آشنایی با سوسپانسیون ایونکس و موارد مصرف آن (2 نکته مهم)
“`html
ایونکس چیست و چرا تجویز می شود؟
ایونکس (Sodium Polystyrene Sulfonate) یک نوع رزین است که می‌تواند یون‌های سدیم را با پتاسیم و دیگر یون‌ها در دستگاه گوارش عوض کند. این دارو به سرعت بعد از خوردن یا استفاده مقعدی کار خود را انجام می‌دهد و سپس از راه مدفوع خارج می‌شود. هر گرم از این ماده حدوداً ۳ میلی‌مول پتاسیم را از بدن خارج می‌کند.
هدف از استفاده از ایونکس عمدتاً افزایش دفع پتاسیم در افرادی است که دچار هایپرکالمی (میزان زیاد پتاسیم در خون) هستند. اثر این دارو ممکن است بلافاصله احساس نشود و گاهی حتی چند ساعت طول بکشد تا اثرات آن مشخص شود. از آنجایی که در موارد شدید این بیماری نیاز به درمان فوری است، ممکن است به روش‌های درمانی دیگر نیاز باشد. در طول درمان نیز لازم است که غلظت الکترولیت‌ها در خون بررسی شود و دوز دارو بر اساس نتیجه‌ی درمان تنظیم گردد.
مکانیسم اثر ایونکس
این دارو سدیم را آزاد کرده و به جای آن، یون‌های دیگر مانند پتاسیم را جذب می‌کند. در روده بزرگ مقدار زیادی پتاسیم وجود دارد که از این طریق دفع می‌شود.
فارماکوکینتیک ایونکس
- جذب: این دارو در بدن جذب نمی‌شود. زمان شروع اثر آن ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد.
- دفع: این دارو به صورت غیر تغییر یافته از راه مدفوع دفع می‌شود.
موارد و مقدار مصرف ایونکس
دوز توصیه شده برای بزرگسالان به طور معمول ۱۵ گرم ایونکس است که باید به صورت معلق در آب یا شربت مصرف شود و می‌تواند تا ۴ بار در روز تکرار شود. اما مهم است که این دارو را در آب میوه نریزید چون ممکن است پتاسیم بالا داشته باشد.
برای کودکان، دوز پیشنهاد شده ۱ گرم بر کیلوگرم در روز است و این دارو به صورت خوراکی برای درمان هایپرکالمی حاد و به صورت تقسیم شده تجویز می‌شود. برای دوز نگهدارنده، این مقدار به ۵۰۰۰ میلی‌گرم در کیلوگرم در روز کاهش می‌یابد.
برای نوزادان، استفاده خوراکی توصیه نمی‌شود. اگر نتوانید دارو را به صورت خوراکی بدهید، می‌توان آن را با استفاده از انما به روش مقعدی تجویز کرد.
دوز معمول روزانه آن ۳۰ گرم به صورت معلق در ۱۰۰ میلی‌لیتر متیل سلولز ۲% است و می‌تواند تا ۹ ساعت نگهداری شود. البته دوزهای بالاتر و روش‌های درمانی دیگر نیز ممکن است توصیه شوند.
مصرف ایونکس در بارداری و شیردهی
تحقیقات کافی و کنترل شده‌ای درباره‌ی استفاده از ایونکس در انسان (زنان باردار) و حیوانات انجام نشده است. بنابراین، انجمن غذا و داروی امریکا (FDA) این دارو را در دوران بارداری در گروه (C) قرار داده است.
در مورد استفاده از ایونکس در دوران شیردهی نیز تحقیقات کافی برای تعیین اینکه آیا این دارو به شیر راه می‌یابد یا خیر، انجام نشده است.
عوارض جانبی ایونکس
- دستگاه گوارش: ممکن است باعث بی‌اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ، یبوست، و در سالمندان، تراکم مدفوع گردد. همچنین می‌تواند موجب تحریک معده و اسهال در صورت مصرف با امولسیون سوربیتول شود.
- عوارض دیگر: نابرابری الکترولیت‌ها، مشکل در الکتروکاردیوگرام (EKG)، کمبود پتاسیم، و احتباس سدیم.
- توجه: اگر دچار کمبود پتاسیم (هایپوکالمی) شدید، باید مصرف دارو را قطع کنید.
مسمومیت با ایونکس و درمان آن
تظاهرات بالینی: علائم و نشانه‌های هایپوکالمی شامل تحریک‌پذیری، گیجی، آریتمی قلبی، تغییرات در EKG، ضعف شدید عضلانی و در مواردی فلج عضلات حرکتی است. همچنین در بیمارانی که تحت درمان دیژیتال هستند ممکن است مسمومیت با دیژیتال بروز کند.
درمان: اگر سطح پتاسیم خون پایین بیفتد،…
“““html
غلظت پتاسیم در خون وقتی به ۴ تا ۵ میلی‌اکی‌والان در لیتر می‌رسد، باید میزان مصرف دارو کاهش یابد یا مصرف آن کاملاً قطع شود.
تداخلات دارویی ایونکس
اگر آنتی‌اسیدهای حاوی منیزیم و کلسیم همزمان با سدیم پلی‌استیرن مصرف شوند، ممکن است این داروها توسط رزین جذب شده و باعث بروز آلکالوز متابولیک (اختلال در تعادل شیمیایی خون) در بیمارانی که مشکلات کلیوی دارند، شوند.
موارد احتیاط در مورد ایونکس
بیمارانی که مصرف سدیم آن‌ها محدود است، افرادی که به دارو حساسیت دارند و کسانی که کمبود پتاسیم دارند، باید در مصرف این دارو احتیاط کنند. همچنین، بیماران با نارسایی قلبی شدید و فشار خون بالا، همچنین بیمارانی که دچار ادم یا نارسایی کلیوی هستند، باید زیر نظر پزشک از این دارو استفاده کنند.
مسمومیت با ایونکس و درمان آن
تظاهرات بالینی: علائم کمبود پتاسیم شامل تحریک‌پذیری، گیجی، آریتمی قلبی، تغییرات در نوار قلب، ضعف شدید عضلانی و در برخی موارد فلج عضلات پیشرفت می‌کند. همچنین در بیمارانی که از دیژیتال استفاده می‌کنند، علائم مسمومیت با دیژیتال ممکن است بروز کند.
درمان: اگر سطح پتاسیم خون به ۴ تا ۵ میلی‌اکی‌والان در لیتر کاهش یابد، مصرف دارو باید کاهش یابد یا قطع شود.
اثر ایونکس بر آزمایش‌های تشخیصی
این دارو می‌تواند سطح کلسیم و منیزیم در خون را تغییر دهد.
ملاحظات اختصاصی ایونکس
1- برای مصرف خوراکی، این رزین تنها باید با آب یا سوربیتول ترکیب شود و هرگز نباید با آب پرتقال که پتاسیم زیادی دارد، مخلوط شود.
2- خنک کردن محلول باعث بهبود طعم دارو می‌شود. نباید محلول را گرم کرد زیرا رزین غیرفعال می‌شود.
3- اگر بیمار دچار استفراغ یا مشکلات گوارشی باشد، مصرف دارو به صورت تنقیه از طریق مقعد پیشنهاد می‌شود.
4- تنقیه می‌تواند از سخت شدن مدفوع در سالمندان جلوگیری کند. قبل از استفاده از تنقیه، باید رکتوم تمیز شود.
5- برای استفاده به صورت تنقیه، دارو فقط باید با آب و سوربیتول مخلوط شود. برای جلوگیری از سخت شدن مدفوع نباید از حامل‌های دیگر (مثل پارافین) استفاده شود. تبادل یونی به محیط مایع نیاز دارد و سوربیتول از یبوست جلوگیری می‌کند. تهیه دارو برای تنقیه باید در دمای اتاق انجام شود و در حین مصرف، محلول به آرامی هم زده شود.
6- سطح پتاسیم خون باید حداقل روزی یک بار چک شود و باید به علائم دیگر کمبود پتاسیم در خون دقت کرد.
7- باید مقدار الکترولیت‌های دیگر مانند منیزیم و کلسیم نیز پیگیری شود زیرا این دارو غیرانتخابی عمل می‌کند. سطح کلسیم سرم در بیمارانی که این دارو را بیش از سه روز مصرف می‌کنند، باید بررسی شود. مصرف مکمل‌های کلسیم ممکن است ضروری باشد.
8- در صورت مصرف همزمان این دارو با داروهای دیگری که با فسفات پیوند می‌یابند (مثل هیدروکسید آلومینیم)، احتمال یبوست وجود دارد و باید وضعیت حرکت روده مورد توجه قرار گیرد.
9- اگر هایپرکالمی (افزایش پتاسیم در خون) شدید باشد، باید از سایر داروها نیز استفاده کرد، به عنوان مثال، دکستروز ۵۰ درصد به همراه انسولین به صورت وریدی تزریق شود.
نکات قابل توصیه به بیمار در دوره مصرف ایونکس
1- رژیم غذایی با پتاسیم کم را رعایت کنید.
2- اگر دارو به صورت تنقیه مصرف می‌شود، نگه‌داشتن آن در رکتوم مهم است. دارو باید بین ۶ تا ۱۰ ساعت نگه داشته شود، اما نگه‌داشتن آن به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه نیز قابل قبول است.
3- در سالمندان: احتمال یبوست در بیماران سالخورده بیشتر است.
4- در کودکان: مقدار مصرف باید به گونه‌ای محاسبه شود که یک میلی‌اکی‌والان پتاسیم معادل با یک گرم رزین باشد.
شرایط نگهداری ایونکس
1- دارو را دور از نور مستقیم و در دمای مناسب نگهداری کنید.
“`
لطفاً دارو را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
2- دارو را در دمایی کمتر از 30 درجه سانتیگراد (بین 15 تا 30 درجه سانتیگراد)، دور از نور مستقیم و رطوبت و در جعبه‌ای ایمن نگهداری نمایید.
3- لطفاً از مصرف داروهای تاریخ گذشته خودداری کنید.
4- بعد از هر بار استفاده، در ظرف دارو را به خوبی ببندید.
5- سوسپانسیونی که درست کرده‌اید را از یخ زدگی دور نگه دارید.
بیشتر بخوانید:
