چرا چهارشنبه سوری در واقع سه‌شنبه است؟
چهارشنبه‌سوری یکی از جشن‌های معروف ایرانی است که از غروب آخرین سه‌شنبهٔ ماه اسفند، تا پس از نیمه‌شب تا آخرین چهارشنبهٔ سال، جشن گرفته می‌شود و در این جشن، آتش روشن می‌شود و مردم از روی آن می‌پرند.
این جشن، اولین جشن از مجموع جشن‌های نوروزی است که در فضای باز و به‌صورت جمعی برگزار می‌شود و شامل روشن کردن آتش و برخی مراسم نمادین دیگر است.
ریشه چهارشنبه‌سوری در جشن کهن زرتشتی به نام گاهنبار هَمَسْپَتْمَدَم و نیز جشن فرود آمدن فروهرها قرار دارد که شش روز قبل از نوروز برگزار می‌شد. احتمال دیگری نیز وجود دارد که چهارشنبه‌سوری نوعی تغییر یافته از جشن سده باشد، اما این موضوع به‌طور قاطع تأیید نشده است. قدیمی‌ترین ذکر درباره “شب سوری” در قرن چهارم در تاریخ بخارا وجود دارد که در آن به روز چهارشنبه اشاره‌ای نشده است، اما از عبارت “عادت قدیم” یاد شده که نشان‌دهنده‌ی قدمت این جشن است. در آن زمان، هنگامی که امیر منصور بن نوح به پادشاهی نشست، به دستور او آتش بزرگی در شب سوری روشن کردند که باعث آتش‌سوزی در سرای امیر شد.
همچنین این احتمال مطرح است که روشن کردن آتش در این شب، بیانگر سال نو با آتش‌افروزی بر بام‌ها باشد و پریدن از روی آتش، اشاره به عبور سیاوش از آتش باشد.
چرا چهارشنبه‌سوری سه‌شنبه است؟
از طرفی، در برخی منابع درباره‌ی نحس بودن روز چهارشنبه صحبت شده که ممکن است منجر به تأسیس جشن چهارشنبه‌سوری یا تغییر شکل آن در قرون اولیه اسلامی شده باشد. همچنین گفته می‌شود که چهارشنبه‌سوری به‌عنوان بزرگداشت یاد قیام مختار ثقفی که در سال ۶۶ هجری در کوفه اتفاق افتاد، بنیان‌گذاری شده است. این قیام در روز چهارشنبه آغاز شده و یاران مختار بر پشت بام‌های خانه‌های خود آتش روشن کردند تا این قیام را اعلام کنند.
برخی از مردم بر این باورند که روشن کردن آتش نماد پیروزی مختار بر قاتلان حسین بن علی است، اما این دیدگاه با شواهد تاریخی همخوانی ندارد. همچنین گزارش شده که ابومسلم خراسانی قبل از شروع قیامش در خراسان، به پیروانش دستور داده بود تا بر پشت بام‌هایشان آتش روشن کنند. همچنین بر اساس سخنان ابوریحان بیرونی، هرمزد اول، شاهنشاه ساسانی، دستور داده بود تا مکان‌های مهم در نوروز با آتش پاکسازی شوند چون معتقد بود عناصر مضر در هوا وجود دارند.
«چهارشنبه‌سوری» از دو کلمه تشکیل شده است: چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفته است و سوری که به معنی سرخ می‌باشد.
چرا چهارشنبه‌سوری در سه‌شنبه برگزار می‌شود؟
معنای چهارشنبه‌سوری
برخی از پژوهشگران به واژه «سور» در ترکیب «چهارشنبه‌سوری»، معنی «جشن» را نسبت می‌دهند، در حالی که برخی دیگر آن را به معنی «سرخ» می‌دانند و آن را به رنگ آتش و نماد سلامت فرد مرتبط می‌دانند.
شواهدی مانند استفاده از واژه «چارشمبه سُرخی» در شهر اصفهان و همچنین کاربرد این واژه در بسیاری از گویش‌های رایج در فلات ایران، می‌تواند از دیدگاه دوم حمایت کند.
دو واژه‌ی «سور» و «سُهر» که تلفظی مشابه با واژه «سرخ» دارند، در گویش‌های مختلف مانند پشتو، لری، بختیاری و کردی به معنای سرخ استفاده می‌شوند. برای مثال، “گل سوری” یعنی گل سرخ و “سُهروَرد” به معنای سنگ سرخ. نام‌های محلی این جشن شامل: گول چارشَمبه (اردبیل)، گوله-گوله چارشمبه (گیلان)، کوله چوارشمبه (کردستان) و چوارشمبه-کولی (غروه) و چارشمبه-سُرخی است.