شیمی درمانی
امروزه درمان سرطان به کمک روش‌های مختلفی مانند جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی انجام می‌شود. بسیاری از افراد از شیمی درمانی می‌هراسند زیرا فکر می‌کنند که عوارض جانبی زیادی دارد، در حالی که در واقع بسیاری از این عوارض قابل مدیریت هستند.
باید بدانید که شیمی درمانی می‌تواند بهترین گزینه برای شما باشد. این روش به معنای استفاده از داروها برای جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی است و می‌تواند به از بین بردن سلول‌های سرطانی که در فاصله‌ای دورتر از توده سرطانی اولیه قرار دارند نیز کمک کند. بنابراین، این درمان به عنوان یک روش سیستمیک شناخته می‌شود.
شیمی درمانی چیست؟
هدف اصلی داروهای شیمی درمانی، از بین بردن سلول‌های سرطانی است. اما این داروها ممکن است به سلول‌های سالم نیز آسیب بزنند. شیمی درمانی می‌تواند به صورت تزریقی، خوراکی و در برخی موارد به روش‌های دیگر انجام شود.
اولین حالت شیمی درمانی: تزریق
شیمی درمانی به صورت تزریقی به دو روش انجام می‌شود: یکی اینکه پرستار با استفاده از یک وسیله به نام آنژیوکت دارو را مستقیماً به رگ بیمار تزریق می‌کند و دیگری اینکه یک وسیله به نام پورت که از قبل با عمل جراحی زیر پوست قرار داده شده است، برای تزریق استفاده می‌شود.
برخی از داروها باید از نور دور بمانند و به همین خاطر در پوشش‌های مخصوص قرار می‌گیرند. معمولاً شیمی درمانی به صورت دوره‌ای انجام می‌شود، به این معنا که بعد از چند روز درمان مستمر، بیمار برای مدتی استراحت می‌کند (برطبق نظر پزشک). این استراحت به بدن این فرصت را می‌دهد که سلول‌های سالمی را که در طی درمان آسیب دیده‌اند، دوباره بسازد و آماده جلسه بعدی درمان شود.
برنامه درمانی شما می‌تواند روزانه، هفتگی یا ماهانه با تشخیص پزشک تنظیم شود.
دومین حالت شیمی درمانی: خوراکی
در سال‌های گذشته، استفاده از شیمی درمانی خوراکی بیشتر شده است. تقریباً یک چهارم از حدود 400 داروی ضد سرطان به صورت خوراکی عرضه می‌شوند.
طبق اطلاعات مجمع انکولوژی بالینی آمریکا و جامعه پرستاری انکولوژی، شیمی درمانی به همه درمان‌های ضد سرطانی که به صورت تزریق داخل وریدی یا خوراکی انجام می‌شود، اشاره دارد.
به طور خاص، شیمی درمانی خوراکی شامل همه مواد ضد سرطانی و سیتوتوکسیک و همچنین داروهای بیولوژیک است که می‌توان آنها را به صورت خوراکی مصرف کرد.
در سال‌های اخیر، درمان سرطان به دلیل توسعه روش‌های جدیدی که با مراحل مختلف رشد و تقسیم سلول‌ها درگیر هستند، تغییر کرده است.
این تغییرات منجر به ظهور درمان‌های هدفمند برای مصرف خوراکی شده است. این درمان‌ها مواد خاصی هستند که از رشد و گسترش سرطان با مداخله در مولکول‌های مسئول آن جلوگیری می‌کنند.
انواع مختلفی از این درمان‌های هدفمند وجود دارد. به عنوان مثال، مهارگرهای تیروزین کیناز که با گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی (EGFR) تداخل و انتقال سیگنال را به طور انتخابی مهار می‌کنند و به رشد سلول‌های تومور پاسخ می‌دهند.
نوع دیگری از درمان سرطان که به صورت خوراکی قابل استفاده است، هورمون درمانی نام دارد که بر روی سرطان‌های پستان یا پروستات حساس به هورمون اثر می‌گذارد. این درمان‌ها با جلوگیری از تولید و عملکرد هورمون‌ها، رشد تومورهای حساس به هورمون را کاهش یا متوقف می‌کنند.
درمان هدفمند بیشتر بر پایه مکانیسم‌هایی است که رشد و تقسیم سلول‌ها را متوقف می‌کند. این روش‌ها از تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند و عوارض داروها به طور خاص برای هر نوع تومور طراحی شده است.
برعکس، در شیمی درمانی‌های سیتوتوکسیک، که به طور مستقیم بر DNA تاثیر می‌گذارند، هیچ تفاوتی میان سلول‌های سرطانی و سلول‌های سالم قائل نمی‌شوند.
به همین دلیل، عوارض جانبی این داروها غیر اختصاصی است. داروهای ضد سرطان سیتوتوکسیک شامل موادی هستند که DNA را آلکیل کرده، مهارگرهای توپوایزومراز و آنتی متابولیت‌ها می‌باشند.
یک داروی سیتوتوکسیک به عنوان ماده‌ای تعریف می‌شود که به منظور جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطانی، هم سلول‌های سرطانی و هم سالم را هدف قرار می‌دهد.
عوارض جانبی متفاوتی بر اساس نوع دارو ممکن است به وجود آید. داروهای سیتوتوکسیک خوراکی، مانند capecitabine که از مشتقات فلوئورواوراسیل است، معمولاً برای سرطان روده بزرگ و پستان تجویز می‌شوند و به عنوان پیش داروهای آنتی متابولیت شناخته می‌شوند.
هر داروی شیمی درمانی خوراکی دارای عوارض جانبی مخصوص خود است. به عنوان مثال، عارضه پوستی به نام erythrodysesthesia که پوست کف دست و پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد، ممکن است در ۶ تا ۶۴٪ بیماران بروز کند.
عوارض جانبی پوستی ممکن است دوز مصرفی را محدود کند. شیمی درمانی‌های خوراکی بسته به شدت می‌توانند عوارض خفیفی مانند خارش یا احساس ناخوشی ایجاد کنند و در برخی موارد، حتی می‌توانند خطرناک باشند.
عوارض جانبی شیمی درمانی خوراکی
عوارض جانبی شیمی درمانی خوراکی سیتوتوکسیک به اندازه درمان با تزریق وریدی ممکن است خطرناک و محدودکننده باشد.
بسیاری از بیماران ممکن است فکر کنند که مصرف قرص به نسبت شیمی درمانی وریدی دردسر کمتری دارد، اما این یک تصور نادرست است.
شیمی درمانی‌های خوراکی مزایا و معایب خاص خود را دارند. از یک سو، آنها امکان خودمدیریتی بیشتر را برای بیماران فراهم می‌کنند و نیاز به مراجعه به بیمارستان را کمتر می‌کنند.
از سوی دیگر، بیماران باید خودشان داروهای شیمی درمانی را مدیریت کنند و در صورت بروز عوارض جانبی به درستی واکنش نشان دهند.
تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که شیمی درمانی خوراکی از نظر بیماران به نوع وریدی ترجیح داده می‌شود.
دلایل این ترجیح شامل ماندن در خانه، تحمل تاثیرات کمتر بر زندگی خانوادگی و روزمره، اجتناب از مشکلات ناشی از کاتتر، داشتن کنترل بیشتر بر درمان و بهبود کیفیت زندگی است.
مزیت دارویی شیمی درمانی خوراکی
مزیت دارویی شیمی درمانی خوراکی، تماس مداوم سلول‌های تومور با دارو است. رعایت دقیق درمان در این نوع بسیار مهم است.
زمان و مقدار مصرف دارو باید به دقت مطابق با دستور پزشک انجام شود. اصطلاح “رعایت” به نظر Sackett و Haynes در سال ۱۹۷۶ برمی‌گردد که آن را اینگونه تعریف کردند: “تا چه حد رفتار فرد … با تجویز بالینی مطابقت دارد”.
مطابق با Cramer و همکاران در ۲۰۰۸، نیاز است که از اصطلاحات “رعایت” و “پشتکار” برای توصیف چگونگی پایبندی به رژیم دارویی طولانی استفاده کنیم.
“`html
مدت از سوی بیماران به کار روند.
