آشنایی با قرص ممانتین و عوارض جانبی آن (2 نکته مهم)
موارد مصرف ممانتین
ممانتین (memantine) که معمولاً با نام تجاری نامندا (Namenda) شناخته می‌شود، برای کاهش علائم بیماری آلزایمر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در بیماری آلزایمر، مغز کوچکتر می‌شود و در آن رسوب‌هایی به نام پلاک تشکیل می‌شود. هنوز دلیل این تغییرات در مغز و اینکه چگونه این پلاک‌ها به مشکلات ذهنی منجر می‌شوند، مشخص نشده است.
داروی ممانتین قادر به درمان بیماری آلزایمر نیست، اما می‌تواند پیشرفت برخی از علائم ذهنی را در تعدادی از بیماران کاهش دهد. ممانتین به کاهش یک نوع ماده شیمیایی به نام گلوتامات در مغز کمک می‌کند. این کار ممکن است از آسیب به سلول‌های مغزی در افرادی که آلزایمر دارند جلوگیری کند.
ممانتین معمولاً برای بیمارانی که آلزایمر متوسط دارند (به خصوص افرادی که به سایر داروهای تجویزی پاسخ نداده‌اند) و همچنین برای آنها که دچار آلزایمر شدید هستند، تجویز می‌شود. استفاده از این دارو فقط با تجویز پزشک امکان‌پذیر است.
نام تجاری: Ebixa
مکانیسم اثر ممانتین
این دارو به عنوان یک مهارکننده غیر رقابتی در رسپتورهای NMDA عمل می‌کند و به این ترتیب از اتصال گلوتامات به این رسپتورها و ورود یون‌های کلسیم جلوگیری می‌کند.
فارماکوکینتیک ممانتین
- جذب: این دارو به خوبی پس از مصرف خوراکی جذب می‌شود و غذا تاثیری بر آن ندارد.
- پخش: حجم پخش آن متوسط و بین 11 تا 9 لیتر در کیلوگرم است. همچنین 45% از این دارو به پروتئین‌های خون متصل می‌شود.
- متابولیسم: ممانتین به مقدار کمی متابولیزه می‌شود. بین 57% تا 82% از یک دوز به‌صورت غیر تغییر یافته در ادرار دفع می‌شود و باقی‌مانده به متابولیت تبدیل می‌گردد.
- دفع: بیشتر دارو از طریق ادرار دفع می‌شود. کلیه‌ها به طور عمده وظیفه دفع این دارو را دارند و بخشی از آن نیز دوباره جذب می‌شود. نیمه عمر دارو تقریباً بین 60 تا 80 ساعت است.
موارد و مقدار مصرف ممانتین
دمانس متوسط تا شدید از نوع آلزایمر.
بزرگسالان: در ابتدا باید 5 میلی‌گرم از دارو به‌طور روزانه و به صورت خوراکی مصرف شود. سپس هر هفته 5 میلی‌گرم به دوز روزانه اضافه می‌شود تا به دوز هدف برسد.
حداکثر دوز مجاز 10 میلی‌گرم دو بار در روز است. دوزهایی بالاتر از 5 میلی‌گرم باید به دو دوز تقسیم شوند.
مصرف ممانتین در دوران بارداری و شیردهی
رده بندی بارداری : گروه B
این دارو احتمالاً برای جنین مضر نیست، اما اگر باردار هستید یا قصد دارید بچه‌دار شوید، حتماً باید با پزشک خود در مورد مصرف این دارو صحبت کنید.
اینکه آیا این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود یا نه و آیا ممکن است برای نوزاد خطرناک باشد مشخص نیست، به همین دلیل قبل از استفاده، با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض جانبی ممانتین
- اعصاب مرکزی: پرخاشگری، بی‌قراری، اضطراب، مشکلات حرکتی، سردرگمی، افسردگی، خستگی، توهم، سردرد، کاهش حرکات، بی‌خوابی، خواب‌آلودگی، و سرگیجه.
- قلبی ـ عروقی: ورم، نارسایی قلبی، فشار خون بالا.
- چشم: اب مروارید و التهاب ملتحمه.
- دستگاه گوارش: بی‌اشتهایی، یبوست، اسهال، تهوع و استفراغ.
- ادراری ـ تناسلی: تکرر ادرار و عفونت ادراری.
- خونی: کم‌خونی.
- متابولیک: کاهش وزن.
- عضلانی ـ اسکلتی: درد مفاصل، درد پشت.
- تنفسی: برونشیت، سرفه، تنگی نفس، علائم مشابه آنفلوانزا، پنومونی، عفونت تنفسی فوقانی.
- پوست: بثورات پوستی.
- سایر عوارض: عدم تعادل در راه رفتن، افتادن.
“`html
اثر ممانتین بر آزمایش‌های تشخیصی
ممکن است سطح آلکالین فسفاتاز را افزایش دهد و همچنین سطح هموگلوبین و هماتوکریت را کاهش دهد.
مسمومیت با ممانتین و درمان آن
تظاهرات بالینی: در یک بیمار که mg 400 از این دارو مصرف کرده، بی‌قراری، سایکوز، توهمات بینایی، خواب آلودگی، سردرگمی و از دست دادن هوشیاری رخ داده است.
درمان: درمان این حالت به صورت علامتی و حمایتی انجام می‌شود. برای افزایش حذف ممانتین می‌توان ادرار را اسیدی کرد.
تداخلات دارویی ممانتین
مصرف همزمان این دارو با مهارکننده‌های کربنیک انهیدراز و سدیم بی‌کربنات می‌تواند سبب کاهش سرعت پاک‌سازی ممانتین و افزایش اثر آن شود.
هشدارها در رابطه با ممانتین
دارو باید در شرایط زیر با احتیاط مصرف شود:
- در صورت وجود مشکلات چشمی، سابقه‌ی تشنج، یا مشکلات کبدی و کلیوی.
- شرایطی که موجب قلیایی شدن pH می‌شود مانند داروهای قلیایی کننده ادرار (مهارکننده‌های کربنیک انهیدراز، سدیم بی‌کربنات) یا غذاهایی که همین اثر را دارند می‌توانند موجب کاهش پاک‌سازی ممانتین شوند.
نکات قابل توصیه به بیمار ممانتین
1- ممانتین بیماری آلزایمر را درمان نمی‌کند و فقط علائم را بهبود می‌بخشد.
2- دوزهای بیش از mg/day 5 باید در دو دوز تقسیم شده و فاصله افزایش دوزها باید حداقل یک هفته باشد.
3- دارو را می‌توانید بدون توجه به زمان مصرف غذا استفاده کنید.
4- از مصرف داروهای گیاهی یا داروهای بدون نسخه (OTC) بدون اطلاع پزشک خودداری کنید.
5- در سالمندان: حتی اگر سطح کراتینین سرم نرمال باشد، کارکرد کلیه ممکن است مختل شود. باید ابتدا کلیرانس کراتینین را برآورد کرد و در صورت اختلال متوسط کلیوی، دوز باید کاهش یابد و در نارسایی شدید کلیوی نباید از این دارو استفاده شود.
6- در کودکان: ایمنی و اثر درمانی این دارو در این گروه تأیید نشده است.
توصیه‌های دارویی ممانتین
- می‌توانید دارو را بدون توجه به زمان مصرف غذا مصرف کنید. برای کاهش عارضه تهوع/استفراغ بهتر است دارو را همراه غذا مصرف کنید.
- اگر یک نوبت دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن باید مصرف نمایید، اما اگر زمان نوبت بعدی نزدیک است، از مصرف آن نوبت خودداری کنید و مقدار نوبت بعدی را نیز دو برابر نکنید.
- بهتر است سابقه بیماری و لیست داروهای خود را همیشه به صورت مکتوب همراه داشته باشید.
- توجه داشته باشید ممانتین آلزایمر را درمان نمی‌کند و فقط علائم آن را بهبود می‌بخشد.
- بدون اطلاع پزشک از مصرف داروهای گیاهی یا داروهای بدون نسخه (OTC) همراه با این دارو پرهیز کنید.
- دوزهای بیش از 75 میلی‌گرم در روز بهتر است در دو دوز منقسم استفاده شود.
- فاصله‌ی بین افزایش دوز دارو باید بیش از یک هفته باشد.
- کپسول‌های طولانی‌رهش را به‌طور کامل ببلعید و از شکستن یا جویدن آن خودداری کنید.
“`
چگونه داروی ممانتین را نگهداری کنیم
- همه داروها را در جایی دور از دسترس کودکان قرار دهید.
- دارو را در مکان خشک و سرد و دور از نور خورشید نگهداری نمایید.
- پس از باز کردن بطری، می‌توانید دارو را به مدت سه ماه نگهداری کنید. بعد از این مدت، لطفاً از استفاده از دارو خودداری کنید.
داروهای مشابه ممانتین
- آکامپروسیت
- آتوموکستین
- فلومازنیل
- ریلوزول
- سدیم اکسی بات
- تترابنازین
