“`html
معرفی گیاه شاهی
شاهی یک نوع سبزی است که خیلی به شرایط محیطی و نوع خاک سخت نمی‌گیرد. این گیاه در هر نوع خاکی می‌تواند رشد کند، اما چون نیاز به رطوبت زیاد دارد، زمین‌هایی که مرطوب و دارای بافت رسی یا شنی هستند برای آن مناسب‌ترند. باید آبیاری این گیاه به صورت روزانه و مداوم انجام گیرد و خاک همیشه مرطوب باشد.
شاهی یک گیاه یکساله است که نام علمی آن Lepidium sativum است و به خانواده چلیپائیان تعلق دارد. این گیاه معمولاً به ارتفاع ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر رشد می‌کند. زادگاه آن از مصر تا تبت است و کشت آن به حدود ۲۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد.
گیاه شناسی شاهی
این گیاه یکساله با نام علمی Lepidium sativum و عضوی از خانواده چلیپائیان است. این بوته قدی حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر دارد و منشأ آن به مناطقی از مصر تا تبت برمی‌گردد. برگ‌ها و ساقه‌های آن به رنگ سبز روشن است و گل‌های آن یا صورتی روشن یا سفید هستند و دارای برگ‌های بیضی شکل هستند. طعم این گیاه تند و تیز است و سرشار از مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم، فسفر، ید، آهن و همچنین ویتامین‌های C و A است.
برگ‌های صاف و بدون دندانه آن برای تغذیه انسان مناسب هستند. گل‌هایش صورتی روشن یا سفید هستند و میوه‌اش بیضوی و تقریباً گرد است که طولش ۵ تا ۶ میلیمتر و عرضش ۳ تا ۴ میلیمتر می‌باشد و کمی بال دار است. برگ و ساقه‌های جوان آن در حالت تازه طعمی تند و خوشمزه شبیه به بولاغ اوتی دارند. نوع وحشی این گیاه در کنار چشمه‌ها، برکه‌ها و جوی‌هایی که آب پاک دارند رشد می‌کند. کشت شاهی بسیار آسان و سریع است و می‌توان در روش هیدروپونیک نیز آن را پرورش داد. قسمت‌های قابل استفاده آن شامل ریشه، برگ و دانه شاهی است.
نیازهای اکولوژیک شاهی
شاهی به شرایط محیطی و نوع خاک حساسیت زیادی ندارد و در هر نوع خاکی می‌تواند رشد کند. اما به رطوبت زیاد نیاز دارد و به همین دلیل زمین‌هایی که غنی، مرطوب، رسی و یا شنی هستند بهتر هستند. آبیاری باید به صورت روزانه و مداوم انجام گیرد و خاک هرگز نباید خشک شود. محصول را می‌توان به صورت برگ‌چینی و یا با قطع کامل گیاه برداشت کرد و این گیاه در برابر سرما نیز مقاوم است.
روش کاشت شاهی
کشت شاهی در فصل بهار و پاییز انجام می‌گیرد. این گیاه در خاک‌های مرطوب، غنی و دارای زهکشی خوب یا کمپوست پوسیده بهتر رشد می‌کند. می‌توان ترکیبی از کوکوپیت و پیت ماس برای کود دهی استفاده کرد. برای بهبود خاک می‌توان از کودهای ریزمغذی یا کودهای حیوانی بهره برد. وقتی نور خورشید بیشتری باشد، احتمال بروز بیماری قارچی روی برگ‌ها کمتر می‌شود. این گیاه نیاز به رطوبت بیشتری دارد، به خصوص در دوره‌های خشک و بدون باران. از آبپاشی مستقیم روی برگ‌ها خودداری کنید. بذرهای شاهی باید در عمق نیم سانتی متری خاک به صورت پراکنده و ردیفی کاشته شوند.
بذرها را به مقدار زیاد و نزدیک به هم بپاشید و کمی خاک روی آنها بریزید؛ خاک را تا زمان سبز شدن بذرها مرطوب نگه دارید. دوران رشد شاهی کوتاه و حدود ۳۰ تا ۴۰ روز است، بنابراین می‌توان چند بار در طول فصل آن را کشت. همچنین می‌توانید ۸ هفته قبل از پایان سرما بذرها را در یک گلدان بکارید و در خانه نگه دارید و بعد از پایان فصل سرما آنها را به بیرون انتقال دهید.
روش تکثیر شاهی
بذرهای شاهی را که کوچک هستند با ماسه بادی مخلوط کرده و در مناطق معتدل، اواخر زمستان و اوایل بهار در کرت‌هایی که قبلاً با خاک مناسب آماده شده‌اند به صورت پراکنده و خطی می‌کارند. سپس باید سطح کرت‌ها را با کود دامی کاملاً پوسیده پوشانده و آب دهند. وقتی گیاه به اندازه کافی رشد کرد، باید در هر ردیف فاصله ۱۵ سانتی‌متری برای ازدیاد آن ایجاد کرد. مقدار بذر مورد نیاز برای ۱۰
“`
متر مربع، ۱۰ گرم است.
آفات و بیماری های شاهی
علت زرد شدن برگ های شاهی :
- آبیاری بیش از حد پس از جوانه زنی و در زمان‌های عادی باید وقتی که سطح خاک خشک شد، آبیاری کنید.
- کم آبی، گرمی و خشکی هوا.
- زهکشی ضعیف خاک و گلدان که جلوی خروج آب اضافی را می‌گیرد.
- آفات.
علت سبز نشدن بذر سبزی شاهی :
گرما و سرمای بیش از حد – کم آبی – نارس بودن بذرهای شاهی.
از آفات مهم شاهی شته‌ها هستند و یکی از بیماری‌های مشهور آن، سفیدک پودری است. به دلیل نازکی برگ‌ها، بهتر است مزرعه به‌طور مکرر برای بررسی آفات چک شود.
خواص درمانی شاهی
شاهی هم به عنوان غذا و هم به عنوان دارو مصرف می‌شود. این گیاه خاصیت ضدآسکوربوت قوی دارد و می‌تواند اشتها را افزایش دهد، به عنوان مدر عمل کند و خون را تصفیه کند. دانه‌های آن نیز به عنوان داروی خلط آور استفاده می‌شود و به خاطر وجود ویتامین C و E، خاصیت آنتی اکسیدانی فوق‌العاده‌ای دارد که از آسیب‌های رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند و به همین دلیل ماده‌ای ضد سرطانی محسوب می‌شود.
شاهی از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. برگ‌های آن محرک، ادرارآور و ضدباکتری هستند. این برگ‌ها برای درمان بیماری اسکوربوت و مشکلات کبدی مفیدند و می‌توان آنها را روی نواحی دردناک یا آسیب‌دیده به‌عنوان پماد قرار داد. شاهی همچنین مقادیر قابل توجهی آهن و اسید فولیک دارد و از این رو برای کسانی که دچار کم‌خونی هستند، مفید است. همچنین دارای مقدار زیادی ویتامین A و روغن‌های فرار است.
به همین دلیل، این گیاه برای دستگاه تنفسی و افرادی که به آسم مبتلا هستند بسیار مفید است. همانند دیگر سبزیجات گروه چلیپاییان، شامل کلم و کلم بروکلی، شاهی نیز گلوکوزیدهایی دارد که فعالیت کلیه‌ها را تحریک می‌کند و معده و کیسه صفرا را تقویت می‌کند. بنابراین مصرف شاهی به کسانی که سنگ کلیه و مثانه دارند توصیه می‌شود.
تخم شاهی طعمی تند و تلخ دارد و خاصیت چربی سوزی، تصفیه‌کنندگی خون، شیرافزایی و قاعدگی‌آور دارد. همچنین برای درمان چشم درد هم مناسب است. دانه‌های شاهی توانایی جنسی را تقویت می‌کنند و برای درمان انواع بیماری‌ها از جمله جذام، مشکلات پوستی، اسهال خونی، سوء هاضمه، بیماری‌های چشمی، اسکوربوت، آسم و سرفه مؤثر هستند.
بیشتر بخوانید:
