گبه یکی از انواع فرش‌های دستباف ایرانی است که به دلیل طراحی‌های خاص و الیاف نرم و ضخیم خود شناخته می‌شود. این فرش‌ها نه‌تنها زیبایی خاصی دارند بلکه از نظر کیفیت و مقاومت نیز از اهمیت بالایی برخوردار هستند. گبه‌ها بیشتر در مناطق جنوبی ایران و به‌ویژه در استان فارس تولید می‌شوند. این فرش‌ها از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار هستند که آن‌ها را از سایر فرش‌های ایرانی متمایز می‌کند. در این مقاله، به بررسی گبه، روش‌های شستشوی آن و انواع طرح‌های متداول این فرش خواهیم پرداخت. اگر شما هم علاقه‌مند به شناخت بیشتر درباره گبه هستید و می‌خواهید از نحوه مراقبت از آن اطلاع پیدا کنید، این مقاله به شما کمک خواهد کرد.
گبه چیست؟ ویژگی‌ها و تاریخچه فرش گبه
تاریخچه گبه
گبه‌ها به‌عنوان یکی از کهن‌ترین صنایع دستی ایران شناخته می‌شوند. این فرش‌ها ابتدا در مناطق عشایری تولید شده و با استفاده از نخ پشم و با دست بافته می‌شدند. با گذر زمان، گبه‌ها به یکی از نمادهای فرهنگی ایران تبدیل شده‌اند و امروزه در سراسر دنیا شناخته‌شده هستند. اولین بار واژه «گبه» توسط شاه طهماسب صفوی به کار رفت و به تدریج به یکی از گزینه‌های محبوب برای استفاده در منازل تبدیل شد.
ویژگی‌های فرش گبه
گبه‌ها از جنس پشم طبیعی ساخته می‌شوند و الیاف ضخیم آن‌ها باعث نرمی و راحتی بیشتر می‌شود. برخی از ویژگی‌های مهم گبه عبارت‌اند از:
-
الیاف ضخیم: گبه‌ها از الیاف ضخیم پشم بافته می‌شوند که موجب نرم بودن و راحتی بیشتر آن‌ها می‌شود.
-
طراحی‌های ساده و شاد: گبه‌ها معمولاً دارای طرح‌های ساده و رنگ‌های شاد و زنده هستند.
-
طول عمر بالا: به دلیل استفاده از مواد با کیفیت، این فرش‌ها به‌راحتی دچار خرابی نمی‌شوند.
-
دستباف بودن: تمام گبه‌ها به‌طور دستی بافته می‌شوند که این امر موجب تفاوت‌های ظریف و خاص در طرح‌ها و کیفیت آن‌ها می‌شود.
انواع طرح‌های گبه
فرش‌های گبه از نظر طرح‌ها و رنگ‌ها تنوع زیادی دارند. برخی از طرح‌های رایج گبه عبارت‌اند از:
طرح‌های هندسی
در این طرح‌ها، از اشکال هندسی ساده مانند مربع، مثلث، و دایره استفاده می‌شود. این طرح‌ها معمولاً در رنگ‌های شاد و متنوع دیده می‌شوند.
طرح‌های طبیعی و حیوانات
بسیاری از گبه‌ها طرح‌های طبیعی مانند درختان، حیوانات و گیاهان دارند. این طرح‌ها معمولاً از نمادهای زندگی عشایری و ارتباط نزدیک با طبیعت الهام می‌گیرند.
طرح‌های گل‌دار
در این نوع گبه‌ها، از طراحی‌های گل‌ها و برگ‌ها استفاده می‌شود. این طرح‌ها اغلب در رنگ‌های شاد و روشن به‌ویژه قرمز، آبی و زرد به کار می‌روند.
طرح‌های سنتی
طرح‌های سنتی گبه به‌طور خاص از فرهنگ و تاریخ ایران الهام گرفته‌اند. این طرح‌ها معمولاً شامل نمادهای فرهنگی و مذهبی هستند که به‌ویژه در گبه‌های عشایری رایج است.
روش‌های شستشوی فرش گبه
شستشوی فرش گبه نیازمند دقت و توجه ویژه‌ای است، زیرا این فرش‌ها حساسیت خاصی به مواد شیمیایی و شرایط شستشو دارند. در این بخش به بررسی بهترین روش‌های شستشوی گبه خواهیم پرداخت.
شستشو با دست
برای شستشوی گبه به‌صورت دستی، مراحل زیر را دنبال کنید:
-
آماده‌سازی محل شستشو: ابتدا محلی مناسب برای شستشو انتخاب کنید که به‌راحتی قابل خشک شدن باشد. ترجیحاً یک سطح مسطح مانند حیاط یا پشت‌بام مناسب است.
-
استفاده از آب سرد: برای جلوگیری از آسیب به الیاف پشم، از آب سرد استفاده کنید.
-
استفاده از شوینده‌های ملایم: از شامپو فرش یا مواد شوینده خاص فرش‌های پشمی استفاده کنید تا الیاف آسیب نبیند.
-
خشک کردن در سایه: پس از شستشو، گبه را در مکان سایه و به‌دور از تابش مستقیم نور خورشید خشک کنید.
شستشو با دستگاه
اگر شستشوی دستی برای شما ممکن نباشد، می‌توانید از خدمات خشک‌شویی حرفه‌ای استفاده کنید. این خدمات با تجهیزات خاص برای شستشوی فرش گبه طراحی شده‌اند و می‌توانند به بهترین نحو فرش شما را تمیز کنند بدون آنکه آسیبی به الیاف آن وارد شود.
نکات مهم در شستشو
-
آب داغ نزنید: از آب داغ برای شستشو استفاده نکنید، زیرا ممکن است فرش گبه کوچک شود.
-
خشک کردن مناسب: خشک‌کردن فرش گبه در سایه بسیار مهم است تا از تغییر رنگ و آسیب به الیاف جلوگیری شود.
-
اجتناب از چرخاندن: هنگام شستشو یا جابه‌جایی فرش گبه، از چرخاندن و فشار زیاد روی فرش خودداری کنید.
نگهداری و مراقبت از گبه
نگهداری از فرش گبه به حفظ کیفیت و زیبایی آن کمک زیادی می‌کند. در ادامه به برخی از روش‌های مراقبت از گبه اشاره می‌کنیم.
-
تمیز کردن مرتب: برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار، فرش گبه را به‌طور مرتب جارو بزنید.
-
استفاده از پشتی: استفاده از پشتی یا زیرانداز می‌تواند به کاهش سایش و آسیب به فرش کمک کند.
-
مراقبت از الیاف: برای محافظت از الیاف پشم، سعی کنید از مواد شوینده ملایم استفاده کرده و از تماس طولانی‌مدت با آب داغ اجتناب کنید.
مزایای استفاده از فرش گبه در دکوراسیون منزل
گبه‌ها به‌دلیل طراحی خاص و رنگ‌های زیبا، یکی از انتخاب‌های محبوب برای دکوراسیون داخلی هستند. برخی از مزایای استفاده از فرش گبه عبارت‌اند از:
-
تناسب با انواع فضاها: فرش‌های گبه به‌خوبی در محیط‌های مختلف منزل از جمله اتاق نشیمن، اتاق خواب و حتی محیط‌های مدرن قابل استفاده هستند.
-
نرم و راحت: به‌دلیل الیاف ضخیم، گبه‌ها برای راه رفتن راحت هستند و حس گرمی و راحتی به فضا می‌دهند.
-
زیبایی و اصالت: گبه‌ها به‌عنوان یک نماد از فرهنگ و هنر ایرانی، زیبایی خاصی به فضا می‌بخشند.
نگهداری طولانی‌مدت فرش گبه
اگر می‌خواهید فرش گبه شما برای مدت طولانی‌تری در شرایط عالی باقی بماند، بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:
-
جابه‌جایی منظم: گبه‌ها باید به‌طور منظم جابه‌جا شوند تا از سایش بیش از حد در یک نقطه جلوگیری شود.
-
نگهداری در محیط خشک: محیط مرطوب می‌تواند باعث پوسیدگی الیاف پشمی فرش شود، بنابراین فرش را در مکان‌های خشک نگهداری کنید.
تفاوت گبه و فرش
اگرچه گبه‌ها شباهت‌هایی با فرش‌ها از نظر بافت، مواد و الیاف دارند، اما تفاوت‌های مهمی نیز بین آن‌ها وجود دارد. برخی از این تفاوت‌ها عبارتند از:
-
ارتفاع پرزها: پرزهای گبه بلندتر و ضخیم‌تر از فرش‌ها هستند.
-
جنس مواد: گبه‌ها معمولاً از پشم خالص بافته می‌شوند، در حالی که فرش‌ها از مواد متنوع‌تری چون پشم، نخی، ابریشم، اکریلیک و غیره ساخته می‌شوند.
-
طرح و نقشه: در فرش‌ها، طرح‌ها دقیق و از پیش تعیین‌شده هستند، اما گبه‌ها معمولاً بدون نقشه و بر اساس ذهنیت بافندگان طراحی می‌شوند.
-
اندازه: فرش‌ها معمولاً در اندازه‌های بزرگ‌تر تولید می‌شوند، در حالی که گبه‌ها بیشتر در اندازه‌های کوچک‌تر بافته می‌شوند.
بهترین روش شستشوی گبه
شستشوی گبه می‌تواند با رعایت نکات خاصی به راحتی انجام شود. برای شستشوی گبه، مراحل زیر را دنبال کنید:
-
گردگیری اولیه: از جاروبرقی برای پاک کردن گرد و غبار استفاده کنید.
-
تست رنگ: قبل از شستشو، از یک پارچه مرطوب برای تست رنگ استفاده کنید.
-
خیساندن گبه: با استفاده از آب ولرم گبه را خیس کنید.
-
شستشو با مواد شوینده ملایم: از شامپو فرش یا مواد شوینده مخصوص استفاده کنید.
-
آبکشی: پس از شستشو، آبکشی کامل انجام دهید.
-
خشک‌کردن: گبه را در سایه خشک کنید و از چرخاندن آن خودداری کنید.
در صورتی که تمایل دارید از شستشوی راحت‌تر و دقیق‌تر بهره‌مند شوید، می‌توانید از خدمات قالی‌شویی حرفه‌ای استفاده کنید. این خدمات با تجهیزات ویژه و استفاده از مواد شوینده مخصوص، گبه شما را بدون آسیب دیدن به بهترین نحو تمیز خواهند کرد.
با رعایت این نکات و روش‌ها، شما می‌توانید از گبه خود به مدت طولانی لذت ببرید و همیشه آن را در شرایط عالی نگهداری کنید.