آشنایی با موارد مصرف و تداخلات دارویی اکتیویتد شارکول (2 نکته مهم)

موارد مصرف اکتیویتد شارکول یا زغال فعال

اکتیویتد شارکول (Activated Charcoal) یا زغال فعال برای درمان های فوری در مسمومیت با اکثر داروها و مواد شیمیایی استفاده می‌شود. این دارو می‌تواند به سموم موجود در معده متصل شود و جذب آن‌ها را کاهش دهد. اما در مورد مسمومیت با سیانور، کاملاً بی‌اثر است و همچنین در برابر برخی مواد دیگر مانند اسیدهای معدنی، بازهای سوزان، اتانول و متانول، بی‌اثر است.

اکتیویتد شارکول همچنین برای درمان اسهال، سوءهاضمه، افزایش کلسترول و کمک به کاهش گازهای روده که می‌توانند موجب نفخ شوند، استفاده می‌شود.

اشکال دارویی: قرص، سوسپانسیون و پودر

موارد مصرف اکتیویتد شارکول

الف) درمان نفخ یا سوءهاضمه.
ب) به عنوان پادزهر.
پ) برای تسکین مشکلات گوارشی و بوی بد دهان، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ در بیماران اورمیک.

مکانیسم اثر اکتیویتد شارکول

زغال فعال به عنوان دارویی برای کنترل اسهال، بسیاری از مواد محرک که موجب اسهال و ناراحتی گوارش می‌شوند را به خود جذب می‌کند. به عنوان پادزهر، این دارو مواد سمی را به خود جذب کرده و مانع از جذب آن‌ها در روده و معده می‌شود.

فارماکوکینتیک اکتیویتد شارکول

این دارو از طریق دستگاه گوارش جذب نمی‌شود و مورد متابولیسم قرار نمی‌گیرد. راه اصلی دفع آن از طریق مدفوع است و بهترین اثر آن در صورتی به دست می‌آید که دارو تا 30 دقیقه پس از بلع ماده سمی مصرف شود.

موارد و مقدار مصرف اکتیویتد شارکول

الف) درمان نفخ یا سوءهاضمه.

• بزرگسالان: به صورت خوراکی، مقدار 0.5-6 گرم به عنوان دوز واحد یا 975 میلی‌گرم تا 3.9 گرم، سه بار در روز بعد از هر وعده غذایی مصرف می‌شود.

ب) به عنوان پادزهر.

• بزرگسالان و کودکان: تقریباً 10-5 برابر وزن دارو یا ماده خورده شده مصرف می‌شود. حداقل 25-100 میلی‌گرم به صورت سوسپانسیون در 250 میلی‌لیتر آب باید استفاده شود.

زغال فعال باید ترجیحاً طی 30 دقیقه بعد از مصرف دارو به صورت خوراکی مصرف شود. برای دیالیز معده، می‌توان 20-60 گرم زغال فعال هر 4-12 ساعت مصرف کرد تا تسریع انتقال برخی داروها از خون کمک کند.

پ) برای تسکین مشکلات گوارشی و بوی بد دهان، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ، در بیماران اورمیک.

• بزرگسالان: مقدار 20-50 گرم به صورت خوراکی و روزانه مصرف می‌شود.

تداخلات دارویی اکتیویتد شارکول

• زغال فعال ممکن است داروهای موجود در لوله گوارش را جذب کند.
• اکتیویتد شارکول جذب استیل سیستئین خوراکی و شربت ایپکا را کاهش می‌دهد. بنابراین در مواردی که مصرف دارو ضروری است، توصیه می‌شود زغال را تنها پس از پایان استفراغ دهید.
• زغال فعال را نباید با شیر یا شربت مخلوط کرد زیرا توانایی جذب آن کاهش می‌یابد.

هشدارها در رابطه با اکتیویتد شارکول

1- مصرف این دارو ممکن است باعث تهوع و استفراغ شود که می‌تواند در موارد بلع مواد سوزاننده یا هیدروکربن‌های فرار خطرناک باشد.

2- مصرف طولانی‌مدت این دارو برای رفع ناراحتی‌های گوارشی در کودکان زیر 3 سال ممکن است …

“““html
مشکلات تغذیه‌ای ایجاد خواهد کرد.

نکات مهم در مورد زغال فعال

1- این دارو به عنوان یک درمان کمکی در مواقعی مثل مسمومیت یا مصرف زیاد داروهایی مانند استامینوفن، آنتی‌موآن، و برخی دیگر از داروها مانند آسپرین و کوکائین استفاده می‌شود.
2- در مسمومیت با مواد سوزاننده مانند سیانید یا اسیدها، این دارو نباید مصرف شود.
3- برای بیمارانی که بی‌هوش یا نیمه‌هوشیار هستند، زغال فعال باید از طریق لوله بینی یا معده داده شود.
4- زغال فعال می‌تواند اثر شربت ایپکا را کاهش دهد، پس باید بعد از استفراغ به بیمار داده شود.
5- اگر بیمار بعد از مصرف زغال فعال استفراغ کند، باید دوز آن تکرار شود.
6- بهترین زمان برای مصرف دارو، 30 دقیقه پس از بلعیدن سم است. مصرف یک مسهل همراه با زغال فعال یا بعد از آن، به دفع سریع‌تر ترکیب دارو و زغال کمک می‌کند.
7- باید از مصرف همزمان با شیر، بستنی، یا شربت پرهیز کرد چون اینها اثر دارو را کاهش می‌دهند.
8- پودر زغال، بهترین شکل دارویی است. با مخلوط کردن آن با آب، شربتی یکنواخت و غلیظ ایجاد می‌شود و اضافه کردن کمی آب میوه می‌تواند طعم آن را بهتر کند.
9- اگر برای غیر از مسمومیت زغال فعال مصرف می‌شود، داروهای دیگر باید یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از آن مصرف شوند.
10- برای کاهش بوی ناشی از کلستومی، زغال فعال می‌تواند به صورت خوراکی مصرف شود.
11- در صورت مصرف دوزهای دیگر زغال فعال به همراه سوربیتول، نیاز به بررسی میزان الکترولیت‌ها وجود دارد.

نکات مهم برای بیماران در حین مصرف زغال فعال

1- قبل از مصرف زغال فعال به عنوان پادزهر، حتماً با پزشک مشورت کنید.
2- اگر زغال فعال به عنوان ضد اسهال یا ضد نفخ مصرف می‌شود، داروهای دیگر یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد مصرف شود. اگر اسهال و تب بیش از دو روز یا نفخ بیش از هفت روز ادامه داشت، به پزشک اطلاع دهید.
3- مصرف زغال فعال باعث سیاه شدن مدفوع می‌شود.
4- نباید این دارو را با محصولات لبنی ترکیب کرد چون ممکن است اثر آن کاهش یابد.
5- به دلیل حساسیت بیشتر کودکان، باید سطح الکترولیت‌های آن‌ها در صورت مصرف همزمان زغال و سوربیتول بررسی شود و از مصرف این ترکیب در کودکان زیر یک سال پرهیز کرد.

توصیه‌های دارویی برای زغال فعال

1- دارو باید در ظرف محکم نگهداری شود.
2- اگر قبل از مصرف زغال فعال به بیمار شربت ایپکا داده شده، این دارو فقط بعد از استفراغ باید استفاده شود.
3- استفاده طولانی‌مدت از این دارو به عنوان ضد نفخ توصیه نمی‌شود.
4- این دارو مدفوع را سیاه می‌کند که از نظر دارویی اهمیت ندارد.
5- از مصرف همزمان با داروهای دیگر خودداری شود.