آشنایی با بیماری هوچکین (سرطان غدد لنفاوی) (2 نکته مهم)

بیماری هوچکین و مشکلات حاصل از آن

بیماری هوچکین (Hodgkin) یکی از انواع بیماری‌های خون است که به آن لنفوم گفته می‌شود. این بیماری نوعی سرطان است که بر روی سلول‌های سفید خون به نام لنفوسیت‌ها تاثیر می‌گذارد. لنفوسیت‌ها جزء اصلی سیستم ایمنی بدن ما هستند و به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند. آن‌ها در مغز استخوان تولید می‌شوند و در خون و همچنین در عروق لنفاوی که مایعات را از بافت‌ها به سیستم جریان خون برمی‌گردانند، جریان دارند.

سیستم لنفاوی شامل گره‌های لنفاوی است که در نقاط مختلف بدن مانند گردن، زیر بغل و کشاله ران قرار دارند. طحال نیز جزئی از این سیستم است. لنفوسیت‌ها به وفور در بافت‌های لنفاوی مانند مغز استخوان و طحال وجود دارند و حتی در دستگاه گوارش، پوست، ریه‌ها و سیستم عصبی نیز یافت می‌شوند. به همین دلیل، سرطان‌های مربوط به لنفوسیت‌ها می‌توانند در هر قسمتی از بدن بروز کنند.

لنفوم‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
بیماری هوچکین: در این نوع، لنفوسیت‌های سرطانی از یک نوع خاص به نام لنفوسیت‌های B منشأ می‌گیرند. این سلول‌ها بالغ هستند و مسئول تولید آنتی بادی‌ها در بدن می‌باشند.
لنفوم غیر هوچکین: شامل گروهی از بیماری‌های مختلف است که ممکن است از چند نوع لنفوسیت‌های دیگر (سلول‌های B، T و برخی انواع نادرتر) ناشی شوند.

علل ابتلا به بیماری هوچکین

علت واقعی این بیماری مشخص نیست، اما احتمال دارد که عوامل محیطی، ویژگی‌های ژنتیکی و عفونت‌ها در ایجاد آن نقش داشته باشند. بیماری هوچکین معمولاً از بزرگ شدن یکی از غده‌های لنفی شروع می‌شود و به آرامی گسترش می‌یابد، به طوری که ممکن است غدد لنفی اطراف را نیز درگیر کند. در موارد پیشرفته، سلول‌های سرطانی می‌توانند به سایر ارگان‌ها مانند طحال و کبد نیز منتقل شوند.

بیماری هوچکین معمولاً در یک ناحیه از دستگاه لنفاوی شروع می‌شود و اگر درمان نشود، می‌تواند به سایر نواحی بدن سرایت کند. همچنین می‌تواند ریه‌ها، اعضای داخلی شکم و استخوان‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. با گسترش بیماری، گلبول‌های سفید طبیعی کاهش یافته و فرد به عفونت‌های بیشتری آسیب‌پذیر می‌شود. لنفوم هوچکین ممکن است در هر سنی ایجاد شود، اما بیشتر در نوجوانی (۱۵ تا ۴۰ سالگی) یا میان‌سالی (بیش از ۵۵ سالگی) دیده می‌شود.

به نظر می‌رسد این بیماری به‌خاطر تعامل بین عوامل ژنتیکی و محیطی که می‌توانند آغازگر آن باشند، ایجاد می‌شود. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که ویروسی که موجب تب غده‌ای می‌شود نیز ممکن است در ابتلا به بیماری هوچکین نقش داشته باشد.

عوامل خطرزای مربوط به لنفوم هوچکین عبارتند از:

برخی از ویروس‌ها: ابتلا به ویروسی به نام اپشتاین-بار (EBV) یا ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) می‌تواند خطر ابتلا به لنفوم هوچکین را افزایش دهد. همچنین لنفوم مسری نیست.

سیستم ایمنی ضعیف: اگر فردی دارای سیستم ایمنی ضعیفی باشد (به عنوان مثال به دلیل یک بیماری ارثی یا استفاده از داروهای خاص)، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار بگیرد.

“““html

پیوند عضو)، خطر ابتلا به لنفوم هوچکین در وی بالا می‌رود.

سن: لنفوم هوچکین در میان نوجوانان و بزرگسالان 15 تا 35 ساله، و بزرگسالانی که بالای 50 سال سن دارند، شایع‌تر است.

سابقۀ خانوادگی: احتمال ابتلای اعضای خانواده – به‌خصوص برادران و خواهران- فرد مبتلا به لنفوم هوچکین یا دیگر انواع لنفوم، به این سرطان بیش‌تر از دیگران است.

داشتن یک یا چند عامل خطرزا به معنای ابتلای قطعی فرد به لنفوم هوچکین نیست. بیش‌تر آنهايي که دارای عوامل خطرزا هستند، هرگز به سرطان مبتلا نمی‌شوند.

علائم بیماری هوچکین

اولین نشانه بیماری هوچکین معمولا یک ورم سفت و بدون درد در غدد لنفاوی است. وقتی غدد لنفاوی به عفونت های موضعی پاسخ می‌دهند، معمولاً دردناک می‌شوند. ورم بدون درد معمولاً نشان‌دهنده یک اختلال در خود لنفوسیت‌ها، مانند لنفوم می‌باشد. دیگر علائم بیماری هوچکین شامل:

• خستگی
• کاهش وزن
• تعریق شدید شبانه
• تب
• خارش عمومی پوست
• احساس درد در غدد بعد از نوشیدن الکل (نادر است)

تشخیص بیماری هوچکین

برای تشخیص سرطان لنفاوی هوچکین، معمولاً از نمونه‌برداری و بیوپسی استفاده می‌شود. گرفتن تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی، آزمایش خون، بیوپسی مغز استخوان و غده لنفاوی، سی‌تی‌اسکن و تست عملکرد ریه‌ها از دیگر روش‌های تشخیصی است.

بیماری هوچکین غدد لنفاوی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است در قسمت‌های عمیق‌تر بدن پنهان شود. پزشک برای تشخیص بیماری، آزمایش‌هایی را برای شما تجویز خواهد کرد. رایج‌ترین این آزمایش‌ها عبارتند از:

• نمونه‌برداری از غده لنفاوی آسیب‌دیده و آزمایش آن
• نمونه‌برداری از مغز استخوان در استخوان لگن
• عکس‌برداری با اشعه X
• سی‌تی‌اسکن که ممکن است به صورت سراسری انجام شود.
• اسکن PET

این آزمایش‌ها می‌توانند مرحله بیماری را تشخیص دهند

در مرحله اول بیماری، تنها یک خوشه از غدد لنفاوی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در مرحله دوم، بیماری به دو یا چند خوشه که همگی در یک سمت دیافراگم هستند آسیب می‌زند. دیافراگم عضله‌ای در بالای شکم و زیر ریه‌ها است که بالای بدن را از پایینی جدا می‌کند. در مرحله سوم، غدد لنفاوی در هر دو طرف دیافراگم تحت تأثیر قرار می‌گیرند و مرحله چهارم شامل درگیر شدن سایر بافت‌ها به جز غدد لنفاوی و طحال می‌باشد (مانند کبد یا مغز استخوان). افرادی که بیماری آن‌ها علائم خاصی ندارند در دسته A و بیمارانی که علائمی عمومی مانند تب و کاهش وزن را تجربه می‌کنند در دسته B قرار می‌گیرند.

درمان بیماری هوچکین

شیمی‌ درمانی و رادیوتراپی هر دو در درمان بیماری هوچکین مؤثر هستند. در حال حاضر، درمان شایع در کودکان مبتلا به هوچکین شامل استفاده از شیمی‌درمانی ترکیبی همراه با یا بدون رادیوتراپی با دوز کم به نواحی درگیر می‌باشد. عواملی که در تعیین درمان اهمیت دارند شامل: مرحله بیماری، سن در زمان تشخیص، وجود علائم سیستمیک و در نهایت وجود درگیری مدیاستن به صورت لنفادنوپاتی هیلار و یا بیماری گسترده است.

“`پرتودرمانی
برای بیمارانی که در مرحله 1A و بدون علائم عمومی هستند، ممکن است تنها درمان لازم، پرتو درمانی باشد. این بیماران برای درمان، به مدت شش تا هشت هفته به مراکز پرتو درمانی مراجعه کرده و درمان‌شان به صورت سرپایی انجام می‌شود.

شیمی درمانی
شیمی درمانی برای بیمارانی استفاده می‌شود که بیماری‌شان گسترش پیدا کرده و خصوصاً کسانی که علائم دارند (مانند مراحل 3B یا مرحله 4) نیاز به این درمان دارند.

این درمان معمولاً به صورت سرپایی و هفتگی انجام می‌شود و ممکن است چهار تا شش ماه طول بکشد. یکی از عوارض شیمی درمانی ریزش موهاست، که نیازی به نگرانی نیست زیرا موها بعد از چند ماه دوباره رشد می‌کنند. همچنین، شیمی درمانی ممکن است باعث عوارض دیگری شود و پزشکان با تجویز داروهایی آن‌ها را کنترل می‌کنند.

چگونه درمان سرطان غدد لنفاوی پایش می‌شود؟

• کارایی درمان با توجه به بهبود علائم و یا کاهش اندازه غدد بزرگ شده بررسی می‌شود.
• پزشک ممکن است به طور مرتب آزمایش‌های تشخیصی تجویز کند.
• انجام اسکن PET بعد از هر دو دوره درمان می‌تواند اطلاعات خوبی برای پزشک فراهم کند. اگر این اسکن نشان دهد که درمان مؤثر نبوده، ممکن است پزشک مجبور شود درمان را فشرده‌تر کند. بیشتر بیماران به 4 تا 6 دوره درمان نیاز دارند.
• در این نوع سرطان، بیماران شانس بهبودی خوبی دارند، به‌ویژه اگر بیماری‌شان به موقع تشخیص داده شود.
• ممکن است این بیماری بعد از درمان موفق دوباره عود کند.
• در موارد عود، بیمار دوباره باید تمام مراحل تشخیص و درمان را بگذراند.
• بیمارانی که بیماری‌شان عود می‌کند، هنوز شانس درمان موفقی دارند، اما ممکن است این بار به درمان فشرده‌تر یا حتی پیوند سلول‌های بنیادی نیاز داشته باشند.

عود بیماری هوچکین

بیشتر موارد عود بیماری در سه سال اول بعد از تشخیص رخ می‌دهد، اما گاهی ممکن است تا ده سال نیز عود کند. بیمارانی که هرگز وارد فاز رمیسیون نمی‌شوند یا در کمتر از 12 ماه از شروع بیماری دچار عود می‌شوند، می‌توانند کاندید پیوند مغز استخوان اتولوگ باشند که می‌تواند با یا بدون پرتودرمانی انجام شود.

بیمارانی که نسخه‌های مقاوم بیماری دارند یا خطر بالایی دارند و به سرعت عود می‌کنند، پیوند آلوژن مغز استخوان می‌تواند ریسک عود بیماری را کاهش دهد، اما تأثیر زیادی بر طول عمر بیماران ندارد زیرا عوارضی مانند GVHD و مشکلات پیوند آلوژن در مقایسه با پیوند اتولوگ خیلی بیشتر است.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم