آستیگمات (آستیگماتیسم) چشم چیست و چگونه درمان میشود ؟ (2 نکته مهم)
آستیگمات چشم چیست؟
آستیگمات یکی از شایع‌ترین مشکلات بینایی است و معمولاً به دلیل شکل ناهموار قرنیه ایجاد میشود. گاهی اوقات هم به خاطر شکل غیرعادی لنز در پشت عنبیه رخ می‌دهد.
آستیگماتیسم نوعی خطای بینایی است که به خاطر بیضوی شدن قرنیه یا شکل نادرست لنز به وجود می‌آید. این بیضوی‌شدن باعث میشود که به جای یک نقطه واضح، دو نقطه خطی ایجاد شود. به همین دلیل، تصاویر در قسمت‌های مختلف قرنیه تار می‌شوند و هم اجسام نزدیک و هم دور به وضوح دیده نمی‌شوند. آستیگماتیسم ممکن است در هر دو چشم به درجات مختلف وجود داشته باشد و معمولاً با نزدیک‌بینی یا دوربینی همراه است. در انواع خفیف آستیگماتیسم، مشکل چندانی در دید وجود ندارد، اما در نوع شدید، اشیاء در هر فاصله‌ای تار به نظر می‌رسند.
انواع آستیگماتیسسم
- آستیگمات نزدیک‌بین
- آستیگمات دوربین
- آستیگمات ترکیبی
آستیگماتیسم همچنین می‌تواند بر اساس محور دو کانون تقسیم‌بندی شود:
- آستیگماتیسم منظم
- آستیگماتیسم غیر منظم
آستیگماتیسم نزدیک بین
در آستیگماتیسم نزدیک‌بینی، یک یا هر دو محور چشم نزدیک‌بین هستند. یعنی پرتوهای نور به‌جای اینکه روی شبکیه متمرکز شوند، در جلوی شبکیه به هم می‌رسند و اشیاء دور تار دیده می‌شوند.
آستیگماتیسم دوربین
در این نوع آستیگمات چشم، یک یا هر دو محور چشم دوربین هستند.
آستیگماتیسم ترکیبی
در این نوع آستیگمات چشم، یک محور نزدیک‌بین و دیگری دوربین است.
- آستیگماتیسم می‌تواند به دو دسته منظم و غیرمنظم تقسیم شود.
- آستیگمات منظم: محورهای چشم با زاویه حدود ۹۰ درجه به هم عمود هستند.
- آستیگمات نامنظم: محورهای چشم به هم عمود نیستند.
- بیشتر آستیگمات‌ها از نوع منظم هستند.
تست آستیگمات چشم
تصویری برای تست آستیگماتیسم وجود دارد. برای انجام تست، در فاصله یک متری از تصویر قرار بگیرید، یک چشم را بپوشانید و با چشم دیگر به تصویر نگاه کنید. این کار را برای چشم دیگر هم امتحان کنید. اگر برخی از خطوط را تیره و برخی را روشن‌تر ببینید، ممکن است دچار آستیگماتیسم باشید.
علت آستیگماتیسم
دلیل آستیگمات مشخص نیست، اما عوامل شایع زیر در بروز آن تأثیر دارند:
- ارثی و مادرزادی بوده و اغلب با نزدیک‌بینی یا دوربینی همراه است.
- فشار بیش از حد پلک‌ها و عضلات چشمی بر روی قرنیه.
- ضربات و آسیب‌های وارد شده به چشم.
- عمل‌های جراحی چشم.
- قوز قرنیه.
- کار کردن زیاد با وسیله‌هایی مانند کامپیوتر و نوشتن.
عوامل موثر در بروز آستیگماتیسم
نقش وراثت در آستیگماتیسم
ژنتیک یکی از عوامل مهم در بروز آستیگماتیسم است. تحقیقات نشان داده‌اند که بسیاری از افراد مبتلا، این مشکل را از والدین خود به ارث برده‌اند.
شکل قرنیه و لنز در افراد مبتلا به آستیگماتیسم
در افرادی که آستیگمات دارند، سطح قرنیه مانند توپ بسکتبال است و ناهموار است. در حالی که قرنیه افرادی که بینایی طبیعی دارند، صاف و مانند توپ فوتبال است. به همین دلیل، لنز و قرنیه نمی‌توانند نور را به درستی بر روی یک نقطه از شبکیه متمرکز کنند و در نتیجه تصاویر تار دیده می‌شوند.
علائم آستیگمات
- سردرد
- خستگی چشم
- سکته اشک
- تاری در دید متغیر
درمان آستیگمات چشم
هدف درمان آستیگمات، بهبود واضحی دید و راحتی چشم‌ها است. روش‌های درمان شامل لنزهای مخصوص یا عمل جراحی هستند.
هدف درمان آستیگمات صاف کردن انحنای قرنیه و بهبود دید است.
1. لنزهای درمانی
استفاده از لنزهای درمانی برای برطرف کردن انحناهای ناهماهنگ قرنیه یا لنز چشم شما است.
انواع لنزهای درمانی به این شکل هستند:
2. عینک
عینک‌ها از لنزهایی ساخته شده‌اند که به اصلاح شکل نامنظم چشم‌های شما کمک می‌کنند. این لنزها نور را طوری در چشمان شما می‌تابانند که دید بهتری داشته باشید. عینک می‌تواند مشکلات بینایی دیگری مانند نزدیک‌بینی و دوربینی را نیز درمان کند.
3. لنزهای تماسی
لنزهای تماسی هم مانند عینک، می‌توانند انواع مختلف آستیگماتیسم را درمان کنند؛ این لنزها در مدل‌های مختلفی مانند نرم و یک بار مصرف، چند بار مصرف، سخت یا دو طرفه وجود دارند. همچنین از لنزهای تماسی در روشی به نام اورتوکراتولوژی استفاده میشود. در این روش، شما برای چند ساعت در روز از لنز تماسی سخت استفاده می‌کنید تا شکل چشم شما بهبود یابد و سپس به آرامی کمتر از لنز استفاده می‌کنید تا فرم جدید حفظ شود. اگر این روش را ادامه ندهید، چشم‌ها به حالت قبلی خود برمی‌گردند.
استفاده طولانی مدت از لنزهای تماسی ممکن است خطر عفونت چشم را افزایش دهد، بنابراین بهتر است از پزشک خود درباره مزایا و معایب این لنزها و بهترین گزینه‌های درمانی بپرسید.
4. جراحی
در روش جراحی، با تغییر شکل سطح قرنیه، آستیگماتیسم اصلاح میشود. از جمله روش‌های جراحی می‌توان به عمل لازک، لیزیک، فمتولیزیک و PRK اشاره کرد.
برای استفاده از روش جراحی انکساری به منظور درمان آستیگماتیسم، چشم شما باید سالم باشد و دچار مشکلاتی مثل بیماری شبکیه، زخم قرنیه یا دیگر بیماری‌های چشمی نباشد. به دلیل پیشرفت تکنولوژی، لازم است که توجه کنید کدام گزینه برای شرایط شما بهتر است و کدام نوع از جراحی انکساری یا درمان‌های دیگر برای شما مناسب‌تر است.
چگونه آستیگماتیسم تشخیص داده میشود؟
چشم‌پزشک شما به سادگی می‌تواند با نگاهی به داخل چشم شما، آستیگماتیسم را تشخیص دهد. آستیگماتیسم ممکن است باعث بروز مشکلات دیگر بینایی مانند دوربینی و نزدیک‌بینی شود. چون آستیگماتیسم به آرامی پیشرفت می‌کند، بهتر است به محض مشاهده تغییرات به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
برای اطلاعات بیشتر:
تهیه شده توسط مجله اینترنتی رضیم
مرضیه ملایری
