خواص گیاه سیاه توسه
سیاه توسه یک گیاه دارویی بسیار ارزشمند است که برای درمان یبوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. خواص این گیاه باعث شده که به عنوان یک درمان‌کننده برای برخی بیماری‌ها کاربرد داشته باشد. همچنین در بعضی از بیماری‌ها به عنوان یک درمان مستقیم عمل می‌کند.
سیاه توسه (یا سیاه اربه، سیاه توسکا) با نام علمی Frangula alnus، از خانواده عناب (Rhamnaceae) است. این گیاه به صورت درختچه‌ای است که ارتفاعش به سه متر می‌رسد و در مناطق مرطوب رشد می‌کند. شاخه‌های آن بدون خار هستند و پوست ساقه‌اش صاف و تیره رنگ بوده و لکه‌های سفیدی (عدسک‌ها) روی آن وجود دارد.
خواص درمانی گیاه سیاه توسه (سیاه اربه)
سیاه توسه یکی از گیاهان دارویی با ارزش است که خواص زیادی دارد. این دارو با نام علمی Frangula alnus شناخته می‌شود.
مردم از قدیم با دمنوش این گیاه آشنا هستند. این دارو بیشترین کاربرد را برای درمان یبوست مزمن دارد. خواص سیاه توسه به علت کمک به بهبود این مشکل است.
- به دلیل وجود 3 تا 7 درصد آنتراکینون در پوست گیاه سیاه توسکا، به عنوان یک مسهل استفاده می‌شود. این ماده باعث تحریک روده بزرگ می‌شود و به همین دلیل از پوست این گیاه برای درمان یبوست استفاده می‌شود.
- در درمان هپاتیت و زردی (یرقان) موثر است.
- برای کبد مفید است و در درمان بیماری‌های کبدی، به ویژه سیروز کبدی (التهاب کبد) کاربرد دارد.
- برای بیماری‌های قلبی مفید است.
- خاصیت ضد ویروسی دارد.
- خاصیت ضد سرطانی نیز دارد.
- در درمان بیماری‌های مرتبط با دهان و پوست استفاده می‌شود.
- انگل‌های روده و معده را از بین می‌برد.
ترکیبات موجود در سیاه توسه
سیاه توسه ظاهری شبیه گیلاس دارد و اجزای مختلف آن شامل ساقه، برگ و دیگر بخش‌ها برای مصرف دارویی مهم است. مایع قرمز رنگ موجود در آن نتیجه اثر بنزن و آمونیاک بر مواد داخلی این گیاه است. اثر مسهلی این گیاه به دلیل وجود گلیکوزید حل شده در آب به نام فرانگولین است.
این خاصیت سیاه توسه در بافت پوستی آن قابل مشاهده است. امودین موجود در این گیاه نیز به صورت بلورهای سوزنی در اتانول حل می‌شود و خاصیت تسهیل‌کنندگی چشمگیری دارد. این اثر مشابه خواص انگور و ریواس نیز دیده می‌شود.
شکل ظاهری گیاه سیاه توسه
این گیاه بدون تیغه است و ارتفاع آن بین یک تا شش متر است. شاخه‌های آن تیره رنگ بوده و در بین آن‌ها رگه‌های سفیدی دیده می‌شود. برگ‌های این گیاه به صورت منفرد و بدون کرک، با ابعاد 3 در 3 سانتی‌متر هستند و گل‌های زیبا به شکل تجمعی یا منفرد دارد.
این گل‌ها کوچک و شفاف هستند و در رنگ سفید مایل به گلی دیده می‌شوند.
میوه این گیاه به شکل سته می‌باشد (میوه‌های گوشتی ساده که مرز دقیقی بین داخل و خارج ندارند. مانند بلوبری، زغال‌اخته و خرما) و به شکل خوشه‌ای رشد می‌کند.
میوه‌های سیاه توسه قطر 8 میلی‌متر دارند و در ابتدا قرمز و سپس سیاه می‌شوند. سیاه توسه در ناحیه پوست ساقه مصرف می‌شود که سطح خارجی‌اش به رنگ خاکستری قهوه‌ای و در داخل به رنگ قهوه‌ای دارچینی است.
برداشت این گیاه در ماه‌های اردیبهشت تا تیر انجام می‌شود. این برداشت شامل جدا کردن پوست شاخه‌ها است و سپس این نوارها در معرض هوا قرار می‌گیرند.
این گیاه به صورت بومی در اروپا یافت می‌شود. ویلز انگلستان و سیبری از مناطق اصلی رشد سیاه توسه هستند. در ایران نیز سیاه توسه در شهرهایی مانند لاهیجان،
نور در قسمت‌هایی از گیلان قابل مشاهده است.
این گیاه به گروه عنابیان تعلق دارد و به نه دسته تقسیم می‌شود. دسته سوم این گیاه عمدتاً در مناطق دامنه‌ها و تپه‌ها به شکل درختچه ظاهر می‌شود. زمین‌های زراعی، لبه جوی‌ها و نواحی جنگلی مکان‌های مناسبی برای رشد خودروی سیاه توسه هستند.
مضرات سیاه توسه
خواص سیاه توسه بسیار زیاد است اما این گیاه مضراتی نیز دارد. برای بهره‌مندی از فواید سیاه توسه، بهتر است که در مورد زمان و نحوه مصرف آن اطلاعاتی داشته باشیم.
نوع خشک شده این گیاه هیچ ضرری ندارد، اما نمونه تازه آن می‌تواند باعث حالت تهوع و استفراغ شود. این عارضه بیشتر در حیوانات، به ویژه گوساله‌ها، دیده می‌شود.
وجود مواد شیمیایی مانند انترانول و مشتقات آن در سیاه توسه می‌تواند منجر به مسمومیت شود و این مسمومیت با علائمی مانند قولنج روده، ورم معده، اسهال و تب بروز می‌کند. پوست تازه این گیاه نیز می‌تواند باعث قولنج روده شود.
اگر دچار اختلال آب و الکترولیت یا بیماری‌های التهابی در ناحیه روده هستید، بهتر است از مصرف سیاه توسه خودداری کنید. مصرف این گیاه در کودکان زیر 12 سال می‌تواند خطرناک باشد و به همین دلیل ممنوع است.
فواید درمانی سیاه اربه (سیاه توسه)
یکی از فواید سیاه توسه به ویژگی ملین‌کنندگی آن مربوط می‌شود. پوست این گیاه کمی ملین است ولی به عنوان یک مسهل عالی شناخته می‌شود.
برای درمان یبوست‌های مزمن می‌توانید از خواص دارویی سیاه توسه بهره‌مند شوید. این گیاه دارای خواص صفرابری است و به همین دلیل در درمان یبوست‌های اسپاسمودیک مؤثر است.
جوشانده تهیه شده از پوست ریشه سیاه توسه در غلظت‌های بالا برای بهبود زخم‌ها به کار می‌رود. استفاده خارجی از این جوشانده می‌تواند برای درمان بواسیر، سکسکه، یبوست، رفلاکس معده و نفخ مؤثر باشد.
این گیاه همچنین برای بهبود عفونت‌های پوستی و درمان کچلی مفید است. از برگ و پوست این گیاه می‌توان رنگ زرد را با املاح آهن استخراج کرد.
از چوب سیاه توسه در صنعت استفاده می‌شود و میوه نرسیده آن نیز برای تولید رنگ سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ترکیبات شیمیایی گیاه سیاه توسه (سیاه اربه)
ترکیبات شیمیایی مؤثر در این گیاه شامل آنتراکینون گلیکوزیدها (از جمله ترکیبات مهم فرانگولین A و B) و همچنین تانن‌ها می‌باشد.
نحوه مصرف سیاه توسه
برای استفاده از خواص سیاه توسه، باید پوست آرد شده این گیاه را به مقدار یک تا سه گرم در آب جوشانده و عصاره به دست آمده را به آرامی مصرف کنید.
برای بهره‌مندی از خواص ملین سیاه توسه، کافی است پوست این گیاه را به همراه 25 گرم دانه کتان، 20 گرم گل پنیرک، 20 گرم مریم گلی و 30 گرم ریشه آنژلیک در یک لیوان آب بجوشانید و این جوشانده را در وعده صبح و عصر میل کنید.
اگر می‌خواهید از پوست این گیاه به صورت خارجی استفاده کنید، بهتر است 100 گرم از آن را در یک لیتر آب بجوشانید.
بیشتر بخواید :