کمبود روی در بدن چه عوارضی دارد؟ (2 نکته مهم)

“`html

“`

در بسیاری از آنزیم‌های بدن، فلز روی نقش مهمی ایفا می‌کند. به عنوان مثال، آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز که یکی از آنزیم‌های مهم برای جلوگیری از آسیب به سلول‌ها است، به سه نوع تقسیم می‌شود که در عملکرد سلول‌ها مؤثر هستند:

• نوعی که بر پایه منگنز در میتوکندری‌ها (محل تولید انرژی سلول) قرار دارد.
• نوعی که با مس و روی در سیتوپلاسم سلول‌ها وجود دارد.
• این دو نوع سوپر اکسید دیسموتاز می‌توانند رادیکال‌های آزاد را در سیتوپلاسم خنثی کنند.
• آنزیم کربونات هیدراز نیز که روی در ساختار آن به کار رفته، نقش مهمی در تنظیم الکترولیت‌ها و تعادل اسید و باز در بدن دارد. اگر این آنزیم کم باشد، تعادل آب درون و بیرون سلول به هم می‌ریزد.

همچنین، آنزیم الکل دهیدروژناز نیز از آنزیم‌های مهمی است که به وجود روی نیاز دارد تا در بدن ساخته شود. اگر این آنزیم کم باشد، الکل در خون تجزیه نشده و باقی می‌ماند، که به ویژه در کشور‌های غربی که مشروبات الکلی زیادی مصرف می‌شود، اهمیت دارد. افرادی که این آنزیم را کم دارند بعد از نوشیدن الکل، ممکن است دچار سردرد و دیگر عوارض شوند.

آنزیم کربوکسی پپتیداز نیز که دارای روی است، مسئول تجزیه پروتئین‌ها در بدن است. اگر این آنزیم به میزان کافی موجود نباشد، پروتئین‌هایی که مصرف می‌شود نمی‌توانند به خوبی تجزیه شوند و به سلول‌ها نمی‌رسند.

عوارض کمبود روی در بدن

دکتری درباره عوارض کمبود روی گفت: «کمبود روی می‌تواند عوارض مختلفی به همراه داشته باشد، همچون کاهش یا از دست دادن حس بویایی و چشایی، ظهور خال‌های سفید بر روی ناخن‌ها، پوسته پوسته شدن ناخن‌ها، تأخیر در بلوغ جنسی، خستگی مفرط، اختلال در رشد قدی کودکان، طولانی شدن بهبودی زخم‌ها در کودکان و بزرگسالان، افزایش کلسترول خون، ناتوانی جنسی در مردان، قدرت پایین در برابر بیماری‌های عفونی، افزایش احتمال نازایی، کاهش قدرت حافظه، زمینه‌سازی برای مشکلات قند خون و دیابت، و سرماخوردگی‌های مکرر و آنفلوآنزا.»

منابع غذایی حاوی روی

رئیس انجمن علمی غذا و تغذیه حامی سلامت ایران درباره منابع غذایی که روی دارند، گفت: «مخمر آبجو، زرده تخم‌مرغ، ماهی (به ویژه ساردین)، جلبک قهوه‌ای، حبوبات، باقالی سبز، گوشت قرمز، گوشت پرندگان، سویا، تخمه کدو و آفتابگردان و غلات کامل از جمله منابع غذایی حاوی روی هستند.»

منابع گیاهی حاوی روی

وی ادامه داد: «فلفل قرمز تازه، یونجه، ریشه گیاه باباآدم، تخم رازیانه، گیاه رازک، خارشتر، گزنه، جعفری، میوه گل سرخ، مریم‌گلی و سیب‌زمینی شیرین نیز از منابع گیاهی حاوی روی هستند.»

عوامل کاهش‌دهنده روی در بدن

دکتر مظهری درباره عواملی که می‌توانند سبب کاهش روی در بدن شوند، گفت: «بیماری‌های کلیوی و کبدی، دیابت، اسهال، عرق کردن زیاد، مصرف زیاد فیبر (چه از طریق غذا و چه از طریق مکمل‌های لاغری)، نان‌های تخمیر نشده و نیز نان‌هایی که در تهیه‌ آن‌ها از جوش شیرین استفاده شده، می‌توانند از جمله این عوامل باشند.»
وی افزود: «اگر مکمل‌های روی و آهن به طور همزمان مصرف شوند، ممکن است به دلیل تداخل، جذب روی کاهش یابد. به همین دلیل، توصیه می‌شود که این دو مکمل حداقل ۴ تا ۵ ساعت از هم فاصله داشته باشند، به ویژه برای کودکانی که معمولاً دچار کمبود روی و آهن هستند.»

چه

چه کسانی به روی بیشتری نیاز دارند؟

این نکته بسیار مهم است که هم خانم‌ها و هم آقایان باید بدانند که خانم‌های باردار و شیرده و افرادی که به طور منظم ورزش می‌کنند، نیاز بیشتری به روی نسبت به دیگران دارند. اگر سطح روی در بدن این افراد کافی نباشد، ممکن است با مشکلاتی روبه‌رو شوند.

1. افرادی که در طول روز سیگار زیاد می‌کشند و کسانی که الکل مصرف می‌کنند، نیاز بیشتری به روی دارند.

2. افرادی که مشکلات کبدی و کلیوی دارند و همچنین بیماران دیابتی، به میزان بیشتری روی نیاز دارند.

3. در زمان ابتلا به عفونت‌ها، بدن نیاز بیشتری به روی دارد.

