آشنایی با اختلال هایپروزمی و علل و درمان آن (2 نکته مهم)

هایپروزمی، وقتی حس بویایی آزاردهنده می شود

افرادی که به اختلال هایپروزمی مبتلا هستند ممکن است به محض ورود هر کسی که عطر غلیظی به همراه دارد، در مکان‌های کوچک و بسته‌ای مانند آسانسور احساس ناراحتی کنند. یکی از این افراد تجربه‌اش را اینطور بیان می‌کند: «هرچند از آن فرد فاصله گرفتم، اما احساس می‌کردم گویا یک لقمه گرده گل را بلعیده‌ام. سرم تیر می‌کشید و موجی از حالت تهوع به سراغم آمده بود و این وضعیت ده دقیقه طول کشید.»

او ادامه می‌دهد: “تنها چیزی که می‌دانم این است که مجبور شده‌ام سینماهای شلوغ را ترک کنم، از کنار میزهای تنقلات دوری کنم و از تاکسی‌هایی که بوی خوشبو کننده دارند، فرار کنم، همه برای اینکه کمی هوای تازه تنفس کنم.”

من نمی‌توانم از کنار قفسه مواد لباسشویی در سوپرمارکت بگذرم، مگر اینکه نفسم را حبس کنم یا یک دستمال جلوی بینی‌ام بگذارم. وقتی به مسافرت می‌روم یا از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کنم، دعا می‌کنم که مسافر کناری‌ام قبل از سوار شدن عطر یا دئودورانت نزند.

افرادی که حس بویایی خیلی حساسی دارند، اغلب نسبت به بوهای مختلف واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند؛ برخی از آنها نسبت به بوی غذاها حساس می‌شوند و بعضی دیگر بوی گازوئیل را اذیت‌کننده می‌یابند. برای من، بوی دود سیگار به شدت حساسیت‌زا بود. هرچه افراد نسبت به بویی که به اطراف خود پخش می‌کنند بی‌توجه‌تر می‌شوند، افرادی مثل من بیشتر اذیت می‌شوند. دستورالعمل روی شیشه‌های عطرهای گران‌قیمت به مردم توصیه می‌کند به جای اینکه عطر را به طور کامل روی خود بریزند، یک ضربه ملایم به قسمت اسپری بزنند.

بیشتر بخوانید:

برخی از پزشکان بر این باورند که این اختلال به هورمون‌ها مربوط می‌شود. من این را تجربه کرده‌ام؛ حتی اگر هرگز بوی عطر را دوست نداشتم، وقتی باردار شدم حساسیت بویایی شدیدی داشتم. در دوران بارداری به خاطر بوی موس‌ها، ژل‌ها و اسپری‌های مو، هیچ‌وقت موهایم را کوتاه نمی‌کردم، چون رفتن به آرایشگاه برایم سخت بود.

هایپروزمی چیست؟

هایپروزمی شرایطی است که در آن حس بویایی فرد بیش از افراد دیگر قوی است و به‌ویژه به بوهای تند و نامطبوع حساس‌تر است. این اختلال با آنوسمی (عدم حس بویایی) و هایپوسمی (کاهش حس بویایی) ارتباط دارد، اما هایپروزمی کمتر شایع است. این اختلال می‌تواند به طور موقت به دلیل بارداری یا استفاده از داروهای خاص رخ دهد.

علت بروز اختلال هایپروزمی

به احتمال زیاد دلیل ژنتیکی باعث می‌شود برخی افراد حساسیت بویایی بیشتری نسبت به دیگران داشته باشند. اما نیاز به تحقیقات بیشتری برای شناخت این دلیل احتمالی و پیدا کردن درمان‌های مناسب است. هایپروزمی معمولاً با شرایط دیگری نیز همراه است. برخی از این شرایط می‌توانند به تغییراتی در سیستم بویایی منجر شوند. بعضی از دلایل بروز هایپروزمی شامل موارد زیر می‌شوند:

اختلال خود ایمنی و هایپروزمی

هایپروزمی ممکن است نشانه‌ای از برخی اختلالات خودایمنی باشد. این اختلال می‌تواند به دلیل عملکرد نادرست کلیه‌ها ایجاد شود و منجر به بیماری آدیسون و اختلال در عملکرد غده فوق کلیوی شود.

بیماری لوپوس منتشر و هایپروزمی

این بیماری نیز می‌تواند حس بویایی را تحت تأثیر قرار دهد، به خاطر تأثیری که بر روی سیستم اعصاب می‌گذارد.

بیشتر بخوانید:

بیماری لایم و ارتباط آن با هایپروزمی

برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که ۵۰ درصد از افرادی که به این بیماری مبتلا هستند دچار هایپروزمی می‌شوند. ارتباط بیماری لایم با هایپروزمی نیز به دلیل تأثیر این بیماری بر روی سیستم اعصاب و در نتیجه تغییر در حس بویایی ممکن است. بیماری‌های دیگر که می‌تواند سیستم اعصاب را درگیر کند و منجر به هایپروزمی شود، شامل:

• پارکینسون
• صرع
• آلزایمر
• ام اس
• پولیپ ها یا تومورهای درونی بینی یا جمجمه

داروهای تجویزی برای هایپروزمی

بسیاری از داروهای هایپروزمی می‌توانند حس بویایی را تحت تاثیر قرار دهند. بیشتر این داروها حس بویایی را کاهش یا غیر فعال می‌کنند؛ اما در برخی موارد، یک داروی تجویزی ممکن است برخی بوها را برای بیماران قوی‌تر کند. کسانی که بعد از شروع مصرف یک داروی جدید، تغییراتی در حس بویایی خود مشاهده می‌کنند، باید با پزشک خود مشورت کنند.

دیابت و هایپروزمی

در بعضی موارد نادر، دیابت نوع 1 می‌تواند دلیل هایپروزمی باشد، که معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که دیابت نوع 1 هنوز به خوبی درمان نشده باشد یا کنترل نشده باشد.

کمبودهای تغذیه‌ای و هایپروزمی

برخی از کمبودهای تغذیه‌ای مانند کمبود ویتامین B12 می‌توانند بر حس بویایی تاثیر بگذارند. کمبود ویتامین B12 می‌تواند به سیستم عصبی آسیب جدی وارد کند.

درمان هایپروزمی

بهترین راه‌حل، دوری از بوهایی است که حساسیت شما را تشدید می‌کنند. ممکن است جویدن آدامس نعنایی یا مکیدن آبنبات نعنایی در زمان فاصله گرفتن از بوی ناخوشایند مفید باشد. پزشکان ممکن است داروهایی برای درمان مشکلاتی که باعث هایپروزمی می‌شوند، تجویز کنند. مثلاً کسانی که میگرن دارند، ممکن است متوجه شوند داروهای ضد میگرن به درمان هایپروزمی آنها نیز کمک می‌کند.

افرادی که هایپروزمی را به خاطر اختلالات عصبی تجربه می‌کنند، ممکن است با مصرف داروهای خاص بیماری خود، از هایپروزمی نیز رهایی یابند. در بعضی موارد، اگر هایپروزمی ناشی از عوارض جانبی یک داروی خاص باشد، پزشک ممکن است داروهای شما را تغییر دهد. در برخی موارد دیگر، برای برداشتن غده‌های درونی جمجمه یا بینی که منجر به هایپروزمی شده‌اند، نیاز به جراحی است.

کسی با حس بویایی خیلی قوی باید چه کار کند؟

من با مردم صحبت می‌کنم؛ با لحنی ملایم به غریبه‌ها اطلاع می‌دهم (با استفاده از دستمال جلوی دهانم و با حرص جویدن آدامسم) که آنها بو می‌دهند. خب، گاهی اوقات بسته به اینکه چقدر حالت تهوع دارم یا چقدر نیاز دارم که از من دور شوند، از کلماتی مهربانانه‌تر استفاده می‌کنم.

بنابراین بیایید افرادی که بیش از حد بو می‌دهند را واضح کنیم. به نظر می‌رسد اکثر افرادی که حس بویایی خوبی ندارند، از اینکه بوی آنها ناخوشایند است، متوجه می‌شوند و وقتی از آنها می‌خواهم که صندلیشان را عوض کنند، موافقت می‌کنند.

به طور کلی تشخیص هایپروزمی و درمان آن به علت بیماری که هایپروزمی یکی از عوارض جانبی آن است، آسان نیست. وقتی پزشک بتواند علت اصلی را تشخیص دهد، می‌تواند با موفقیت به افرادی که دچار هایپروزمی هستند کمک کند و آنها را از حس بویایی بیش از حد معمول رهایی بخشد.

بیشتر بخوانید: