بلغور یکی از غلات فرآوری‌شده و بسیار پرمصرف در آشپزی سنتی و مدرن است. این ماده غذایی ارزشمند از دانه‌های گندم، جو، ذرت یا سایر غلات تهیه می‌شود و سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. به‌دلیل ارزش غذایی بالا، زمان پخت کوتاه و تنوع کاربرد، بلغور جایگاه ویژه‌ای در برنامه غذایی بسیاری از خانواده‌ها دارد.
در این مقاله، با انواع بلغور و ویژگی‌های آن‌ها آشنا می‌شویم، روش‌های صحیح نگهداری بلغور برای حفظ تازگی و کیفیت را بررسی می‌کنیم، و کاربردهای متنوع آن در آشپزی را معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید تا از این ماده غذایی ساده، حداکثر استفاده را ببرید.
معرفی انواع بلغور و ویژگی‌های هرکدام
۱. بلغور گندم
بلغور گندم پرکاربردترین نوع بلغور است و معمولاً از گندم کامل (پوست‌دار) تهیه می‌شود. بافت آن بسته به نوع آسیاب، می‌تواند ریز، متوسط یا درشت باشد.
-
بلغور ریز: مناسب برای سوپ و کوفته
-
بلغور متوسط: قابل استفاده در آش، شامی یا کتلت
-
بلغور درشت: برای تهیه پلو، شوربا و سالادهایی مثل تبوله
۲. بلغور جو
از جو پوست‌کنده تهیه می‌شود و طعمی ملایم و بافتی نرم دارد. به‌دلیل فیبر بالا، در رژیم‌های غذایی بسیار محبوب است.
-
کاربرد: سوپ جو، آش، پوره بلغور جو
۳. بلغور ذرت
نوعی بلغور تهیه‌شده از ذرت آسیاب‌شده است و به‌نام “پولنتا” نیز شناخته می‌شود. رنگ زرد روشن و طعم شیرین‌تری دارد.
-
کاربرد: صبحانه گرم، فرنی، ته‌چین ذرت، کیک‌های رژیمی
۴. بلغور برنج
از برنج شکسته یا نیم‌دانه تهیه می‌شود و برای پخت انواع سوپ و غذاهای کودک مناسب است.
روش نگهداری صحیح بلغور برای حفظ کیفیت و ماندگاری بالا
نگهداری اصولی بلغور باعث می‌شود این ماده برای ماه‌ها تازگی خود را حفظ کند و از آلودگی‌های احتمالی مصون بماند.
نکات مهم در نگهداری بلغور:
۱. انتخاب ظرف مناسب
-
از ظروف شیشه‌ای یا پلاستیکی با درب کاملاً چفت‌شونده استفاده کنید.
-
استفاده از کیسه‌های زیپ‌دار نیز برای مقادیر کم مناسب است.
۲. محل نگهداری
-
بلغور را در جای خشک، خنک و تاریک نگه دارید (مثلاً کابینت یا انباری).
-
از قرار دادن در کنار اجاق گاز یا یخچال که رطوبت دارد، خودداری کنید.
۳. جلوگیری از آفات
برای پیشگیری از کرم یا حشره زدن بلغور:
-
قبل از ذخیره‌سازی، آن را برای چند ساعت در فریزر بگذارید.
-
می‌توانید چند دانه سیر یا برگ بو در ظرف نگهداری بلغور قرار دهید.
۴. نگهداری بلندمدت
در صورتی که قصد دارید بلغور را بیش از ۶ ماه نگهداری کنید:
-
آن را در بسته‌بندی وکیوم یا کیسه‌های ضد رطوبت نگه‌دارید.
-
امکان ذخیره‌سازی در فریزر نیز وجود دارد، بدون اینکه کیفیت آن کاهش یابد.
کاربردهای متنوع بلغور در آشپزی سنتی و مدرن
بلغور به‌دلیل پخت سریع، طعم مطلوب و ارزش غذایی بالا، در غذاهای مختلفی کاربرد دارد. بسته به نوع و بافت بلغور، می‌توان آن را در موارد زیر به‌کار برد:
۱. انواع سوپ و آش
-
سوپ بلغور جو با سبزیجات و گوشت
-
آش بلغور گندم با عدس و سبزی کوهی
-
سوپ بلغور ذرت به‌عنوان غذای گرم و سبک
۲. تهیه کوکو، کتلت و شامی
-
ترکیب بلغور پخته‌شده با گوشت چرخ‌کرده، پیاز و تخم‌مرغ برای کوکو یا کتلت گیاهی
-
جایگزین مناسب نان خشک در کتلت یا کوفته
۳. استفاده در غذاهای مدیترانه‌ای
-
سالاد تبوله لبنانی با بلغور ریز، جعفری و گوجه
-
کبه لبنانی (خوراک گوشتی با مغز بلغور)
۴. صبحانه‌ها و میان‌وعده‌های سالم
-
بلغور پخته با شیر، دارچین و عسل
-
بلغور ذرت یا جو به‌عنوان پوره گرم برای کودک یا بزرگسال
۵. پلوها و غذاهای ترکیبی
-
پلو بلغور با سبزیجات و نخود
-
ترکیب با برنج برای پخت غذاهایی همچون دمی بلغور و عدس
جدول مقایسه انواع بلغور و کاربردهای آن‌ها
| نوع بلغور | رنگ | بافت | کاربرد اصلی |
|---|---|---|---|
| گندم ریز | کرم | نرم | سوپ، کوفته، تبوله |
| گندم درشت | کرم | زبر | آش، پلو، غذاهای سنتی |
| جو | سفید مایل به خاکستری | نرم | سوپ، پوره، فرنی |
| ذرت | زرد | دانه‌دار | پوره، دسر، ته‌چین، نان ذرت |
| برنج | سفید | خرد شده | غذای کودک، سوپ، شیر برنج |
نکات پایانی برای نگهداری بهتر و استفاده بهینه از بلغور
با شناخت بهتر انواع بلغور و آشنایی با روش‌های نگهداری صحیح، می‌توانید این ماده غذایی سالم و کاربردی را همیشه در آشپزخانه خود آماده داشته باشید. برای استفاده بهینه:
-
بلغور را در حجم‌های کوچک‌تر نگهداری کنید تا هر بار فقط مقدار موردنیاز را مصرف نمایید.
-
در صورت مشاهده بوی کهنگی یا تغییر رنگ، از مصرف خودداری کنید.
-
برای تنوع غذایی، از انواع مختلف بلغور در دستورهای غذایی روزانه استفاده کنید.
بلغور؛ خواص، کاربردها و انواع آن
بلغور از غلات مختلفی مانند جو یا گندم تهیه می‌شود و در حفظ سلامتی بدن، بهبود وضعیت پوست و زیبایی و استحکام موها، گردش خون سالم، تقویت سیستم ایمنی و تسریع رشد در کودکان بسیار مفید است. این ماده در آشپزی به شکل‌های مختلف به کار می‌رود.
مهم‌ترین نکات:
بلغور چیست
انواع بلغور
اصول نگهداری بلغور
خواص بلغور
کاربردهای بلغور
شناخت مواد غذایی مغذی که می‌توانند انرژی لازم برای بدن را به صورت سالم تامین کنند، برای همه افراد ضروری است. بلغور یکی از این مواد مهم است. این ماده مغذی که از غلاتی مانند جو یا گندم تهیه می‌شود، در حفظ سلامتی بدن، بهبود وضعیت پوست و زیبایی و استحکام موها، گردش خون سالم، تقویت سیستم ایمنی و تسریع رشد در کودکان مفید است.
بلغور چیست؟
بلغور، پرک یا دوغاب از جودوسر تهیه می‌شود. در واقع هر غله سبوس‌دار که دانه آن از پوسته جدا شده باشد، بلغور نامیده می‌شود. برای تهیه این ماده، دانه غله را به روش خاصی تقسیم می‌کنند تا بخش درونی و سبوس آن محفوظ بماند و بقیه قسمت‌ها به عنوان خوراک دام استفاده شود.
با این کار فقط قسمت مغذی و باارزش دانه باقی می‌ماند و قسمت‌های دیگر حذف می‌شوند. این بخش از دانه خام و تازه محکم است و باید قبل از مصرف آن را نرم و قابل خوردن کرد.
طعم و مزه بلغور
مزه بلغور بستگی به دانه‌ای دارد که از آن تهیه شده است. برای مثال بلغور گندم مزه گندم و بلغور جو مزه جو دارد. وقتی بلغور برشته یا حرارت داده شود، طعمش قوی‌تر می‌شود. اما اگر در غذا استفاده شود، در حین پخت طعم دیگر مواد را به خود می‌گیرد. بنابراین، طعم بلغور غالب نیست و می‌توان به راحتی در پخت غذاها استفاده کرد.
انواع بلغور
امروزه بلغور از انواع مختلف غلات تهیه می‌شود. برای این کار، غله را آسیاب می‌کنند اما نه به اندازه‌ای که به آرد تبدیل شود. بلکه فقط به اندازه‌ای که بافت آن شکسته و پوسته نازک آن جدا شود. غلاتی که می‌توانند برای تهیه بلغور به کار بروند عبارتند از:
گندم (شکسته آن را توت گندم می‌نامند)
جو (که به نام جو پوست‌کنده هم مشهور است)
جو دوسر
ارزن
بلغور پلویی
ماش و…
اصول نگهداری بلغور در منزل
بلغور در حالت خشک و قبل از پختن، مدت زیادی قابل نگهداری است به شرطی که در شرایط مناسبی قرار گیرد. برای نگهداری درست این ماده و جلوگیری از خراب شدن آن، باید آن را در یک ظرف در بسته یا کیسه‌ای که هوا وارد آن نشود قرار داده و در جایی دور از گرما و رطوبت و ترجیحاً تاریک نگهداری کرد. در این صورت تا دو سال می‌توان از این ماده استفاده کرد.
خواص بلغور
بلغور به دلیل حذف قسمت‌های اضافی و حفظ بخش‌های اصلی که شامل تمام مواد مغذی غله هستند، بسیار مفید و مغذی است. در طب سنتی توصیه می‌شود به جای استفاده از غلات کامل، از شکل خرد شده آن‌ها استفاده کنید تا ارزش غذایی آن افزایش یابد.
خواص بلغور هر نوع پرک، در واقع خواص همان غله‌ای است که بلغور از آن تهیه می‌شود.
برای اینکه از خواص مختلف هر نوع غله مطلع شویم، نیاز است که درباره خواص آن دانه اطلاعات کسب کنیم. اما به طور کلی، خواص زیر را می‌توان برای بیشتر انواع غلات و پرک‌ها مانند بلغور گندم یا بلغور جو توضیح داد:
تقویت سیستم ایمنی: وجود ویتامین‌ها و مواد معدنی در غلات مختلف مانند گندم و جو باعث می‌شود که مصرف آن‌ها، به‌ویژه به صورت پرک، سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.
لاغری: غلات سرشار از فیبر هستند و به همین دلیل، با وجود کالری کم، گزینه خوبی برای افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند به شمار می‌آیند. فیبر موجود در آن‌ها احساس سیری را افزایش می‌دهد و از پرخوری جلوگیری می‌کند.
بهبود وضعیت رشد: آمینواسیدها، فیبر و پروتئین موجود در پرک غلات به راحتی جذب بدن می‌شوند و در رشد تاثیر بسیاری دارند. مصرف این نوع غلات به ویژه برای کودکان می‌تواند به رشد قد و سلامت آن‌ها کمک کند.
بهبود هضم: با پرک کردن غلات، فقط مواد مغذی و بخش‌های قابل هضم آن‌ها وارد معده می‌شود. این کار باعث می‌شود فرآیند هضم راحت‌تر شده و وضعیت سیستم گوارشی بهتر گردد.
نحوه استفاده از این ماده برای پخت غذا
گندم و جو، دو نوع غله پرمصرف هستند که به روش‌های مختلفی در آشپزی استفاده می‌شوند. این غلات می‌توانند در وعده‌های صبحانه به صورت نان، فرنی یا اوتمیل و در وعده‌های ناهار و شام به شکل سوپ، آش یا برنج مخلوط تهیه شوند. پرک یا بلغور غلات به عنوان یکی از موثرترین بخش‌های آن‌ها، بیشترین کاربرد را در آشپزی دارد. برای استفاده از این ماده، باید آن را با آب و حرارت ملایم بپزید تا بافت سفت آن نرم و قابل جویدن شود. همچنین می‌توانید در وعده صبحانه به جای آب، از شیر هم استفاده کنید.
انواع کاربرد بلغور در آشپزی
این ماده در آشپزی کاربردهای مختلف و متنوعی دارد. می‌توان با استفاده از آن انواع پلو، آش، سوپ، کوفته و… درست کرد. علاوه بر این، به خاطر ارزش غذایی بالا، پس از پخت می‌تواند انتخاب مناسبی برای غذای نوزادان باشد. در ادامه به چند نمونه از غذاهایی که با بلغور تهیه می‌شوند، اشاره می‌کنیم:
- بلغور پلو
- پخت انواع مختلف بلغور پلو
بلغورها، به ویژه از نوع گندم، به خوبی برای تهیه انواع پلو استفاده می‌شوند. برخی از انواع پلوهایی که با این ماده تهیه می‌شوند شامل پلو ترکی، پلو با لوبیا سبز و… است. برای پخت پلو ترکی باید از پرک یا بلغور مخصوص پلو استفاده کنید. این نوع بلغور ریزتر و یکدست‌تر از بقیه است و نتیجه نهایی پلوی بهتری به شما می‌دهد. ممکن است بپرسید که بلغور پلو‌ای را از کجا می‌توان خرید. بیشتر فروشگاه‌های بزرگ این محصول را در بسته‌بندی‌هایی با وزن‌های مختلف عرضه می‌کنند.
۲۰ تفاوت مهم در تشخیص گندم از جو همراه با تصاویر
انواع آش و سوپ
می‌توان انواع آش و سوپ خوشمزه‌ای را با پرک درست کرد. آش گندم شمالی، حلیم بلغور گندم، سوپ عدس و گندم و سوپ عدس و جو از جمله انواع آش و سوپ‌هایی هستند که می‌شود با پرک تهیه کرد.
آشنایی با مواد اولیه‌ای که در پخت غذاها کاربرد دارند و همچنین خواص هرکدام از آن‌ها اولین قدم برای رسیدن به مهارت‌های آشپزی و طبخ غذاهای خوش طعم و متنوع است. در این مطلب به معرفی بلغور به عنوان یکی از مواد اولیه با خواص بالا پرداخته شد.