که افتادگی پلک معمولاً یک مشکل مستقل است، اما در بعضی از موارد مادرزادی، ممکن است با مشکلات حرکتی چشم، بیماری‌های عضلانی، تومورهای پلک یا دیگر تومورها، اختلالات عصبی و عیوب انکساری چشم هم همراه باشد.
پتوز در کودکان
پتوز مادرزادی یعنی اینکه کودک از زمان تولد با افتادگی پلک مواجه است. این مشکل ممکن است در کودکانی که پتوز متوسط تا شدید دارند، نیاز به درمان فوری داشته باشد تا بینایی آنها به خوبی رشد کند. این نوع پتوز معمولاً به دلیل نقص در رشد عضله بالابرنده پلک بالایی به وجود می‌آید. اگرچه معمولاً یک مشکل مستقل است، اما ممکن است با مشکلات زیر هم همراه باشد: اختلالات حرکتی چشم، بیماری‌های عضلانی، تومورهای پلک یا دیگر تومورها، اختلالات عصبی و عیوب انکساری.
مشکلات ناشی از افتادگی پلک در کودکان
افتادگی پلک می‌تواند به دو دلیل باعث تنبلی چشم شود:
الف) مسدود کردن مسیر بینایی چشم
ب) ایجاد تار دید
معمولاً پتوز مادرزادی با گذشت زمان بهبود نمی‌یابد.
شایع‌ترین دلیل افتادگی پلک در بزرگسالان، کشیدگی یا جدا شدن عضله بالابرنده پلک است. این مشکل ممکن است به خاطر افزایش سن، بعد از جراحی آب‌مروارید یا دیگر جراحی‌های چشمی، و یا ضربه شدید به چشم پیش بیاید. افتادگی پلک در اثر افزایش سن و پیری خیلی رایج است؛ در این شرایط با بالا رفتن سن، پلک بالا دچار افتادگی، چین و چروک و پوست اضافی می‌شود و این پوست بیشتر می‌تواند باعث مشکلات بینایی گردد.
یکی از دلایل شایع افتادگی پلک، حوادث و تصادف‌هاست که در این حالت عصب‌های پلک – که مسئول حرکت پلک هستند – دچار آسیب می‌شوند و باعث افتادگی پلک می‌شوند.
با افزایش امید به زندگی و افزایش تعداد سالمندان به خاطر بهبود شرایط بهداشت عمومی، تعداد افرادی که برای جراحی افتادگی پلک مراجعه می‌کنند، افزوده شده است.
افتادگی پلک در افراد پیر به صورت پف، چربی‌های اضافی دور چشم، چین و چروک و پوست چند لایه، به ویژه در پلک بالا به چشم می‌خورد. بعد از مدتی، حجم این پوست افتاده بیشتر می‌شود که می‌تواند باعث سنگینی پلک بالا و احساس خستگی فرد در فعالیت‌های روزانه شود؛ برای مثال فرد ممکن است هنگام رانندگی، مطالعه، خیاطی، تماشای تلویزیون و دیگر کارهای روزمره به مشکل برخورد کند.
گاهی اوقات ممکن است به دلیل ضربه‌هایی که به چشم وارد می‌شود عصب آسیب دیده یا قطع شده و نتواند فرمان باز و بسته کردن از مغز به چشم را برساند. هر یک از این حالات را می‌توان با جراحی پلک ترمیم کرد.
اگر پلک آن‌قدر پایین باشد که جلوی چشم را بگیرد، باید در هر سنی جراحی شود زیرا ممکن است بینایی فرد را تحت تاثیر قرار دهد؛ اما اگر مشکل چندان شدید نباشد، بهتر است تا سن هجده سالگی صبر کرد و سپس جراحی انجام شود.
جراحی در سنین بالاتر
“`
بهتر است گفت زمانی که سن فرد به اندازه‌ای است که نیاز به بیهوشی برای جراحی نباشد، می‌توان عمل جراحی بهتری انجام داد.
افتادگی پلک (پتوز) چیست و چطور درمان می‌شود؟
افتادگی پلک بالایی ممکن است خفیف باشد یا حتی تمام مردمک را بپوشاند. در بعضی مواقع، پتوز ممکن است مانع از دید طبیعی آن فرد شود یا حتی دید را به طور کامل مسدود کند.
پتوز ممکن است:
یک یا هر دو چشم را درگیر کند.
به طور وراثتی باشد.
از بدو تولد بروز کند.
در سنین بالاتر اتفاق بیفتد.
با اینکه این عارضه معمولاً یک مشکل جداگانه است، اما در موارد مادرزادی، ممکن است همراه با مشکلات زیر باشد:
اختلال در حرکات چشمی
بیماری‌های عضلانی
تومورهای پلک یا سایر تومورها
اختلالات عصبی
عیوب انکساری
پتوز مادرزادی معمولاً به مرور زمان بهبود نمی‌یابد.
علائم و نشانه‌های پتوز (افتادگی پلک)
بهترین نشانه آشکار پتوز در کودکان، افتادگی پلک است.
در پتوز مادرزادی، اغلب چین‌های پلک بالایی به طور نامتقارن وجود دارد. کودکان مبتلا به پتوز ممکن است برای دید بهتر، گردن خود را به عقب کج کنند یا ابروهای خود را بالا بکشند. این حرکات نشان‌دهنده تلاش کودک برای استفاده از هر دو چشم برای دید است. اگر این وضعیت برای چند سال ادامه یابد، ممکن است مشکلات ظاهری برای سر و گردن ایجاد کند.
مشکلات ناشی از پتوز در کودکان چیست؟
شایع‌ترین مشکل جدی مرتبط با پتوز در کودکی، آمبلیوپی (تنبلی چشم) است. پتوز می‌تواند دو دلیل اصلی برای ایجاد تنبلی چشم داشته باشد:
مسدود شدن مسیر بینایی در موارد پتوز شدید
ایجاد آستیگماتیسم و تاری دید ناشی از آن
علاوه بر این، پتوز ممکن است در صورت وجود انحراف چشم آن را پنهان کند و این نیز می‌تواند به ایجاد تنبلی چشم منجر شود.
چطور پتوز مادرزادی درمان می‌شود؟
بیشتر اوقات، پتوز در کودکان با جراحی درمان می‌شود. اگر تنبلی چشم هم وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به استفاده از پوشش بر روی چشم سالم، عینک یا قطره چشمی باشد. تشخیص اینکه آیا نیاز به جراحی است و انتخاب روش مناسب، بستگی به این عوامل دارد:
سن کودک
درگیری یک یا هر دو پلک
شدت پتوز
قدرت عضلات بالا برنده و پایین آورنده پلک
وضعیت حرکات چشمی
در اوایل زندگی، معمولاً نیازی به جراحی برای موارد خفیف تا متوسط پتوز نیست. در هر دو مورد و همچنین در موارد شدید که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، باید به طور منظم از نظر مشکلات بینایی و حالت‌های وابسته توسط چشم‌پزشک بررسی و در صورت نیاز درمان شوند.
علت پتوز در بالغین چیست؟
شایع‌ترین دلیل پتوز در بالغین، کشیدگی یا جداشدگی تاندون عضله لواتور از پلک است. این امر ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
افزایش سن
به دنبال جراحی کاتاراکت (آب مروارید) یا سایر جراحی‌های چشمی
ضربه به چشم
پتوز در بالغین ممکن است همچنین به عنوان عارضه‌ای از بیماری‌های دیگر مانند بیماری‌های عصبی یا عضلانی و در موارد نادر به تومورهای حدقه چشم که عضله بالا برنده پلک یا عصب آن را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مشاهده شود.
پتوز چشم راست- بعد از عمل
چگونه پتوز در بزرگسالان درمان می‌شود؟
چشم‌پزشک می‌تواند مشکل شما را به دقت بررسی کند و در مورد روش‌های مختلف درمانی و عوارض و خطرات آنها به شما اطلاعات دهد.
برای پیدا کردن علت پتوز و انتخاب بهترین روش درمان، ممکن است نیاز به آزمایش خون، عکسبرداری‌های خاص، یا آزمایش‌های دیگر باشد. اگر علت مشخص شود، ابتدا باید آن را برطرف کرد. اما در بیشتر موارد، درمان نهایی جراحی است که نوع آن بر اساس شدت پتوز و یافته‌های بالینی دیگر تعیین می‌شود.
درمان افتادگی پلک چشم
به محض اینکه علت دقیق افتادگی پلک مشخص شود، می‌توان برای درمان آن اقدام کرد.
اگر علت به سن مربوط باشد، با انجام یک عملجراحی زیبایی پلاستیک می‌توان این حالت را اصلاح کرد. اگر فرد به صورت مادرزادی با افتادگی پلک به دنیا آمده باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند تا مشکل بیشتری ایجاد نشود. اگر افتادگی پلک ناشی از بیماری‌های عصبی، عضلانی یا مشکلات چشم باشد، پزشک با تجویز دارو آن را درمان خواهد کرد.
علاوه بر این، با انجام چند تمرین ساده می‌توان شدت افتادگی پلک را کاهش داد.
تمرینات موثر برای کاهش افتادگی پلک
– دو انگشت خود را در دو طرف شقیقه‌ها قرار داده و به آرامی فشار دهید. سپس چشم‌ها را باز و بسته کنید. این تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید.
– صاف بنشینید و به جلو نگاه کنید. چشم‌ها را باز نگه داشته و بدون حرکت دادن سر، به بالا و پایین نگاه کنید.
– صاف بنشینید و به جلو نگاه کنید. بدون حرکت دادن سر، به چپ و سپس به راست نگاه کنید.
– صاف بنشینید و چشم‌ها را ببندید. در همین حال، بدون حرکت دادن سر، ابتدا به چپ و سپس به راست نگاه کنید.
– در یک مکان راحت مثلاً جلوی آینه بنشینید.
انگشت اشاره خود را زیر دو ابرو قرار داده و به آرامی ابرو را به بالا بکشید. حالا پلک بالا را کمی پایین بیاورید. تا ۵ بشمارید و پلک خود را ببندید. سپس پلک را باز کرده و تا ۶ بشمارید. این تمرین را ۳-۲ بار دیگر تکرار کنید.
– انگشتان خود را روی شقیقه‌ها قرار دهید و کمی چشم‌ها را به سمت گوش‌ها بکشید. چشم‌ها را باز و بسته کنید. این کار را ۱۰-۵ بار به سرعت انجام دهید.
در یک موقعیت راحت نشسته و چشم‌ها را باز کنید. به جلو نگاه کنید. حالا ابروها را بالا ببرید و در عین حال، چشم‌ها را نیمه باز کنید. کمی صبر کنید و سپس با کشیدن ماهیچه‌های پلک و زیر ابرو، پلک‌ها را بالا ببرید. در مرحله دوم این تمرین باید بتوانید سفیدی چشم‌ها را بالای مردمک ببینید. این تمرین را جلوی آینه به تدریج تا زمانی که برای شما عادی شود، تمرین کنید. این حرکت را ۱۰ بار انجام دهید.
ویدئو مربوط به افتادگی پلک چشم
پزشکان مربوط به عمل افتادگی پلک چشم
دکتر ابو الفضل رحیمی، جراح و متخصص چشم و زیبایی پلک از انگلستان
تلفن تماس: 02188775508
پروفسور محسن بهمنی کشکولکی
آدرس: تهران – خیابان ملاصدرا – خیابان شیخ بهایی جنوبی – روبروی هتل تاج محل، ساختمان شماره 49 شیخ بهایی، واحد 10 – روزهای زوج از ساعت ۳:۳۰ بعد از ظهر
تلفن و فاکس: 88065620
این مطالب توسط مجله اینترنتی رضیم گردآوری شده است
مرجان امینی