آشنایی با انواع ذرت و موارد مصرف آنها (2 نکته مهم)

“`html
معرفی انواع ذرت
ذرت بعد از گندم و برنج، سومین غذا مهم در دنیا محسوب میشود. این گیاه از لحاظ فتوسنتز به دستهی چهارکربنه (C4) تعلق دارد و در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری به خوبی رشد میکند. در شرایط مناسب، ذرت میتواند در هر هکتار بین ۱۵ تا ۲۰ تن دانه تولید کند. به همین دلیل به آن «پادشاه غلات» میگویند.
سابقه کشت ذرت
ذرت از قاره آمریکا، به ویژه جنوب مکزیک آغاز شده و تاریخ کشت آن به حدود ۸ تا ۱۰ هزار سال پیش بازمیگردد. نام علمی ذرت (Mays) از لغت Mahis که نام یک قوم در قارهی آمریکاست، گرفته شده است. در سال ۱۴۹۲ میلادی، کریستف کلمب که به کوبا رسید، بومیها را دید که ذرت میکارند و این نام را به ذرت داد. پس از کشف آمریکا و از سال ۱۵۰۰، کشت ذرت به اسپانیا و ایتالیا گسترش یافت و به وسیلهی بازرگانان پرتغالی به جنوب آسیا و مناطق دیگر رسید.
اجداد ذرتهای امروزی احتمالاً نوعی ذرت وحشی بودهاند که هر دانه به وسیلهی گلومهایی از دیگر دانهها جدا شده و این امر باعث بقای نسل گیاه میشده است. با تلاقی این ذرت با گیاهان دیگر، ذرت فعلی به شکل متفاوت و متنوعی درآمده است. به دلیل تنوع کاربردی ذرت، هم برای غذای انسان و هم برای خوراک دام و حتی در صنایع مختلف، آن را بسیار مهم میدانند. به نظر میرسد در آینده اهمیت ذرت بیشتر شود چون در کشورهای فقیر غذای اصلی محسوب میشود و در کشورهای ثروتمند برای تولید پروتئین حیوانی اهمیت دارد.
گیاه شناسی ذرت
ذرت یک گیاه یکساله و تکلپه از خانوادهی گرامینه است که تنوع زیادی در ویژگیهای ظاهری دارد. برخی از انواع آن ممکن است تا ۶۰ سانتیمتر ارتفاع داشته باشند و برخی دیگر به ۷ متر برسند. در ارقام تجاری، ارتفاع معمولی ذرت بین ۲ تا ۳ متر با ۱۶ تا ۲۳ برگ است. بر خلاف گندم و جو، اندامهای نر و ماده در یک بوته قرار دارند. اندام نر که «گل تاجی» نامیده میشود در بالای بوته قرار دارد و به وسیلهی باد گردهافشانی میکند. گل آذین ماده که به آن بلال میگویند، حدود نیم تا ۱ متر پایینتر از گل تاجی قرار دارد. در اکثر ارقام، معمولاً بیش از یک بلال تولید نمیشود، اگر چه تا ۸ بلال هم میتواند در جوانههای جانبی شکل بگیرد. طول بلالها از حدود ۱۰ سانتیمتر تا ۱ متر متغیر است.
شرایط اکولوژیکی مورد نیاز کشت ذرت
دما
ذرت با اینکه گیاهی گرمسیری است، نمیتواند دمای بسیار بالا را تحمل کند. بهترین دما برای رشد آن بین 21 تا 32 درجه سانتیگراد است و لازم است که حداقل 3 تا 4 ماه این دما حفظ شود. اگر دمای اواسط تابستان زیر 18 درجه باشد یا میانگین دما زیر 13 درجه برود، رشد گیاه کاهش یافته و در صورت ادامه این وضعیت، کشت ذرت غیر ممکن خواهد بود.
آب
در مراحل مختلف رشد ذرت، مانند زمان گسترش برگها، گردهافشانی و تشکیل دانه، گیاه به آب نیاز زیادی دارد.
“““html
در ماههای گرم تابستان، گیاه ذرت به آب زیادی نیاز دارد. تعداد دفعات آبیاری به نوع خاک، آب و هوا و عوامل دیگر بستگی دارد و میتواند بین 2 تا 15 بار متغیر باشد. در مناطقی که بارش سالانه بین 250 تا 2500 میلیمتر است، کشت ذرت بهصورت دیم (بدون آبیاری) نیز امکانپذیر است.
خاک
ذرت در خاکهای عمیق و حاصلخیز که به خوبی زهکشی شدهاند، بیشترین عملکرد را دارد. این گیاه نسبت به کمبود اکسیژن که ممکن است به دلیل رطوبت یا وجود لایههای فشرده زیرزمینی ایجاد شود، بسیار حساس است. همچنین، ذرت میتواند در خاکهایی با pH بین 5.5 تا 8 رشد کند، ولی بهترین pH برای آن حدود 6 است. اگر pH کمتر از 6 باشد، جذب کلسیم در گیاه کاهش مییابد.
کوددهی
استفاده از کود شیمیایی، بهویژه آن دسته از کودها که شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد هستند، برای افزایش تولید ذرت بسیار حیاتی است. بهترین زمان برای استفاده از کود، در بهار و قبل از کاشت بذر یا همزمان با آن است. مناسبترین روش برای ریختن کود، در فاصله 5 سانتیمتری از بذر و در عمق 3 تا 5 سانتیمتری از سطح خاک است.
انواع ذرت
ذرت به لحاظ شکل دانه و نوع مصرف به انواع مختلف تقسیم میشود.
ذرت دندان اسبی (Dent corn)
این نوع، معمولترین ذرت در جهان است. در هنگام خشک شدن، نشاسته نرم موجود در قسمت بالایی دانه منقبض میشود و دانه را به شکل دندان درمیآورد. به همین دلیل به آن ذرت دندان اسبی میگویند. لایه خارجی دانه سخت و شاخی است و قسمت میانه نرم و آردی است. رنگ دانهها از سفید تا زرد متفاوت است و از نظر عملکرد، بیشترین بازده را نسبت به سایر انواع ذرت دارد.
ذرت بلوری (سخت، کهربایی، Flint corn)
این نوع ذرت دانههایی با مقطع بلوری یا شیشهای دارد و دانهها گرد و به رنگهای مختلف از کرمی تا زرد نارنجی هستند. آندوسپرم دانه سخت است و بوتههای آن زودرس و قابلیت پنجهزنی دارند. تولید این نوع ذرت کمتر از ذرت دندان اسبی است و عمدتاً برای مصرف علوفهای استفاده میشود.
ذرت آردی (Floury corn – Soft corn)
این نوع به ذرت نشاستهای نیز معروف است زیرا آندوسپرم آن حاوی نشاسته نرم است. رنگ آن سفید است و برای تهیه نشاسته به کار میرود. دانههای این ذرت به راحتی با ناخن خط میخورند، زیرا نشاسته نرم دارند. عملکرد آن از ذرت دندان اسبی و بلوری کمتر است.
ذرت شیرین (یا قندی، Sweet corn)
این نوع تنها برای مصرف انسان کشت میشود و مقدار قند آن بیشتر از سایر انواع ذرت است. دانههای این ذرت به شکل کروی بوده و در هنگام رسیدن چروک میشوند. در پایان مراحل زیستی، این ذرت برداشت شده و بهصورت بلال به مصرف میرسد. دانهها به هنگام برداشت نزدیک به 70 درصد رطوبت دارند. در این نوع ذرت، تبدیل قند به نشاسته متوقف میشود و به همین دلیل دانهها چروکیده میمانند. عمدهی تولید این ذرت در آمریکای شمالی انجام میشود.
ذرت پاپکورن (Pop corn)
“`
این نوع ذرت به قد بلندی نمیرسد و زود میرسد. دانههای آن کوچک است و وقتی حرارت میبیند، باز میشود و حجم آن چند برابر میشود. هر چه این دانهها در هنگام بو دادن بزرگتر شوند، کیفیت آنها بهتر خواهد بود. این ذرت تنها برای مصرف انسان کاربرد دارد و نشاستهی آن بسیار سخت است.
ذرت غلافدار (Pod corn)
در این نوع ذرت، هر دانه توسط یک غلاف کنار دو گلوم (پوشش یا سبوس) پوشیده شده است. ذرت غلافدار یکی از انواع قدیمی ذرت است و بهطور تجاری کاشته نمیشود. برخی از محققان آن را جد مادری ذرتهای امروزی میدانند.
ذرت مومی (Waxy corn)
ذرت مومی برای اولین بار در چین شناخته شد. سطح دانههای این ذرت از موم پوشیده شده است و چسبنده است و دانه به راحتی میشکند. این نوع ذرت نیز سطح زیر کشت تجاری ندارد. نشاستهی آن فقط از آمیلوپکتین تشکیل شده است، در حالی که در دانههای ذرت دندان اسبی یا بلوری، 70 درصد نشاسته از آمیلوپکتین و بقیه از آمیلوز است.
ذرت اپک – ۲ (Opaque – 2)
این نوع، یک نوع تغییر یافته از ذرت دندان اسبی است که دارای ژن مغلوب O2 است. این ژن باعث افزایش ازدیاد دو نوع اسید آمینهی مهم، یعنی لاسین و تریپتوفان، تا دو برابر میشود. از آنجا که یکی از مشکلات پروتئین ذرت کمبود این دو اسید آمینه مهم است، کیفیت پروتئین این نوع ذرت بسیار عالی است و به همین دلیل به آن «ذرت با کیفیت پروتئینی» هم گفته میشود. عملکرد دانههای این ذرت کمتر از ذرت دندان اسبی است.
موارد استفاده از ذرت
دانههای ذرت میتوانند به رنگهای سفید، زرد یا ترکیبی از این دو دیده شوند. خوراکهایی که با ذرت سفید درست میشوند معمولاً کیفیت بالاتری دارند. دانه ذرت شامل سه بخش است: آندوسپرم، گیاهک و پریکارپ. میزان پروتئین موجود در دانه به عواملی مانند محیط، نوع گیاه و شرایط کشت بستگی دارد و بین 8 تا 15 درصد متفاوت است. پروتئین اصلی در ذرت، زئین نام دارد و نقش مهمی در تغذیه انسان دارد.
میزان روغن دانه ذرت حدود 4 درصد است که بیشتر آن در گیاهک قرار دارد. از دیگر بخشهای گیاه ذرت نیز استفادههای متنوعی میشود. با آسیاب کردن دانه ذرت، آرد ذرت تهیه میشود که در درست کردن مواد غذایی مختلف کاربرد دارد. ساقه و برگهای ذرت در صنعت تولید کاغذ و مقوا و همچنین کاغذ دیواری به کار میروند. از آرد ذرت برای تهیه چسب، صابون و از نشاسته آن در صنایع رنگرزی، داروسازی، مرکبسازی و پلاستیکسازی استفاده میشود.
بیشتر بخوانید: