“`html
داروهای بیهوشی گیاهی
امروزه گیاهان دارویی نقش مهمی در طب سنتی بسیاری از کشورها دارند و همچنین در روش‌های درمانی جدید نیز ارزش بالایی دارند. در ادامه می‌خواهیم شما را با داروهای بیهوشی گیاهی آشنا کنیم.
1. بیهوشی با سنبل الطیب، بادرنجبویه و خشخاش
با توجه به نیاز به بیهوشی در حوزه‌ی ماهیان و مراکز تحقیقاتی و پرورشی آبزیان و مشکلات مربوط به داروهای معمولی، استفاده از داروهای بیهوشی مناسب، در دسترس و ارزان ضروری است. به همین دلیل، این تحقیق انجام شد. چهار گیاه زیر با توجه به پیشینه استفاده از گیاهان دارویی مورد مطالعه قرار گرفتند:
- سنبل الطیب
- خشخاش
- بادرنجبویه
- شقایق
غلظت‌های مختلف برای هر گیاه آماده شد: 2، 3 و 4 گرم در لیتر برای سنبل الطیب، 5، 10 و 15 گرم در لیتر برای بادرنجبویه، 0.85، 1.6 و 3.2 گرم در لیتر برای خشخاش و 0.3، 0.6 و 0.9 گرم در لیتر برای شقایق. در این مرحله، 60 عدد ماهی قرمز (Carassius auratus) در وزن و طول مشخصی انتخاب شدند و تحت شرایط آزمایشگاهی مشابه نگهداری شدند.
سپس ماهی‌ها به چهار گروه 15 عددی تقسیم شدند و هر گروه به سه زیر گروه پنج‌تایی تقسیم گردیدند و تحت تاثیر داروها قرار گرفتند. در این مطالعه، دو گیاه خشخاش و شقایق به دلیل عدم نتیجه‌گیری مناسب از تجزیه و تحلیل آماری حذف شدند. ولی رابطه‌ای معنادار بین مدت بیهوشی و بازگشت آن با غلظت‌های بادرنجبویه مشاهده شد.
2. تریاک یک داروی بیهوشی گیاهی
در سال ۳۳۰ قبل از میلاد، اسکندر مقدونی تریاک را به ایران و هند آورد. حدود سال ۱۳۰۰ بعد از میلاد، استفاده از تریاک در اروپا منفی تلقی شد، اما در سال ۱۵۲۷ دوباره به خاطر خواص دارویی‌اش محبوبیت پیدا کرد. تریاک به عنوان یک داروی بیهوش‌کننده و بی‌حس‌کننده شناخته شد.
با این حال بعدها، از آن برای لذت شخصی استفاده شد و به قاچاق و جرائم مرتبط با آن پیوند خورد. هنوز هم در جامعه نسبت به آن نگرش منفی وجود دارد.
3. بنگ دانه
بنگ دانه، مانند بسیاری از گل‌ها و گیاهان دارویی دیگر، دارای اثرات روانگردان است، اما از زمان‌های قدیم برای کاهش درد و به عنوان داروی بی‌حس‌کننده استفاده می‌شود. این گیاه شامل آتروپین و اسکوپولامین است که برای آرام‌سازی عضلات و جلوگیری از استفراغ به کار می‌روند. در قرن اول بعد از میلاد، این گیاه برای کاهش درد به کار رفت.
4. مهر گیاه یک داروی بیهوشی گیاهی
یکی از نخستین داروهای بی‌حس‌کننده که بیماران را برای مدتی بیهوش می‌کرد، مهر گیاه نام داشت. دیوسکوردیس، پزشک یونانی در قرن اول میلادی از تأثیرات این گیاه و به‌ویژه نوشیدنی آن سخن گفته است. در واقع، نوشیدنی به‌دست‌آمده از این گیاه بیماران را به خواب عمیق می‌برد تا در این زمان جراحی‌های مختلف روی آن‌ها انجام شود. او این حالت خواب عمیق را «بیهوشی» نامید. در قرن سیزدهم میلادی در ایتالیا، اوگو بورگوگنونی برای اولین بار از اسفنج خواب‌آور برای القای خواب شبیه بیهوشی استفاده کرد. در این روش، وی اسفنج را در محلول تریاک، مهر گیاه، شوکران و برخی داروهای دیگر می‌خیساند و سپس بر روی بینی بیمار نگه می‌داشت تا بخار تولید شده باعث بیهوشی او شود.
5. تاتوره
اگرچه تاتوره یک گیاه سمی است، اما از عصاره آن در دوران باستان به عنوان مسکن و داروی خواب‌آور استفاده می‌شد. در کتب پزشکی که به دست دیوسکوریدس، تئوفاراستوس، سلسوس و پلینی نوشته شده، از خاصیت بیهوش‌کننده این گیاه یاد شده است. البته باید توجه داشت که این گیاه عوارض جانبی خطرناکی نیز دارد و استفاده بیش از اندازه از آن می‌تواند آسیب‌رسان باشد.
“`
گیاه تاتوره، وقتی با شراب مخلوط می‌شود، می‌تواند فرد را به دنیای توهمات ببرد. اگر مقدار آن دو برابر شود، ممکن است فرد دیوانه شود و این حالت می‌تواند بیش از سه روز طول بکشد. اگر از مقدار بیشتری استفاده شود، ممکن است به بروز دیوانگی دائمی یا حتی مرگ منجر شود. با اینکه تاتوره در کاهش درد بیماران و در جراحی‌های متعدد در زمان‌های گذشته بسیار مفید بود، اگر به طرز نادرست مصرف شود، می‌تواند جان بیمار را به خطر بیندازد. به همین دلیل، این گیاه بیشتر به نام «سیب شیطان» شناخته می‌شود.
6. داروی بیهوشی گیاهی به نام اتیلن
در معبد دلفی، روحانیون آپولو پیش‌بینی‌هایی می‌کردند که از گازهای خارج‌شده از معبد خدای خورشید استفاده می‌کردند. این گازها حاوی مقداری اتیلن بودند که به عنوان یک ماده بیهوش‌کننده شناخته می‌شود و از طریق استنشاق وارد بدن می‌شد. در سال ۱۹۳۰، اتیلن به عنوان یک داروی بیهوش‌کننده جدید جایگزین کلروفورم گردید.
در آن زمان، کلروفورم به خاطر عواقب جانبی‌اش، مانند مرگ ناگهانی پس از عمل، از رده خارج می‌شد و اتر نیز به دلیل اینکه بیمار را به اسهال و استفراغ مبتلا می‌کرد، کم‌کم کنار گذاشته می‌شد. پزشکی که ۸۰۰ بار از اتیلن استفاده کرده، گفته است که این ماده پس از سه تا هشت دقیقه بیمار را بیهوش می‌کند بدون اینکه احساس خفگی یا حس ناگواری به فرد بدهد. بیمار به محض اینکه ماسک بیهوشی از روی صورتش برداشته می‌شود، بیدار می‌شود و هیچ نشانه‌ای از عوارض جانبی اتیلن در بدن او دیده نمی‌شود.
7. عصاره گل میخک یکی از داروهای بیهوشی گیاهی
امروزه استفاده از گیاهان دارویی و جایگزینی آن‌ها به‌جای مواد شیمیایی خطرناک در صنعت آبزی‌پروری در حال افزایش است. یکی از این داروهای گیاهی، عصاره گل میخک است که عمدتاً برای کاهش تنش، بیهوشی و آرام‌بخشی در این صنعت به کار می‌رود.
اوژنول یک داروی گیاهی است که از عصاره گل میخک تهیه می‌شود. در این مطالعه، میزان سمّیت و غلظت نیمه‌کشندگی (LC50) داروی بیهوشی اوژنول بر روی ماهی بنی sharpeyi Barbus مورد بررسی قرار گرفته است.
8. زیرفون
این گیاه دارای مواد مؤثری مانند فلاونوئیدها، آلانین، سیستئین و سیستین است. گل‌های زیرفون دارای اسانسی هستند که از طریق تقطیر با آب به‌دست می‌آید و شامل ماده‌ای به نام فارنسول، تانن و قند نیز می‌باشد. قسمت‌های خشک گیاه زیرفون خاصیت اشتها‌آور، آرام‌بخش و مدر دارند.
تهیه شده توسط مجله اینترنتی رضیم
مرضیه ملایری