“`html
آیا می‌دانید علائم سرطان خون چیست؟
اگر شما هم از خود می‌پرسید که علائم سرطان خون چیست، باید بدانید که این نوع سرطان به گلبول‌های خون مربوط می‌شود. گلبول‌های خون به چند دسته تقسیم می‌شوند: گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها. وقتی از سرطان خون صحبت می‌کنیم، به طور خاص به گلبول‌های سفید خون یا WBCها اشاره داریم. این گلبول‌ها بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن ما هستند و از ما در برابر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سلول‌های غیرعادی محافظت می‌کنند.
در سرطان خون، گلبول‌های سفید نمی‌توانند به درستی کار کنند. آنها ممکن است به سرعت تجزیه شوند و گلبول‌های خون سالم را از بین ببرند. این گلبول‌ها معمولاً در مغز استخوان تولید می‌شوند، اما بعضی از انواع آنها در غدد لنفاوی، طحال، و غده تیموس نیز تولید می‌شوند. بعد از تولید، گلبول‌های سفید به وسیله خون و لنف‌ها در بدن گردش کرده و در طحال و غدد لنفاوی انباشته می‌شوند.
سلول‌های بنیادی در مغز استخوان می‌توانند به سه نوع سلول خونی تبدیل شوند: سلول‌های قرمز، سلول‌های سفید و پلاکت‌ها. در بیشتر موارد سرطان خون، تولید سلول‌های خون مختل می‌شود و مغز استخوان شروع به تولید غیرطبیعی و بدون کنترل برخی انواع سلول‌های خونی می‌کند. این سلول‌های غیرطبیعی (سلول‌های سرطانی) باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد خون می‌شوند و نمی‌توانند به خوبی با عفونت‌ها مبارزه کنند و یا خونریزی‌ها را کنترل کنند.
1. خستگی و ضعف
خستگی و ضعف یکی از شایع‌ترین علائم سرطان خون هستند. این احساس معمولاً به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز خون ایجاد می‌شود و می‌تواند فرد را بسیار خسته کند. اگر فرد به سرطان خون مبتلا باشد، ممکن است احساس کند که باید به شدت خسته است یا حتی قدرتش کم شده است. این علائم به مرور زمان بدتر می‌شوند.
2. تنگی نفس
با پیشرفت بیماری، فرد ممکن است بیشتر خسته شود و همچنین تنگی نفس را تجربه کند. این وضعیت می‌تواند ناشی از کم خونی باشد یا در برخی موارد نادر، به خاطر وجود توده‌ای در قفسه سینه باشد. در این شرایط، تنفس برای فرد می‌تواند بسیار دشوار و گاهی اوقات حتی راه رفتن کوتاه مدت هم تخلیه‌کننده باشد. تنگی نفس همچنین می‌تواند به دلیل سرطان ریه نیز رخ دهد.
3. کبودی بیش از حد یا خودبخودی
کبودی‌ها بدون دلیل و آسیب ممکن است یکی از نشانه‌های سرطان خون باشند.
بزرگ شدن طحال در اثر سرطان خون می‌تواند باعث درد‌های شدید در ناحیه چپ و بالای شکم بشود.
این کبودی‌ها معمولاً به این دلیل است که تعداد پلاکت‌ها کم شده و مشکل در لخته شدن خون به وجود آمده است.
این کبودی‌ها ممکن است در هر جایی از بدن دیده شوند، اما معمولاً در پاها و دست‌ها بیشتر مشاهده می‌شوند.
4. خونریزی غیرمعمول
خونریزی‌هایی که به‌طور غیرعادی از بینی، لثه، روده یا حتی ریه و سر رخ می‌دهد نیز می‌تواند نشانه‌ای از کمبود پلاکت باشد و ممکن است به نوع حاد سرطان خون مرتبط باشد.
5. پتشی
لکه‌های کوچک قرمز در زیر پوست که به دلیل خونریزی ایجاد می‌شوند، پتشی نامیده می‌شوند. این نقاط به دلیل کاهش تعداد پلاکت‌ها در خون ظاهر می‌شوند و معمولاً در مچ پاشنه پا بیشتر دیده می‌شوند.
6. لثه‌های متورم و بزرگ شده
اگرچه بزرگ شدن لثه‌ها را می‌توان هیپرپلازی نامید، اما این یکی از علائم واضح سرطان خون، به ویژه لوسمی حاد، محسوب می‌شود. لوسمی نوعی از سرطان است که باعث تولید نامنظم و زیاد گلبول‌های سفید خون می‌شود. اگر شما فردی هستید که به سرطان خون مبتلا هستید، همیشه باید به لثه‌های خود توجه کنید تا تغییر اندازه آنها را متوجه شوید. اگر لثه‌ها متورم شوند، ممکن است احساس فشار یا فشردگی در دهان خود داشته باشید.
7. احساس پف کردن یا پر بودن
یکی از نشانه‌های لوسمی مزمن یا گاهی حاد، بزرگ شدن طحال است که می‌تواند باعث کاهش اشتها شود. این به این دلیل است که فشار طحال به معده، فرد را وادار می‌کند که احساس سیری کند و ممکن است کمتر غذا بخورد.
8. ناراحتی یا درد در قسمت بالایی سمت چپ شکم
بزرگ شدن طحال ناشی از سرطان خون می‌تواند باعث درد شدید در قسمت شکم شود. از آنجایی که طحال در قسمت چپ و بالای شکم قرار دارد، درد در این ناحیه احساس می‌شود. گاهی اوقات طحال آنقدر بزرگ می‌شود که نه‌تنها درد ایجاد می‌کند، بلکه برخی از سلول‌هایش نیز از کار می‌افتند.
“““html
و می میرند.
9. تب یا لرز
بی قراری و لرز از علائم رایج نیستند و معمولاً در یک چهارم افرادی که به لوسمی حاد مبتلا هستند، دیده می‌شوند و تقریبا هرگز در نوع مزمن آن مشاهده نمی‌شود. غالباً، تب مکرر با درجه پایین نشانه‌ای از عفونت و ضعف سیستم ایمنی است که ممکن است به دلیل سرطان خون باشد.
10. تعریق شبانه
تعریق شبانه معمولاً با عفونت مرتبط است و ممکن است نشانه‌ای از سرطان خون باشد. این تعریق به حدی است که بستر فرد خیس می‌شود.
11. سردرد ضربان دار
سردرد ضربان دار اگرچه رایج نیست، اما سردردهای مکرر می‌تواند نشانه‌ای از کم خونی ناشی از لوسمی یا یک مشکل جدی مانند خونریزی سر باشد.
12. رنگ پریدگی شدید
مانند سردرد، خستگی و تنگی نفس، رنگ پریدگی غیرمعمول ممکن است نشانه‌ای از کم خونی در نوع حاد لوسمی و برخی انواع مزمن آن باشد.
زیرا بسیاری از علائم لوسمی مشابه سایر بیماری‌ها هستند، شمارش سلول‌های خونی و بیوپسی مغز استخوان می‌تواند در تشخیص نوع سرطان خون مفید باشد. هر چه رنگ پریدگی بیشتر باشد، نشانه‌ای از پیشرفت بیماری است. این افراد معمولاً بسیار خسته هستند و به دلیل کاهش شدید گلبول‌های قرمز خون، رنگشان پریده است و هنگام راه رفتن، نفس کم می‌آورند.
13. درد استخوان
درد استخوان نشانه‌ای نسبتاً غیرمعمول از این بیماری است که ممکن است در هر دو نوع حاد و مزمن دیده شود. سلول‌های سرطانی در مغز استخوان ایجاد می‌شوند، پس اگر دچار درد ملایم تا شدید در استخوان‌ها شدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
14. ورم غدد لنفاوی
گردن، زیر بغل، کشاله ران و دیگر نواحی بدن را برای پیدا کردن ورم غدد لنفاوی بررسی کنید. معمولاً غدد در زمان عفونت متورم می‌شوند، اما اگر این ورم ادامه پیدا کند یا به تدریج بزرگ‌تر شود، می‌تواند نشانه‌ای از لوسمی یا لنفوما باشد.
15. بثورات پوستی
تقریباً یک نفر از هر بیست فرد مبتلا به لوسمی ممکن است دچار راش پوستی شوند که معمولاً یک یا دو دسته است. لوسمی پوست یا بثورات به دلیل سندروم شیرین می‌باشد که معمولاً با سرطان خون مرتبط است. لوسمی پوست به طور معمول به صورتی است که به نظر می‌رسد یک توده زیر پوست وجود دارد که شروع به رشد می‌کند و بعضی‌اوقات شبیه پلاک می‌شود. از طرف دیگر، بثورات ناشی از سندروم شیرین به صورت خشن و قرمز است، شبیه به واکنش آلرژیک. اگرچه بثورات در تمام بیماری‌ها از نظر خارش و اندازه مشترک هستند، راش‌های مرتبط با سرطان خون معمولاً هر روز بزرگ‌تر و گسترده‌تر می‌شوند.
تشخیص سرطان خون
اگر این علائم نگران‌کننده یا عوامل خطر را دارید، احتمالاً به سرطان خون مبتلا هستید. پزشک شما ابتدا سوابق خانوادگی و پزشکی شما را بررسی می‌کند؛ اما سرطان خون نمی‌تواند فقط از طریق معاینات فیزیکی تشخیص داده شود. برای این کار، پزشکان از آزمایش خون، بافت‌برداری و سی‌تی‌اسکن استفاده می‌کنند.
چندین آزمایش وجود دارد که می‌توان از آنها برای تشخیص سرطان خون استفاده کرد. با یک آزمایش خون کامل می‌توان تعداد گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها را بررسی کرد. با قرار دادن نمونه خون زیر میکروسکوپ می‌توان دانست که آیا سلول‌ها یا گلبول‌ها ظاهری غیرعادی دارند یا خیر.
در بافت‌برداری، مغز استخوان یا غدد لنفاوی بررسی می‌شود تا شواهدی از سرطان خون پیدا شود. این نمونه‌های کوچک می‌توانند نوع سرطان خون و پیشرفت آن را مشخص کنند. بافت‌برداری از سایر اعضای بدن مانند کبد و طحال نیز می‌تواند به پزشکان بگوید که آیا سرطان گسترش یافته است یا نه.
پس از اینکه لوسمی تشخیص داده شد، مرحله‌بندی انجام می‌شود. مرحله‌بندی به پزشکان کمک می‌کند تا علت بیماری را بفهمند. لوسمی حاد میلوئیدی و لوسمی لمفوتیک مزمن، بر اساس ظاهر سلول‌ها زیر میکروسکوپ و نوع سلول درگیر، مرحله‌بندی می‌شوند. لوسمی حاد میلوئیدی و لمفوتیک مزمن بر اساس تعداد گلبول‌های سفید خون در هنگام تشخیص سرطان مرحله‌بندی می‌شوند. بررسی وجود گلبول‌های سفید نابالغ در خون و مغز استخوان نیز برای مرحله‌بندی لوسمی حاد و مزمن میلوئیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
“`
ارزیابی پیشرفت سرطان
روش‌هایی وجود دارند که برای بررسی پیشرفت بیماری سرطان استفاده می‌شوند. در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم:
فلوسایتومتری یا همان یاخته‌سنجی به بررسی DNA سلول‌های سرطانی کمک می‌کند و میزان رشد آنها را مشخص می‌کند.
آزمون‌های مختلفی برای بررسی عملکرد کبد وجود دارد که نشان می‌دهد آیا سلول‌های سرطانی به کبد آسیب رسانده‌اند یا خیر.
پونکسیون کمری آزمایشی است که با وارد کردن سوزن نازکی بین مهره‌های کمر انجام می‌شود. با این آزمایش، پزشک می‌تواند مایعات موجود در ستون فقرات را جمع‌آوری کند و معلوم کند که آیا سرطان به سیستم عصبی مرکزی رسیده است یا خیر.
آزمایش‌هایی که شامل تصاویر می‌شوند، مانند اشعه‌ی ایکس، سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن، به پزشک کمک می‌کنند تا آسیب‌های احتمالی به اعضای بدن ناشی از لوسمی را شناسایی کند.
درمان سرطان خون
سرطان خون اغلب با کمک یک پزشک متخصص در این زمینه، یعنی هماتولوژیست-انکولوژیست، درمان می‌شود. این پزشکان در زمینه اختلالات و سرطان خون تخصص دارند. درمان سرطان خون بر اساس نوع و مرحله‌ی آن متفاوت است. برخی از نوع‌های سرطان خون به آرامی پیشرفت می‌کنند و نیاز به درمان فوری ندارند.
درمان سرطان خون معمولاً شامل یکی یا چند مورد از موارد زیر است:
در شیمی‌درمانی از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی خون استفاده می‌شود. بسته به نوع لوسمی، ممکن است تنها از یک دارو یا ترکیبی از چند دارو استفاده شود. در پرتودرمانی از تابش انرژی بالا برای آسیب زدن به سلول‌های سرطانی و متوقف کردن رشد آنها استفاده می‌شود. این تابش می‌تواند در یک ناحیه خاص از بدن یا در تمام آن اعمال شود.
با کاشت سلول‌های بنیادی، می‌توان مغز استخوان آسیب‌دیده را با یک مغز استخوان سالم جایگزین کرد. این مغز استخوان می‌تواند از بدن خود فرد یا از یک اهداکننده باشد.
در درمان ایمنی یا بیولوژیکی از داروهایی استفاده می‌شود که به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا دوباره فعال شده و به جنگ با سلول‌های سرطانی بپردازد.
در درمان هدف‌گیر از داروهایی استفاده می‌شود که آسیب‌پذیری سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار می‌دهند. به عنوان مثال، داروی ایماتینیب (Gleevec) یک داروی هدف‌گیر است که در درمان لوسمی میلوئیدی مزمن استفاده می‌شود.
چشم‌انداز بلندمدت برای افرادی که به سرطان خون مبتلا هستند، بسته به نوع و مرحله‌ی سرطان متفاوت است. هرچه سرطان خون زودتر شناسایی و درمان شود، احتمال بهبود بیشتر خواهد بود. برخی از عوامل مانند سابقه اختلالات خونی و تغییرات ژنتیکی می‌توانند بر نتایج درمان تأثیر منفی بگذارند.
طبق اطلاعات انستیتوی ملی سرطان، در یک دهه‌ی گذشته، میزان مرگ و میر ناشی از سرطان خون هر سال ۱ درصد افزایش یافته است. از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱، نرخ بقا در پنج سال برای بیماران مبتلا به سرطان خون ۵۸.۵ درصد بوده است. اما باید توجه داشت که این آمار شامل افراد از همه رده‌های سنی و انواع مختلف سرطان خون می‌شود و نمی‌تواند پیش‌بینی دقیقی برای هر فرد داشته باشد. بیمار مبتلا به سرطان خون باید با تیم پزشکی خود همکاری کند و در نظر داشته باشد که وضعیت هر فرد با دیگری متفاوت است.