آمفیزم ریوی ، از علت تا پیشگیری و درمان آمفیزم ریوی (2 نکته مهم)
“`html
بیماری آمفیزم چیست؟
آمفیزم به معنای آسیب دیدن بافت ریه است که باعث می‌شود ریه‌ها نتوانند به درستی عمل کنند و دیواره‌های آلوئول‌ها از بین بروند. وقتی چند آلوئول به هم بپیوندند، یک فضای بزرگتر به وجود می‌آید که این امر باعث کاهش توانایی تنفس و مشکل در جذب اکسیژن می‌شود. از دست دادن خاصیت کشسانی ریه‌ها در این فرآیند، موجب می‌شود که راه‌های تنفسی به راحتی بسته شوند یا کولاپس شوند و در نهایت این امر به پر شدن بیش از حد ریه و محدودیت در جریان هوا در ریه‌ها منجر می‌شود.
با بزرگتر شدن فضاهای تنفسی، حبابک‌های جدیدی به وجود می‌آیند. آمفیزم یکی از بخش‌های اصلی بیماری مزمن انسدادی ریه است. همه کسانی که سیگار می‌کشند، به درجاتی به آمفیزم مبتلا می‌شوند. در این بیماری، دیواره‌های حبابچه‌ها به تدریج آسیب می‌بینند و فرد به تنگی نفس دچار می‌شود. سرعت پیشرفت این بیماری بستگی به تعداد سیگارهایی دارد که فرد روزانه مصرف می‌کند. آمفیزم معمولاً به آرامی پیشرفت می‌کند و در نهایت می‌تواند باعث نارسایی تنفسی شود.
انواع آمفیزم
- آمفیزم سنتروآسینار
- آمفیزم پان‌آسینار
- آمفیزم پاراسکتال یا آسینار دیستال
- آمفیزم غیرطبیعی یا بی‌قاعده
علت بیماری آمفیزم ریوی
علت اصلی آمفیزم، کشیدن سیگار است و در افرادی که سیگار نمی‌کشند، حتی درجات خفیف آمفیزم نادر است. به احتمال زیاد، مواد مضر ناشی از سیگار کشیدن باعث آسیب یا اختلال در ساختارهای الیافی و دیگر قسمت‌های تفریغی میان آلوئول‌ها می‌شود. یک نوع وراثتی آمفیزم نیز وجود دارد که به دلیل نقص در تا شدن پروتئین‌ها در سلول‌ها ایجاد می‌شود.
آمفیزم سنتروآسینار
این نوع آمفیزم به دلیل یک جهش ژنتیکی در پروتئینی به نام آلفا آنتی‌تریپسین به وجود می‌آید. این پروتئین در شرایط عادی باید توسط سلول‌های کبدی و ماکروفاژها تولید شود. وقتی این پروتئین وجود نداشته باشد، پروتئینی دیگر به نام الاستاز می‌تواند به بافت‌های نرم ریه آسیب بزند و در نتیجه به علائم آمفیزم منجر شود.
بیش از ۹۵ درصد موارد آمفیزم از این نوع است و لوب‌های ریه را درگیر می‌کند. در این نوع، بیشتر آلوئول‌های درگیر در بخش مرکزی ریه و نزدیک به مجاری تنفسی اصلی قرار دارند، در حالی که آلوئول‌های انتهایی معمولاً سالم باقی می‌مانند. آمفیزم سنتروآسینار معمولاً با بیماری‌های ریوی دیگر مانند برونشیت مزمن همراه است.
آمفیزم پان‌آسینار
در این نوع آمفیزم، آلوئول‌های تنفسی اندازه بزرگتری دارند و برخلاف نوع قبلی که بیشتر میانه ریه را دربر می‌گیرد، این نوع از ابتدای مجاری هوایی تنفسی تا آخرین آلوئول در بخش پایینی ریه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علت اصلی این نوع آمفیزم، اختلال و کمبود در آلفا آنتی‌تریپسین است.
آمفیزم پاراسکتال یا آسینار دیستال
این نوع آمفیزم تنها بخش‌های انتهایی ریه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و آسیب به آسینارها در دیواره‌های همبند و نزدیک به پرده جنب (پلئور) در ریه رخ می‌دهد.
آمفیزم غیرطبیعی یا بی‌قاعده
آمفیزم بی‌قاعده، همان‌طور که از نامش پیداست، مکان خاصی نداشته و مناطق مختلف آسینار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از دیگر ویژگی‌های این نوع، عدم وجود علائم مشخص است.
سیر بالینی
اولین علامت و نشانه آمفیزم، تنگی نفس یا دیسپنه است که به تدریج و برحسب شدت بیماری پیشرفت می‌کند. در برخی بیماران، سرفه و تنفس صوفی‌وار (صوتی شبیه وزوز) نیز ممکن است وجود داشته باشد. با ادامه‌ی بیماری، کاهش وزن نیز ممکن است رخ دهد که đôiگاه به سرعت اتفاق می‌افتد و منجر به مشکلات بیشتری می‌شود.
“`
در تنفس، پیامدهای بالینی و کلینیکی آن بسیار مهم است.
پیشگیری از آمفیزم ریوی
- از کشیدن سیگار خودداری کنید.
- از بودن در مکان‌هایی با آلودگی هوای زیاد پرهیز کنید.
- به طور متوسط ورزش کنید و در هوای تمیز فعالیت داشته باشید.
- برای جلوگیری از آنفلوآنزا و ذات‌الریه، واکسن‌های لازم را بزنید.
- از نزدیک شدن به بیماران مبتلا به عفونت‌های تنفسی خودداری کنید.
- اگر دچار عفونت ریه شدید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است داروهایی مثل آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
عواقب مورد انتظار
این بیماری درمان نمی‌شود، اما با کنترل علائم، می‌توان پیشرفت و شدت بیماری را به تأخیر انداخت. اگرچه آمفیزم ممکن است امید به زندگی را کاهش دهد، اما خیلی‌ها سال‌ها با این بیماری زندگی می‌کنند. بدون درمان، برخی از عوارض بیماری می‌توانند خطرناک باشند.
عوارض احتمالی
- افزایش احتمال عفونت‌های ریوی
- بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)
- نارسایی تنفسی یا خوابیدن ریه‌ها روی هم
- نارسایی قلبی احتقانی
درمان بیماری آمفیزم
اصول کلی
اقدامات تشخیصی شامل آزمایش خون، عکس‌برداری با اشعه ایکس و آزمون‌های عملکرد ریه است.
- درمان به منظور کاهش علائم، کند کردن پیشرفت بیماری و جلوگیری از بروز عوارض انجام می‌شود.
- درمان جدید برای آمفیزم ناشی از کمبود ارثی آلفا-1-آنتی‌تریپسین نیز دیده می‌شود.
- سیگار را ترک کنید. سیگار پیشرفت بیماری را سریع‌تر می‌کند، حتی با وجود درمان.
- از استنشاق آلودگی‌های تنفسی اجتناب کنید.
- اگر در جایی کار می‌کنید که هوای آلوده دارد، از قرار گرفتن در معرض آلودگی خلاصه کنید و در صورت نیاز، شغل خود را تغییر دهید.
- در زمان هشدار آلودگی هوا، در منزل بمانید.
- یک سیستم تهویه مطبوع با فیلتر و کنترل رطوبت در منزل خود نصب کنید.
- هرگونه آلرژی که با آمفیزم همراه است باید درمان شود تا بدتر نشود.
- از قرار گرفتن در معرض تغییرات ناگهانی دما یا رطوبت خودداری کنید و از فعالیت‌های شدید که ممکن است سرفه ایجاد کند، دوری کنید.
- از رفتن به ارتفاعات که هوا رقیق است، خودداری کنید.
- دندان‌های خود را مرتبا مسواک بزنید و نخ دندان بکشید تا احتمال عفونت در دهان کم شود.
- ارتفاع بالای تخت خود را حدود 10-12 سانتی‌متر بالا ببرید تا ترشحات مخاطی در قسمت‌های پایین‌تری از ریه جمع نشوند.
- از افرادی که سرفه می‌کنند یا سرما خورده‌اند دوری کنید.
- به ندرت ممکن است پیوند ریه مدنظر قرار گیرد.
داروها
- آنتی‌بیوتیک برای مبارزه یا پیشگیری از عفونت‌های ثانویه
- داروهای گشادکننده نایژه برای رفع اسپاسم لوله‌های نایژه‌ای
- واکسن آنفلوآنزا و واکسن ذات‌الریه
- اکسیژن در مراحل نهایی
فعالیت
فعالیت شما محدود خواهد شد، اما تا حد ممکن فعالیت را حفظ کنید، چون عدم فعالیت طولانی باعث ناتوانی بیشتر خواهد شد.
رژیم غذایی
روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید. این کار باعث رقیق شدن ترشحات ریوی و آسان‌تر شدن تخلیه آنها با سرفه می‌شود.
در این شرایط به پزشک خود مراجعه کنید
- اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان علائم آمفیزم دارید.
اگر یکی از موارد زیر پس از تشخیص رخ دهد
- تب
- وجود خون در خلط
- افزایش تنگی نفس، یا تنگی نفس بدون سرفه یا در هنگام استراحت
- درد قفسه سینه
- زیاد شدن، غلیظ شدن، یا تغییر رنگ خلط، علی‌رغم درمان.