4. افرادی که دچار سوختگی شده‌اند یا کسانی که سکته قلبی داشته‌اند و همچنین افرادی که به آرتروز مبتلا هستند، به روی بیشتری احتیاج دارند.

5. بیماران سرطانی باید مقدار روی دریافتی از غذا را افزایش دهند.

6. افرادی که دچار کم‌خونی هستند، به روی بیشتری احتیاج دارند.

7. تحقیقات نشان داده است که افرادی که دچار آکنه هستند، معمولاً سطح پایینی از روی در خون دارند و مصرف روزانه 200 میلی‌گرم گلوکونات روی می‌تواند به بهبود جوش‌های آنها کمک کند.

8. کسانی که به نورودرماتیت و پسوریازیس مبتلا هستند، معمولاً کمبود روی دارند.

9. افرادی که دچار زخم‌های پوستی هستند، جهت ترمیم بهتر و سریع‌تر باید از روی بیشتری استفاده کنند.

10. مطالعات بر روی حیوانات نشان داده است که طحال حیواناتی که به مدت طولانی کمبود روی داشته‌اند، کوچک‌تر شده است. طحال یکی از اندام‌های ایمنی بدن است. بنابراین کمبود روی می‌تواند بر سیستم ایمنی تاثیر بگذارد و افراد دچار کمبود روی، بیشتر دچار سرماخوردگی و بیماری‌های مشابه می‌شوند.

موارد بالا، نمونه‌هایی از افرادی هستند که نیاز بیشتری به دریافت روی در برنامه غذایی خود دارند.

مصرف بی‌روی بیش از حد ممنوع!

متخصصان می‌گویند: «مقدار مصرف مکمل روی باید محدود باشد و برای کودکان بین 5 تا 7 میلی‌گرم و برای بزرگسالان بین 8 تا 11 میلی‌گرم توصیه می‌شود.»

متخصص تغذیه در مورد عوارض مصرف زیاد روی گفت:

«همان‌طور که کمبود روی مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند، مصرف زیاد آن نیز توصیه نمی‌شود. بعضی افراد ممکن است با مصرف زیاد مکمل روی دچار دل‌پیچه شوند یا حساسیت نشان دهند. لذا بهتر است مکمل روی را با غذا و آب زیاد مصرف کنند.»

غنی‌سازی مواد غذایی خوب یا بد؟

متخصص در مورد غنی‌سازی مواد غذایی با روی گفت: «من اطلاعات زیادی در این زمینه ندارم، اما زمانی که افراد با کمبود روی به ما مراجعه می‌کنند، توصیه می‌کنیم که برای مدت محدودی از مکمل روی استفاده کنند و پس از بهبود وضع آنها، ادامه مصرف را متوقف کنیم، به خصوص در کودکان.»

دکتر مظهری ادامه داد: «در بعضی مناطق ایران، مواد غذایی به اندازه کافی روی ندارند. بهتر است غنی‌سازی برای آن نوع از غذاها انجام شود که به طور منظم در رژیم غذایی مردم مصرف می‌شود. به عنوان مثال، در مورد کمبود ید، متوجه شدند که بهترین ماده‌ای که می‌توان ید را به آن اضافه کرد، نمک طعام است زیرا مصرف آن دائمی است.»

بهتر است غنی‌سازی مواد غذایی برای آن دسته از محصولاتی انجام شود که به اندازه‌ای مصرف می‌شوند که بتوانند نیاز فرد به روی را تأمین کنند و از این مقدار بیشتر نروند. زیرا همانطور که گفتم، مواد معدنی تا حدی که لازم است برای بدن مفیدند و اگر از این حد فراتر بروند، ممکن است عوارضی به همراه داشته باشند.

دکتر مظهری با بیان این که هر اقدامی برای بهبود تغذیه مردم قابل احترام است، اما در این زمینه سوالاتی وجود دارد، گفت:

«اولین سوال درباره غنی‌سازی کیک با روی این است که کیک‌ها و شیرینی‌ها معمولاً با روغن‌های حاوی اسیدهای چرب اشباع تهیه می‌شوند. به ویژه اگر از روغن مارگارین استفاده شود، ممکن است حاوی ترکیبات ترانس باشد که می‌تواند بر سیستم خون‌رسانی به بدن تأثیر منفی بگذارد. بنابراین، توصیه نمی‌کنیم که مردم موادی را مصرف کنند که ممکن است انرژی بیشتری را منتقل کند. آیا کیک غنی‌شده با روی هم چنین ویژگی‌هایی دارد؟»

او ادامه داد: «مسئله دیگری که مطرح است، این است که غنی‌سازی کیک با روی یک قدم مثبت است، اما ما باید بدانیم که چه کسانی قرار است این نوع کیک را مصرف کنند و آیا همه افراد در جامعه با کمبود روی مواجه هستند؟»

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی در نهایت گفت: «افرادی که کمبود روی دارند، طبق بررسی‌ها، معمولاً افرادی با سطح درآمد و فرهنگ پایین‌تر هستند. به این معنا که این افراد ممکن است نتوانند این نوع مواد غذایی را به راحتی تهیه کنند. بسیاری از مشکلاتی که در جامعه ما با بیماری‌های زودرس در سنین پایین به وجود می‌آید، ناشی از صرفه‌جویی در هزینه‌های تغذیه است که کیفیت رژیم غذایی را فدای کمیت آن می‌کند.»

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی رضیم

مرجان امینی

سایت رضیم