بسیاری از افراد در طول روز احساس ترش کردن یا همان ریفلاکس معده می‌کنند و این وضعیت برای آن‌ها آزاردهنده است. ریفلاکس، حالتی ناخوشایند است که اگر شدیدتر شود، واقعا غیرقابل تحمل خواهد بود.
در این مقاله از رضیم با راه‌های پیشگیری و درمان ترش کردن معده آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.
مقدمه‌ای بر ترش کردن معده
قدیمی‌ها برای حل این مشکل، درمان‌های سنتی و توصیه‌های تغذیه‌ای خاصی داشتند، مثل خوردن سیب، شیر و عرق نعناع که گاهی به بهبود کمک می‌کرد. اینجا بررسی می‌کنیم که چگونه تغذیه می‌تواند روی درمان این مشکل تأثیر بگذارد و آیا پرهیزهای غذایی می‌توانند جلوی آن را بگیرند.
ریفلاکس در واقع به معنی بازگشت محتویات معده به مری است که معمولاً 5/0 تا 2 ساعت پس از خوردن غذا اتفاق می‌افتد. این حالت باعث سوزش در مری می‌شود و علت آن اسید معده و هورمونی به نام پپسین است که به بافت مری آسیب می‌زند. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود.
یکی از علائم اصلی این ناراحتی، سوزش سردل یا احساس درد به همراه سوزش زیر جناغ سینه است، اما گاهی این حالت با بیماری‌های دیگر مانند مشکلات قلبی و تنفسی اشتباه می‌شود. برای مثال، برخی بیماران به خاطر درد قلبی به پزشک مراجعه می‌کنند و نمی‌دانند که مشکل واقعی‌شان ریفلاکس است.
در موارد شدیدتر، ریفلاکس می‌تواند علائم تنفسی نیز به وجود آورد. برخی افراد که مدت‌ها تحت درمان آسم و برونشیت بوده‌اند، در واقع دچار ریفلاکس معده بوده‌اند. احتمالاً آن‌ها بعد از غذا خوابیده‌اند و محتویات معده‌شان به مری رفته و سپس به ریه‌ها می‌رسیده که باعث مشکلات تنفسی می‌شده است، اما به جای مراجعه به پزشک گوارش، به متخصص ریه مراجعه کرده‌اند.
علت‌های ترش کردن معده چیست؟
ترش کردن معده به دلیل تولید اسید زیاد و همچنین وجود میکروب ملیکو باکتری از دلایل مهم ترش کردن معده است. در نتیجه، داخل معده ممکن است دچار زخم و ورم و زخم در اثنی عشر شود.
در بیشتر خانم‌ها، ترش کردن ممکن است باعث زخم در اثنی عشر شود و در مردان باعث ورم معده خواهد بود.
مصرف برخی مواد غذایی مانند ادویه‌جات و ترشیجات نیز در تشدید ترش کردن مؤثر است.
رژیم غذایی مناسب می‌تواند در جلوگیری از بروز این مشکل تأثیرگذار باشد.
افرادی که دچار ترش کردن معده هستند، باید به پزشک متخصص مراجعه کنند.
اگر معده دچار زخم باشد، نیاز به درمان خاصی دارد و اگر ورم معده باشد، درمان دیگری باید انجام شود. پزشک متخصص بر اساس وضعیت بیمار، نوع درمان مناسب را تجویز میکند.
عوارض اصلی ترش کردن معده چه مواردی هستند؟
اولین عارضه، آسیب به مری است. محتوای معده به خاطر خاصیت اسیدی می‌تواند به بافت مری آسیب بزند. در حالی که معده دارای مکانیزم‌های دفاعی برای جلوگیری از آسیب اسید است، مری این ویژگی را ندارد و در صورت تماس مداوم با اسید، ممکن است دچار آسیب شود. این وضعیت به ورم انتهای مری معروف است.
اگر آسیب‌ها و زخم‌ها در مری درمان نشوند، ممکن است پیشرفت کنند و به بروز زخم در مری منجر شوند.
عارضه دیگر، تنگی مری و گیر کردن غذا در آن است. زخم و جراحت در مری ممکن است باعث تنگی مری شود و عبور غذا را دشوار کند. این مشکل بیشتر در افرادی که دچار ریفلاکس‌های شدید و طولانی مدت هستند، رخ می‌دهد.
تغییرات در بافت انتهای مری نیز یکی دیگر از عوارض است. تماس مداوم با اسید می‌تواند باعث تغییر در سلول‌های مخاطی مری شود و به وضعیت مری بارت منجر گردد که خطر بروز سرطان مری را افزایش می‌دهد. مهم‌ترین خطر این وضعیت، احتمال بروز سرطان مری است که می‌تواند نتیجه سال‌ها مشکل ریفلاکس و تشکیل بیماری بارت باشد.
چه عواملی باعث ترش کردن معده می‌شوند؟
ریفلاکس معده می‌تواند علل اولیه و ثانویه داشته باشد.
علل اولیه
این علل شامل مواردی مانند سیگار کشیدن، مصرف داروهایی که عضلات را شل می‌کنند، و داروهایی که برای درمان آسم تجویز می‌شوند (مثل آمینوفیلین و تئوفیلین) هستند.
علل ثانویه
این عوامل معمولاً باعث افزایش فشار در شکم می‌شوند، که شامل چاقی و بارداری است. افزایش سطح هورمون پروژسترون به دلایل مختلف مانند بارداری و یا استفاده از داروهای ضد بارداری نیز می‌تواند یکی از این علل باشد.
همچنین ورزش‌های شدید پس از خوردن غذا، پرخوری، خوابیدن بلافاصله بعد از غذا، خوابیدن به شکم و پوشیدن لباس‌های تنگ می‌توانند این مشکل را تشدید کنند و باید برای کاهش آن این عوامل را اصلاح کرد.
از غذاهای چرب و تند پرهیز کنید
افرادی که دچار ریفلاکس معده هستند، باید از خوردن غذاهای پرچرب پرهیز کنند. چون چربی‌ها کندتر از کربوهیدرات‌ها و قندها از معده خارج می‌شوند و این باعث افزایش احتمال بازگشت محتویات معده به مری می‌شود. همچنین برخی غذاها انتهای مری را شل می‌کنند و باید از آن‌ها پرهیز کرد؛ مانند شکلات، نوشابه‌های کافئین‌دار، چای، قهوه، پیاز، سیر و نعناع. جالب است که بسیاری فکر می‌کنند نعناع برای ریفلاکس خوب است، اما در واقع، نعناع به دلیل خاصیت شل‌کنندگی می‌تواند این شرایط را بدتر کند. همچنین باید از استفاده از سرکه در سالادهای خود و خوراکی‌هایی که اسید معده را جذب می‌کنند (مثل شیر، تخم‌مرغ و غذاهای نشاسته‌ای) اجتناب کنید.
غذاهایی که خیلی چرب یا ادویه‌دار هستند، می‌توانند باعث سوزش در انتهای مری شوند. همچنین مواد نگه‌دارنده و فرآورده‌های مانند چیپس و اسنک هم احتمال سوزش را افزایش می‌دهند.
به کسانی که این مشکل را دارند، پیشنهاد می‌شود وعده‌های غذایی بیشتری بخورند اما حجم غذایی که مصرف می‌کنند را کم کنند. همچنین بهتر است از نوشیدن مایعات هنگام غذا خوردن پرهیز کنند و بعد از غذا دراز نکشند. در زمان خواب هم بهتر است به پشت نخوابند.
جویدن آدامس بعد از غذا
جویدن آدامس تاثیر متفاوتی بر روی ریفلاکس معده دارد. از یک طرف، آدامس باعث افزایش ترشح بزاق می‌شود که به کاهش اسید معده و کم شدن سوزش کمک میکند. اما از طرف دیگر، جویدن آدامس می‌تواند هوای زیادی را به معده وارد کند که موجب نفخ می‌شود؛ و نفخ فشار زیادی به معده می‌آورد و ریفلاکس را بدتر میکند.
میوه‌هایی که سطح اسیدی بالایی دارند، مانند مرکبات (که حاوی ویتامین C یا همان اسید اسکوربیک هستند)، ممکن است این مشکل را بیشتر کنند.
همچنین به افراد چاق و کسانی که اضافه وزن دارند، توصیه می‌شود برای کاهش وزن خود تلاش کنند، زیرا چاقی ناحیه شکم یکی از دلایل اصلی این مشکل به حساب می‌آید.
نمونه‌ای از یک رژیم غذایی ضد ریفلاکس
صبحانه:
یک لیوان شیر
یک عدد تخم‌مرغ آب‌پز
یک عدد گوجه‌فرنگی
چهار برش نان سنگک برشته
میان وعده ساعت ۱۰:
یک عدد سیب
ناهار:
۱۰۰ گرم سینه مرغ آب‌پز
یک لیوان هویج، کدو سبز و سیب‌زمینی آب‌پز
شش قاشق غذا خوری برنج کته شده
عصرانه:
یک عدد گلابی
دو عدد خرمالو
شام:
۶۰ گرم ماهی کباب شده
یک لیوان قارچ، فلفل دلمه‌ای، نخود فرنگی و ذرت بخارپز
سه برش نان سنگک برشته
جمع‌آوری شده از مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی