آنوریسم مغزی چیست ؟ علائم / علل و درمان آنوریسم مغزی کدامند؟ (2 نکته مهم)

آنوریسم مغزی چیست ؟

آنوریسم مغزی (به انگلیسی: Cerebral aneurysm) یک نوع بیماری است که در آن بخشی از دیواره عروق مغزی به طور غیرطبیعی و به شکل حباب بیرون زده می‌شود. این عارضه به دلیل وجود ضعف در جدار عروق مغز ایجاد می‌شود. وقتی که فشار خون در این عروق بالا می‌رود، باعث می‌شود که آن قسمتی که ضعیف است جلو بیفتد و یک حباب ایجاد کند. جدار این حباب از دیواره طبیعی عروق ضعیف‌تر است، بنابراین ممکن است به راحتی پاره شود و باعث خونریزی در مغز شود. این نوع خونریزی می‌تواند در فضای اطراف مغز یا در خود بافت مغز رخ دهد و به آن خونریزی داخل مغزی (اینتراسربرال هماتوما) گفته می‌شود.

علائم ابتلا به آنوریسم مغزی

آنوریسم مغزی معمولاً هیچ علامتی ندارد، اما در برخی مواقع فشار ناشی از تورم حباب روی عروق و بافت‌های اطراف می‌تواند علامت‌هایی مانند درد اطراف چشم، تغییر در بینایی، ورم مردمک چشم، ضعف یا بی حسی، مشکل در صحبت کردن و از دست دادن حافظه ایجاد کند. همچنین ممکن است فرد حس کند که سردردی داشته که در حال شروع است ولی هنوز بروز نکرده است. در موارد جدی‌تر، علائمی وجود دارد که نشان‌دهنده پاره شدن آنوریسم است و بیمار باید به سرعت به بیمارستان مراجعه کند. این علائم شامل:

• سردرد شدید و ناگهانی که به آن سردرد صاعقه‌ای نیز گفته می‌شود که این درد شبیه به یک ضربه ناگهانی به سر توصیف می‌شود و شخص قبلاً تجربه نکرده است.
• سفتی گردن
• حالت تهوع و استفراغ
• حساسیت به نور (احساس درد شدید هنگام دیدن نور)
• تشنج
• اختلالات حرکتی در اعضای بدن
• تقریباً سه پنجم افرادی که به این عارضه مبتلا می‌شوند و آنوریسم آن‌ها پاره می‌شود، ظرف دو هفته جان خود را از دست می‌دهند. بقیه افراد که زنده می‌مانند ممکن است دچار ناتوانی حرکتی و فلج و آسیب‌های مغزی شدید شوند.
• اگر دیواره شریان مغز نازک باشد و احتمال پارگی وجود داشته باشد، ضروری است که قبل از پارگی اقدامات لازم انجام شود.
• در صورت تشخیص احتمال بالای پارگی، دیواره شریان با استفاده از مش یا وسیله‌ای از آلیاژ ترمیم می‌شود تا از خطر پارگی جلوگیری شود.
• اگر خطر پارگی دیواره کم باشد، تنها پیشنهاد مراقبت و پیشگیری داده می‌شود و برای بیمار داروهایی برای کنترل فشار خون تجویز می‌شود.

علل آنوریسم مغزی

دلایل اصلی ابتلا به آنوریسم مغزی هنوز مشخص نیست، اما عواملی مانند وراثت، تاریخچه خانوادگی این بیماری، فشار خون بالا، و استعمال دخانیات و سیگار می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
گاهی اوقات ممکن است در هنگام زایمان به دیواره شریان مغزی آسیب وارد شود و باعث بروز آنوریسم شود.

با توجه به اینکه بیماری آنوریسم مغزی معمولاً هیچ علامتی ندارد، تشخیص این بیماری بسیار دشوار است و بیشتر اوقات تنها به‌طور تصادفی یا پس از پاره شدن دیواره شریان شناسایی می‌شود.

سردرد ناشی از آنوریسم مغزی چگونه است؟

سردرد ناشی از نشت آنوریسم مغزی شدید و غیرقابل تحمل است. خون نشتی که به مغز تحمیل می‌شود، موجب تحریک شدید مغز و غشاهای آن می‌شود و درد زیادی به دنبال دارد. وقتی بیماران این سردرد را به عنوان بدترین سردرد عمر خود توصیف می‌کنند، پزشکان باید به احتمال وجود آنوریسم مغزی توجه کنند. این سردرد معمولاً با حالت تهوع، استفراغ و مشکلات بینایی همراه است. البته برای اطمینان از وجود آنوریسم، علاوه بر وجود سردرد با این شدت، باید عوامل خطرزای مرتبط با نشت آنوریسم نیز بررسی و ارزیابی شود.

آنوریسم مغزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص آنوریسم مغزی زمانی آغاز می‌شود که پزشک مشکوک شود که بیمار به این عارضه مبتلا است. معمولاً وجود سابقه سردرد، شروع ناگهانی سردرد همراه با سفتی گردن و علائم ظاهری ناخوشایند بیمار در خلال معاینه، پزشک را به انجام آزمایش‌ها سوق می‌دهد تا ببیند آیا بیمار دچار آنوریسم است یا خیر.

“““html

اگر پزشک برای بررسی سردرد شما سی‌تی‌اسکن (تصویربرداری با اشعه ایکس به کمک کامپیوتر) انجام دهد، احتمال تشخیص آنوریسم‌ها در این اسکن خیلی بالاست. اگر سی‌تی‌اسکن ۷۲ ساعت بعد از شروع سردرد انجام شود، تقریباً ۹۳% تا ۱۰۰% از آنوریسم‌ها قابل شناسایی خواهند بود. اگر این روش قادر به شناسایی عارضه نباشد، پزشک ممکن است از یک روش به نام نمونه‌گیری مایع مغزی نخاعی استفاده کند. در این روش، خون موجود در مایع مغزی نخاعی که در فضای زیر عنکبوتیه وجود دارد، بررسی می‌شود. بعضی از بیمارستان‌ها به جای این نمونه‌گیری، از سی‌تی‌آنژیوگرافی بهره می‌برند.

اگر سی‌تی‌اسکن یا نمونه‌گیری خون را نشان دهند، پزشک برای شناسایی محل آنوریسم از آنژیوگرافی استفاده می‌کند و بر اساس این اطلاعات برنامه درمانی طراحی می‌شود. در آنژیوگرافی، یک لوله نازک به نام کاتتر به داخل شریان‌های مغز وارد می‌شود و پس از تزریق ماده رنگی به داخل شریان‌ها، تصاویری از مغز گرفته می‌شود. این روش می‌تواند ساختار شریان‌ها را نشان دهد و وجود و محل آنوریسم را مشخص کند.

همچنین سی‌تی‌آنژیوگرافی یا ام‌آر آنژیوگرافی نیز می‌تواند بدون نیاز به وارد کردن کاتتر انجام شود. هنوز در مورد این که کدام نوع آنژیوگرافی برای بیماران بهتر است بحث‌های زیادی وجود دارد. اما عموماً انتخاب هر یک از این روش‌ها به وضعیت بیمار و نوع مشکل بستگی دارد.

وقتی بیمار علائم آنوریسم مغزی را دارد، باید به احتمال وجود مشکلات دیگر نیز توجه کرد. سردردهای میگرنی، تومورها و سکته‌های مغزی نیز می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند.

جراحی آنوریسم مغزی

درمان آنوریسم مغزی

درمان آنوریسم مغزی بزرگ بسیار مهم است زیرا احتمال پارگی وجود دارد. برای درمان دو روش اصلی وجود دارد:

1. جراحی
2. روش‌های عروقی داخلی

پزشک با توجه به وضعیت سلامت شما، محل آنوریسم، اندازه و شکل آن، به شما توصیه‌هایی می‌کند. برای هر عمل جراحی، بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در حین جراحی، بخشی از جمجمه برداشته می‌شود تا پزشک بتواند به آنوریسم دسترسی پیدا کند.

اگر آنوریسم مغزی به شکل توت باشد، جراح از یک قیچی برای مسدود کردن جریان خون به داخل آنوریسم استفاده می‌کند.

اگر آنوریسم مغزی به صورت متقارن باشد، از روشی به نام کلوژن بهره‌برداری می‌شود. در این روش، جراح دو قیچی را بالا و پایین آنوریسم قرار می‌دهد تا جریان خون به طور کامل متوقف شود و خون به رگ‌های مجاور هدایت شود.

پس از پایان جراحی، قسمت برداشته شده جمجمه به جای خود برگردانده می‌شود.

اگر دسترسی به آنوریسم دشوار باشد، روش…

“““html

جراحی عروقی روش‌های مختلفی دارد. جراح یک قسمت از پا، بازو یا گردن شما را برش می‌زند، و یک لوله بسیار باریک به نام کاتر را به داخل شریان می‌فرستد. سپس با استفاده از اشعه ایکس، این لوله را به سمت آنوریسم هدایت می‌کند. از طریق این لوله، یک مقداری فنر به درون آنوریسم وارد می‌شود و در آنجا باقی می‌ماند تا از ورود خون به آن جلوگیری کند.

دارو درمانی آنوریسم مغزی

معمولاً دارو درمانی تنها گزینه برای درمان آنوریسم‌ هایی است که پاره نشده‌اند. در اینجا، روش‌های درمان شامل ترک سیگار و کنترل فشار خون می‌شوند. زیرا این دو مورد، تنها عواملی هستند که تأثیر زیادی بر تشکیل، رشد و یا پاره شدن آنوریسم دارند. معمولاً برای بیمارانی که فشار خون بالا دارند، پزشک درمان را با تجویز داروهای کاهش دهنده فشار خون و یا رژیم غذایی مناسب و برنامه ورزشی آغاز می‌کند.

جراحی کلیپینگ

امروزه، کلیپس‌هایی با انواع و اندازه‌های متفاوت وجود دارد. جراحی کلیپینگ یک عمل سخت و پیچیده است. در این نوع جراحی، آنوریسم از طریق یک عمل جراحی به نام کرانیوتومی جدا می‌شود. کرانیوتومی به جراح اجازه می‌دهد تا با ایجاد یک شکاف در جمجمه، به مغز و رگ‌های خونی دسترسی پیدا کند. پس از شناسایی آنوریسم، جراح آن را با دقت از بافت‌های مجاور مغزی جدا کرده و یک کلیپس فلزی کوچک (معمولاً از جنس تیتانیوم) را در قاعده آنوریسم قرار می‌دهد.

کوییلینگ (کلاف پیچی) اندوواسکولار

یک متخصص نورولوژی مداخله‌ای می‌تواند مانند آزمایش آنژیوگرام، که برای تشخیص آنوریسم انجام می‌شود، یک لوله را وارد شریان‌ها کند و آن را با سیم‌های از جنس پلاتین یا لاتکس پر کند. این کار مانع از ورود خون جدید به آنوریسم می‌شود و در نتیجه مشکل را حل می‌کند.

کوییلینگ اندوواسکولار گزینه خوبی برای درمان آنوریسم‌هاست زیرا نیازی به شکافتن جمجمه ندارد و عموماً در زمان کوتاه‌تری انجام می‌شود، که به همین دلیل داروی بیهوشی کمتری لازم است. البته، بین روش‌های کلیپینگ و کوییلینگ تفاوت‌های مهمی وجود دارد، از جمله در نحوه آب‌بندی (مانع) ایجاد شده. همچنین مشخص نیست که نتایج کوییلینگ در درازمدت چقدر ماندگار خواهد بود و این روش برای همه نوع آنوریسم مناسب نیست.

مراقبت بعد از عمل جراحی آنوریسم

بعد از عمل ممکن است چند روز در بیمارستان تحت مراقبت ویژه یا حتی در ICU بمانید. ممکن است آزمایش‌های تصویری دیگری هم انجام شود تا از موفقیت جراحی مطمئن شوند. اگر نتیجه جراحی رضایت بخش نباشد، ممکن است نیاز به جراحی‌های اضافی داشته باشید. جراحی‌های عروقی داخلی معمولاً نیاز به پیگیری‌های زیادی دارند. به خاطر داشته باشید که آنوریسم‌های مغزی معمولاً علائمی ندارند و شما ممکن است به جراحی یا درمان عروقی نیاز داشته باشید. بعد از جراحی نیز به آزمایش‌های دیگری نیاز خواهید داشت تا از موفقیت درمان اطمینان حاصل کنید. هدف از درمان آنوریسم مغزی جلوگیری از پارگی آن است. اگر به خوبی از آنوریسم‌های بزرگ مراقبت نشود، ممکن است به پارگی و خونریزی در مغز منجر شود.

تهیه شده مجله اینترنتی رضیم

مرضیه ملایری