این نویسندگان بر اساس مرور گسترده منابع، پایبندی را به این صورت تعریف می کنند: “دامنه ای که در آن یک بیمار مطابق با فاصله زمانی و دوز تجویزشده اقدام می کند”، در حالی که پشتکار به عمل پیگیری توصیه های پزشکی برای درمان مداوم در طول زمان تجویزشده اشاره دارد.
چطور می‌توانم در طی درمان از خودم مراقبت کنم؟
– به توصیه های پزشک تان توجه کنید. سوال‌های‌تان را بپرسید، خیلی خوب است که همیشه یک همراه با خود داشته باشید تا با دقت بیشتری توصیه‌ها را به یاد داشته باشید. حتی می‌توانید یادداشت بردارید.
– اسامی تمام داروها و ویتامین‌ها، مسهل‌ها، ضد آلرژی‌ها، آسپرین، ایبوپروفن، سایر مسکن‌ها و هر مکمل معدنی و گیاهی که استفاده می‌کنید را به پزشکتان بگویید. در صورت داشتن بیماری جانبی مثل (فشار خون بالا – دیابت – صرع – آسم – بیماری‌های قلبی – ریوی – کلیوی – پوستی – حساسیت و آلرژی) آن را مطرح کنید.
- – اگر به دنبال بیماری یا درمان، درد دارید، آن را با پزشکتان در میان بگذارید تا داروی مسکن مناسب برایتان تجویز شود.
- – اگر به علت اشتها نداشتن وزنتان را از دست داده‌اید، برای اینکه با سرطان مبارزه کنید، باید خوب غذا بخورید.
- – مثبت‌اندیشی، شادی و خنده بهترین داروها هستند. شوخ‌طبعی کمک می‌کند که سیستم ایمنی‌تان فعال بماند. کتاب‌های فکاهی بخوانید، فیلم‌های کمدی ببینید و با افرادی که شما را شاد می‌کنند، ارتباط داشته باشید.
عوارض شیمی درمانی کدام است؟
به دنبال شیمی درمانی عوارض شایعی وجود دارد که نباید شما را نگران کند زیرا همه بیماران دچار این عوارض نمی‌شوند.
عوارض گوارش بعد از شیمی درمانی
تهوع و استفراغ از عوارض شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی می‌توانند باعث تهوع (احساس استفراغ) و استفراغ شوند. بهترین کار این است که از داروهای ضد تهوع (خوراکی – تزریقی) که پزشکتان تجویز کرده، استفاده کنید.
اقدامات زیر در کاهش حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی کمک‌کننده است:
- از غذاهای سبک استفاده کنید: غذاهای بدون چاشنی، آب‌نبات ترش، خیارشور، نان سوخاری، نوشابه زنجبیلی.
- غذای‌تان را در اندازه‌های کوچک در ۶-۵ وعده بخورید.
- از خوردن غذاهای پرچرب، سرخ‌کرده یا خیلی شیرین خودداری کنید.
- تا آنجایی که ممکن است در زمان داشتن حالت تهوع خودتان غذا درست نکنید.
- وقتی حالت تهوع دارید، غذای مورد علاقه‌تان را نخورید.
- غذای خود را در حد دمای اتاق یا سرد میل کنید؛ بوی غذای داغ حالت تهوع شما را بدتر می‌کند.
- دهانتان را چند بار در روز با دهانشویه مناسب شستشو دهید و حداقل دو بار در روز مسواک بزنید.
- از معجون‌ها مثل: (مخلوط بستنی، موز، کمی عسل با پودر مغزها «بادام، گردو، پسته و شیر») یا مایعات مغذی (آبگوشت، آب مرغ و آبمیوه) استفاده کنید.
- تکنیک‌ها و روش‌های آرامش ذهن و ریلکسیشن را یاد بگیرید و بکار ببرید.
- برای کنترل تهوع از راه دهان نفس‌های آرام و عمیق بکشید.
- اگر تهوع صبحگاهی دارید، همان اول صبح غذای خشک مثل نان سوخاری یا بیسکوییت شور بخورید.
اسهال از عوارض بعد از شیمی درمانی
این عارضه ممکن است به دنبال شیمی درمانی رخ دهد و مشکلاتی مثل: کم‌آبی بدن (دهیدراتاسیون)، عدم تعادل الکترولیت‌ها (کاهش سدیم و پتاسیم) و کاهش جذب مواد غذایی برای بیمار ایجاد کند.
راه‌های درمان برای اسهال ناشی از شیمی درمانی
رژیم:از
“`
از خوردن غذاهایی که ممکن است سیستم گوارش شما را تحریک کند، مثل غذاهای سرخ‌شده، اجتناب کنید.
همچنین از مصرف شیر و محصولات لبنی پرهیز کنید.
– سعی کنید سبزیجات خام، به خصوص کاهو، کلم قمری و بروکلی را نخورید.
از آدامس و شیرینی‌جاتی که حاوی سوربیتول هستند نیز دور بمانید زیرا این مواد مانند یک مسهل عمل می‌کنند.
به جای آنها، غذاهای ساده و زود هضم، مثل موز، برنج، نان تست، مایعات روشن و بدون شکر و کافئین (به جز چای و برخی آبمیوه‌ها) و پروتئین‌هایی مانند گوشت، مرغ و تخم‌مرغ پخته را مصرف کنید؛ این‌ها به کاهش اسهال کمک می‌کنند.
از مصرف غذاهایی که به طور طبیعی مسهل هستند، مانند آلو، آب آلو، ریواس و انبه نیز خودداری کنید.
مایعات: شما باید به اندازه کافی مایعات بنوشید، به ویژه مایعاتی که در اثر اسهال از دست داده‌اید را جایگزین کنید و به علاوه، مایعاتی که به طور روزانه مصرف می‌کردید را نیز بنوشید.
(بین ۳ تا ۴ لیتر) همچنین مصرف مایعاتی که حاوی نمک و شکر هستند، راهی خوب برای جبران الکترولیت‌های بدنتان است.
دارو درمانی:
اگر اسهال شما به شدت آزاردهنده باشد، به پزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز دارو تجویز کند.
یبوست از عوارض شیمی درمانی
یبوست معمولاً نتیجه مصرف داروهای ضد درد، داروهای شیمی درمانی، کم تحرکی و کمبود مایعات است.
چگونه یبوست ناشی از شیمی درمانی را برطرف کنیم؟
– روزانه ۲ تا ۳ لیوان مایعات بیشتر از حد عادی مصرف کنید.
– غذاهای پر فیبر مثل میوه‌ها، سبزیجات و لوبیا بخورید؛ این مواد غذایی باعث تحریک روده‌ها برای حرکت می‌شوند.
– سالاد را با روغن زیتون میل کنید و مصرف انجیر و آلو را فراموش نکنید، همچنین می‌توانید صبح ناشتا آب ولرم بنوشید.
– انجام ورزش و فعالیت‌های فیزیکی نیز می‌تواند به کاهش یبوست کمک کند.
– با مشورت پزشک، از داروهای مسهل گیاهی و یا شیمیایی استفاده کنید.
تغییر در اشتها از عوارض شیمی درمانی
بعد از شیمی درمانی، ممکن است احساس کنید که اشتهایتان کاهش یافته و بو و مزه غذاها تغییر کرده است، که این موضوع معمولاً غذا را کمتر جذاب می‌کند.
- – غذا را در دمای اتاق یا سرد میل کنید.
- – برای تغییر مزه دهان، آب‌نبات ترش بدون شکر بمکید یا آدامس بجوید.
از دست دادن مو از عوارض شیمی درمانی
- ابتدا باید بدانید که برخی داروهای شیمی درمانی باعث ریزش مو می‌شوند.
- معمولاً این ریزش مو ۲ تا ۳ هفته بعد از شروع درمان کموتراپی اتفاق می‌افتد و ممکن است در موی سر، ابرو، مژه و دیگر نواحی بدن مشاهده شود. این ریزش مو موقتی است و بعد از پایان درمان موهای شما دوباره رشد خواهند کرد.
- اگر مطمئنید که بر اثر دارو ریزش مو دارید، می‌توانید موی خود را کوتاه کنید؛ این کار ممکن است ناراحتی کمتری برایتان ایجاد کند.
- در این دوران می‌توانید از کلاه‌گیس یا روسری استفاده کنید.
- از شانه‌های دندانه درشت استفاده کنید و از کش مو خودداری کنید چون باعث کنده شدن مو می‌شود. ترجیحاً از رنگ مو استفاده نکنید.
- هنگام شستن مو، از آب داغ استفاده نکنید.
- از سشوار با هوای سرد استفاده کنید.
تغییر رنگ ناخن‌ها از عوارض شیمی درمانی
- برخی داروها (همچون تاکسول، تاکسوتر و آدریا مایسین) ممکن است باعث کبودی ناخن‌ها و ایجاد خط سفیدی روی آنها شوند.
- معمولاً این تغییر رنگ ۶ تا ۷ ماه پس از پایان شیمی درمانی برطرف می‌شود.
“`html
زخم دهان از جمله عوارض شیمی درمانی
- شما ممکن است احساس کنید که دهان یا زبان‌تان خشک یا زخم شده است، یا اینکه از لثه و زبان‌تان خونریزی دارد.
- این مشکل معمولاً بین 3 تا 10 روز پس از شیمی درمانی رخ می‌دهد.
- در این وضعیت، شما احساس سوختگی و زخم خواهید کرد و دهانتان ملتهب خواهد بود که باعث ناراحتی و درد می‌شود.
- این زخم‌های دهان می‌توانند جویدن و بلع غذا را سخت کنند و در نتیجه ممکن است وزنتان کاهش پیدا کند.
- در موارد شدید، ممکن است صحبت کردن برای شما دشوار شود.
- این زخم‌های دهانی می‌توانند شما را در برابر عفونت‌های باکتریایی، قارچی و ویروسی آسیب‌پذیرتر کنند.
- برای پیشگیری و درمان: عواملی که می‌توانند زخم‌های دهان را بدتر کنند عبارتند از: عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، بیماری‌های کلیه، سیگار کشیدن و مصرف تنباکوی جویدنی و همچنین خوردن غذاهای سفت و الکل.
مراقب از دهان :
- دهانتان را 2 تا 3 بار در روز با آب نمک بشویید.
- روزانه 2 تا 3 بار دندان‌های‌تان را مسواک بزنید.
- از یک دهانشویه مناسب استفاده کنید.
- برای کاهش درد دهانتان، می‌توانید تکه‌های کوچک یخ را بمکید (این روش را کرایو تراپی می‌گویند).
- لب‌هایتان را با یک نرم‌کننده یا مرطوب‌کننده چرب کنید.
خستگی از عوارض شیمی درمانی
- شما ممکن است خستگی بیش از حدی احساس کنید که حتی با استراحت هم برطرف نمی‌شود. در این صورت، شما ممکن است در انجام فعالیت‌های روزمره احساس ضعف کنید و برای تمرکز بر روی مسائل به مشکل بر بخورید.
- به یاد داشته باشید که چه زمانی بیشتر از همه انرژی دارید و چه زمان‌هایی احساس ضعف می‌کنید. سعی کنید فعالیت‌های مهم‌تان را در زمان‌هایی که انرژی بیشتری دارید، برنامه‌ریزی کنید.
- در زمان‌هایی که انرژی بالایی دارید، غذا بخورید.
- اگر می‌توانید ورزش یا پیاده‌روی کنید.
- استراحت بیش از حد می‌تواند منجر به احساس خستگی بیشتری شود.
- کارهای روزانه‌تان را یادداشت کنید و به لیست کارهایی که باید انجام دهید، توجه کنید.
- اگر دچار کاهش قدرت حافظه و فراموشی‌های موقت هستید، اطلاعات شخصی مهم‌تان را (مانند آدرس، شماره تلفن، شماره شناسنامه، سال تولد، کد ملی و شماره حساب) در یک دفترچه یادداشت کنید و آن را همراه داشته باشید یا در تلفن همراه‌تان ذخیره کنید.
- اگر داروهایتان را فراموش می‌کنید، از جعبه‌های ویژه روزانه یا هفتگی استفاده کنید که زمان داروها را یادآوری می‌کند.
عوارض شیمی درمانی در قدرت باروری و عادت ماهیانه
- داروهای شیمی درمانی می‌توانند عملکرد تخمدان و بیضه را تحت تأثیر قرار دهند و باعث افزایش خطر نازایی و عقیمی شوند.
- در این مورد می‌توانید با پزشکتان مشورت کنید.
- این مشکل در خانم‌ها می‌تواند بر عادت ماهیانه اثر بگذارد و در اکثر موارد تا پایان دوره شیمی درمانی قاعدگی قطع می‌شود.
- تغییرات هورمونی در خانم‌ها ممکن است باعث گرگرفتگی و خشکی در ناحیه تناسلی شود. برای کاهش گرگرفتگی، بهتر است مصرف قهوه و چای را کاهش دهید و ورزش‌های سبک انجام دهید. برای کاهش خشکی واژن، می‌توانید از ژل مرطوب‌کننده استفاده کنید و شورت نخی بپوشید. خانم‌هایی که تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند و همسران مردانی که دارو می‌گیرند، باید دست‌کم یک سال پس از پایان شیمی درمانی از بارداری پرهیز کنند.
- مردانی که قرار است شیمی درمانی انجام دهند و نگران عقیمی هستند، می‌توانند قبل از شروع شیمی درمانی به بانک اسپرم مراجعه کنند.
بی‌حسی و گزگز دست‌ها و پاها از عوارض شیمی درمانی
- علت این بی‌حسی می‌تواند داروهای شیمی درمانی، دیابت، اورمی، سوء تغذیه شدید، ضربه، سرطان و مواد سمی خاص باشد.
- علائم شامل ضعف، درد در ساعد، دست، ساق و پنجه پا و احساسات غیرعادی مانند سوزش، خارش، گزش و بی‌حسی است.
- برای درمان، ماساژ می‌تواند به افزایش جریان خون و کاهش درد کمک کند.
- فیزیوتراپی نیز می‌تواند با تمرینات خاص به بهبود این وضعیت کمک کند.
- برای کنترل درد، در صورت وجود درد، با پزشکتان مشورت کرده و روش‌های مناسب را در نظر بگیرید.
“““html
پزشک خود را در جریان بگذارید تا بر اساس شرایط شما داروی لازم را تجویز کند.
بعد از شیمی درمانی چه زمان‌هایی باید آزمایش خون بدهید؟
قبل از شروع هر دوره از درمان شیمیایی، باید آزمایش خون انجام دهید تا مطمئن شویم که تعداد سلول‌های خونی شما (گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها) و همچنین عملکرد کبد و کلیه‌های شما در وضعیت نرمال است.
مشکلات خونی یکی از عوارض جدی شیمی درمانی :
کاهش تعداد گلبول‌های سفید :
- کاهش تعداد گلبول‌های سفید به این معنی است که سیستم ایمنی بدن شما ضعیف‌تر شده و شما در معرض ابتلا به عفونت هستید. این مشکل معمولاً 7 تا 14 روز بعد از شیمی درمانی اتفاق می‌افتد.
- در طول درمان، سعی کنید احتمال ابتلا به عفونت را به حداقل برسانید. به عنوان مثال، هنگام آشپزی، باغبانی یا اصلاح صورت، اگر پوستتان بریده شد، آن را با آب گرم و صابون بشویید و با چسب زخم بپوشانید.
- از نزدیک شدن به افرادی که مبتلا به عفونت هستند (مانند سرماخوردگی، سرفه و غیره) خودداری کنید.
- در 1 تا 2 هفته اول بعد از شیمی درمانی که سیستم ایمنی شما ضعیف می‌شود، استفاده از ماسک می‌تواند از ابتلا به عفونت جلوگیری کند.
- از رفتن به مکان‌های شلوغ مثل فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و وسایل حمل و نقل عمومی پرهیز کنید.
- ممکن است در زمان کاهش گلبول‌های سفید به طور عادی احساس خوبی نداشته باشید، اما اگر تب بالا، لرز، عرق کردن یا نشانه‌های دیگر عفونت مانند گلو درد یا سرفه مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. ممکن است در این صورت نیاز باشد که در بیمارستان بستری شوید یا پزشک درمان شما را به تعویق بیندازد تا تعداد گلبول‌های سفید شما افزایش یابد. گاهی پزشک جهت تقویت گلبول‌های سفید، داروی تزریقی تجویز می‌کند.
- در زمان شیمی درمانی از نزدیک شدن به حیوانات خانگی نیز خودداری کنید (حتی جوجه‌ها).
کاهش تعداد گلبول‌های قرمز :
- اگر تعداد گلبول‌های قرمز شما پایین باشد، ممکن است احساس خستگی شدید یا تنگی نفس داشته باشید و رنگ‌پریدگی نیز داشته باشید.
- گاهی ممکن است هنگام انجام کارهای روزمره یا بالا رفتن از پله‌ها دچار تنگی نفس شوید. در این صورت به پزشک مراجعه کنید.
- اگر هموگلوبین شما به حد خاصی پایین بیاید، پزشک ممکن است برای شما تزریق خون بکند. برای این کار، از شما نمونه خون گرفته می‌شود و بعد از تشخیص گروه خونی شما، کیسه خون مناسب برای شما تهیه و تزریق می‌شود.
- برای نگهداری هموگلوبین در سطح مناسب، مصرف مواد غذایی مانند جگر، گوشت قرمز، ماهی، تخم‌مرغ و سبزیجات برگ‌دار (مانند اسفناج) که دارای آهن بالایی هستند، مفید است.
کاهش تعداد پلاکت‌ها :
- پلاکت‌ها به خونریزی و کبود شدن بدن کمک می‌کنند.
- در طول شیمی درمانی ممکن است متوجه شوید که پوست شما به راحتی کبود می‌شود یا لثه‌ها و بینی شما خونریزی می‌کند. همچنین می‌توانید نقاط قرمزی روی پوستتان مشاهده کنید. تمام این موارد نشانه کاهش تعداد پلاکت‌ها است و لازم است به پزشک اطلاع دهید.
- اگر از داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین استفاده می‌کنید، حتماً پزشک را در جریان قرار دهید.
- از مسواک نرم استفاده کنید و مواظب باشید که لثه‌های شما زخمی نشود.
- هنگام کار کردن با اشیاء تیز و چاقو دقت کنید که خودتان را نزنید. همچنین از ماشین ریش‌تراش برای اصلاح استفاده کنید.
- در هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی و ورزشی بسیار احتیاط کنید.
- ممکن است پزشک بر اساس نیاز شما پلاکت تزریق کند یا زمان دوره‌های دارویی را بیشتر کند.
بیماران در زمان تزریق داروی شیمی درمانی به نکات زیر توجه کنند :
“`
- وقتی پرستار می‌خواهد از شما رگ گیری کند، سعی کنید آرام باشید و به او کمک کنید. بهتر است اجازه دهید او تصمیم بگیرد که کجا باید رگ‌گیری کند.
- اگر آنژیوکت (لوله‌ی داخل رگ) را در محل خم آرنج قرار دادند به خاطر رگ‌های نامناسب، مراقب باشید و دست خود را خم و راست نکنید.
- اگر شما عمل جراحی پستان و برداشت غدد لنفاوی انجام داده‌اید، لطفاً به پرستار بگویید که از دست دیگری برای رگ‌گیری استفاده کند.
- وقتی دارو دریافت می‌کنید، اگر احساس کردید تزریق با قبل فرق کرده یا سوزش، درد، قرمزی یا تورم در محل آنژیوکت حس کردید، به پرستار بگویید.
- اگر احساس سوزش در زیر پوست، اطراف آنژیوکت یا تورم داشتید، بلافاصله به پرستار بگویید و جریان سرم را قطع کنید.
- بعد از اینکه پرستار آنژیوکت را خارج کرد، دست خود را (تا 48 ساعت) بالاتر از سطح بدن نگه دارید.
- اگر پوست ناحیه به خاطر نشت دارو آسیب دید، می‌توان با گرافت پوستی آن را درمان کرد.
در اینباره بیشتر بخوانید :
گردآوری شده توسط بخش سلامت مجله رضیم
هنگامه زنوری