بهترین راه درمان بی اختیاری ادرار در دوران سالمندی کدام است؟ (2 نکته مهم)
“`html
بی اختیاری ادرار در سالمندان: علل و درمان
بی‌اختیاری ادرار می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما در میان افراد مسن این مشکل شایع‌تر است. به عنوان مثال، از هر پنج نفر بالای 40 سال، یک نفر با علائم مشکلاتی مانند مثانه بیش‌فعال، بی‌اختیاری فوریتی یا تکرر ادرار دچار است. بعضی افراد حتی قبل از رسیدن به توالت دچار مشکل می‌شوند و ادرار ترشح می‌کنند.
حداقل نیمی از افرادی که در خانه‌های سالمندان زندگی می‌کنند، با مشکل بی‌اختیاری ادرار مواجه هستند. این مسئله بخشی طبیعی از روند پیری است، اما نباید سالمندان این مشکل را بخشی غیرقابل درمان از زندگی خود بدانند. یک پزشک متخصص می‌تواند تقریبا تمامی موارد بی‌اختیاری ادرار در سالمندان را با موفقیت درمان کند.
علت‌های بی‌اختیاری ادرار در سالمندان
بی‌اختیاری ادرار در افراد مسن دلایل مختلفی دارد که می‌تواند از نکات ساده مثل نادرست نوشیدن آب تا مشکلات جدی‌تری مانند التهاب دیواره مثانه متغیر باشد. همچنین بیماری‌هایی مانند ام اس و آلزایمر هم می‌توانند سبب بی‌اختیاری ادرار شوند.
در بانوان، بارداری‌های گذشته، زایمان و شروع یائسگی نیز سبب بروز بی‌اختیاری ادرار می‌شود. در مردان، مشکلاتی مانند بزرگ شدن پروستات نیز می‌تواند بر عملکرد ادراری تاثیر بگذارد. حتی نوشیدن قهوه، چای یا استفاده از داروهای تجویزی نیز می‌تواند مشکلات مثانه را تشدید کند. با افزایش سن، تغییراتی در بدن اتفاق می‌افتد که احتمال ابتلا به بی‌اختیاری ادرار را بیشتر می‌کند.
انواع بی اختیاری ادرار در سالمندان
بی اختیاری ادرار در سالمندان به چند نوع تقسیم می‌شود. برخی افراد تنها گاهی اوقات مشکل ترشح ادرار دارند، در حالی که برخی دیگر به طور مداوم دچار قطره قطره ادرار می‌شوند و عده‌ای نیز هیچ کنترلی بر مثانه یا روده ندارند. در ادامه، انواع اصلی بی‌اختیاری ادرار را معرفی می‌کنیم.
بی‌اختیاری فوریتی
شایع‌ترین نوع بی‌اختیاری ادرار، بی‌اختیاری فوریتی است که در آن ادرار پیش از رسیدن به توالت خارج می‌شود. این نوع بی‌اختیاری به خاطر انقباض‌های غیر ارادی مثانه است که بیمار نمی‌تواند بر آن کنترل داشته باشد.
سکته مغزی، زوال عقل، آلزایمر، ام اس، پارکینسون یا آسیب دیدگی می‌تواند منجر به بی‌اختیاری فوریتی یا مثانه تحریک‌پذیر شود. مشکلاتی مثل آتروفی کف لگن در بانوان، بزرگ شدن پروستات در آقایان یا یبوست نیز می‌تواند به بی‌اختیاری ادراری منجر شود.
بی‌اختیاری استرسی
این نوع بی‌اختیاری در نتیجه افزایش فشار شکم است که بر فشار مسدود کننده مثانه غلبه می‌کند. فشار شکم در زمان سرفه، عطسه، خنده، بالا رفتن از پله‌ها یا بلند کردن اجسام افزایش می‌یابد. عضله‌های مثانه در برخی سالمندان آنقدر ضعیف می‌شود که حتی در هنگام بلند شدن از صندلی نیز ادرار ترشح می‌شود.
بی اختیاری استرسی در میان بانوان به دلیل بارداری و زایمان بیشتر دیده می‌شود. همچنین کاهش استروژن بعد از یائسگی می‌تواند به ضعیف شدن عضلات و بی‌اختیاری ادرار منجر شود. مردانی که با بزرگ شدن پروستات یا تاریخچه درمان سرطان پروستات یا جراحی پروستات روبرو هستند نیز ممکن است با این نوع بی‌اختیاری مواجه شوند.
بی‌اختیاری ناشی از حجم زیاد ادرار
این نوع بی‌اختیاری به ندرت تشخیص داده می‌شود و به دلیل این است که مثانه هیچ‌گاه به طور کامل تخلیه نمی‌شود. این افراد در طول روز بارها احساس نیاز به رفتن به توالت دارند و غالباً دچار ترشح مقادیر کمی از ادرار می‌شوند.
این مشکل معمولاً ناشی از انسداد مجرای ادرار یا مثانه‌ای است که انقباض‌های بسیار ضعیفی دارد یا اصلاً توانایی انقباض ندارد. بزرگ شدن پروستات، آسیب‌های بعد از جراحی پروستات، یبوست، گیر کردن مدفوع و آسیب عصب‌ها به دلیل سکته مغزی یا دیابت می‌تواند از دلایل این مشکل باشند.
بی‌اختیاری عملکردی
این نوع بی‌اختیاری به علت ناتوانی‌های دیگر است؛ برای
“““html
به عنوان مثال، اگر فردی به بیماری التهابی مفصل (آرتریت) مبتلا باشد و این مشکل باعث شود که کشیدن زیپ شلوار برای او دشوار شود یا اینکه ناراحتی مفصل ران، رفتن به دستشویی را برای او سخت و طولانی‌تر کند، این نوع بی‌اختیاری ادرار به نام بی‌اختیاری عملکردی شناخته می‌شود.
مشکلات عصبی، عوارض ناشی از سکته مغزی، آلزایمر یا ام‌اس نیز می‌توانند سبب بی‌اختیاری عملکردی شوند. در این حالت، فرد ممکن است احساس نیاز به تخلیه مثانه داشته باشد، اما مغز او به درستی نمی‌تواند دستور به موقعی برای رفتن به دستشویی صادر کند.
بی‌اختیاری ترکیبی
افرادی که از بیش از یک نوع بی‌اختیاری ادراری رنج می‌برند، دچار بی‌اختیاری ترکیبی هستند. این نوع معمولاً شامل ترکیبی از بی‌اختیاری فوریتی و بی‌اختیاری استرسی است و بیشتر در زنان دیده می‌شود. علاوه بر این، افرادی که به زوال عقل شدید، بیماری پارکینسون، مشکلات عصبی یا سابقه سکته مغزی مبتلا هستند نیز ممکن است ترکیبی از بی‌اختیاری‌های فوریتی و عملکردی را تجربه کنند.
تشخیص بی‌اختیاری ادرار
- برای تشخیص دقیق و رد احتمال عفونت ادراری یا وجود خون در ادرار، انجام آزمایش ادرار ضروری است.
- آزمایش خون برای سنجش عملکرد کلیه و اندازه‌گیری میزان کلسیم و قند (گلکوز) خون انجام می‌شود.
- پزشک به دقت سابقه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند.
- پزشک بیمار را معاینه کامل می‌کند و معایست‌هایی مانند معاینه راست روده و معاینه لگن برای زنان و معاینه اورولوژی برای مردان را انجام می‌دهد.
پزشک معمولاً از بیمار می‌خواهد که یک یادداشت از فعالیت‌های مثانه خود برای جلسه اول یا دوم مراجع ارائه دهد. اگر پزشک نتواند بر اساس آزمایش‌های انجام شده یک تشخیص دقیق بدهد، از یک یا چند روش تشخیصی زیر استفاده می‌کند:
ادرار باقی‌مانده در مثانه بعد از تخلیه: یک دستگاه سونوگرافی یا اولتراسوند بعد از ادرار کردن به شکم بیمار وارد می‌شود تا مثانه را بررسی کرده و مقدار ادرار باقی‌مانده را نشان دهد. در روش دیگر، از سوند برای خارج کردن ادرار باقی‌مانده استفاده می‌شود و مقدار آن اندازه گیری می‌شود.
نوار مثانه: در این آزمایش، پزشک با استفاده از سوند مثانه را پر از آب می‌کند و سپس فشار مثانه را در حالت استراحت، در زمان پر بودن و همچنین در حین تخلیه اندازه‌گیری می‌کند. پزشک به کمک نوار مثانه، آناتومی دستگاه ادراری، عملکرد و ظرفیت مثانه و همچنین حس بیمار را بررسی می‌کند.
سیستوگرافی: ماده‌ای رنگی از راه سوند به مثانه تزریق می‌شود. سپس با استفاده از اشعه ایکس، در حین ادرار کردن عکس‌برداری انجام می‌شود تا کل دستگاه ادراری که با این رنگ مشخص شده است، دیده شود.
سیستوسکوپی: پزشک با استفاده از یک تلسکوپ کوچک به نام سیستوسکوپ می‌تواند به صورت دقیق مثانه را مشاهده کرده و ظرفیت آن، وجود تومور، سنگ یا سرطان مثانه را بررسی کند.
درمان بی‌اختیاری ادرار در سالمندان
درمان بی‌اختیاری ادرار پس از تایید تشخیص به روش‌های مختلفی مانند رفتار درمانی، دارو درمانی، استفاده از وسایل و جراحی انجام می‌شود. بیشتر موارد بی‌اختیاری ادرار به روش‌های غیرجراحی قابل درمان است.
رفتار درمانی:
اولین و مهم‌ترین درمان بی‌اختیاری ادرار در سالمندان رفتار درمانی است که معمولاً تأثیر زیادی دارد. آموزش مثانه، زمان‌بندی رفتن به دستشویی، تمرین‌های عضلات کف لگن و مدیریت رژیم غذایی و مصرف مایعات از جمله روش‌های مختلف رفتار درمانی محسوب می‌شوند.
آموزش مثانه به این منظور انجام می‌شود که فرد بتواند مدت زمان بین دو تخلیه مثانه را به تدریج طولانی‌تر کند و به این ترتیب احساس ادرار کردن را به تأخیر بیندازد. یکی دیگر از روش‌ها، آموزش تخلیه مضاعف است؛ به این معنا که فرد پس از ادرار کردن، چند دقیقه صبر کرده و سپس دوباره سعی می‌کند تا ادرار کند.
“`
روش‌هایی وجود دارد که کمک می‌کند تا مثانه به طور کامل تخلیه شود.
زمان‌بندی رفتن به دستشویی می‌تواند به بیمارانی که دچار مشکلات حرکتی یا اختلال‌های عصبی‌اند، کمک کند. این روش حتی اگر فردی دیگر بر زمان‌بندی نظارت داشته باشد، می‌تواند مفید باشد.
داروها برای درمان بی‌اختیاری ادرار در سالمندان
داروهای زیر معمولاً همراه با روش‌های درمان رفتاری برای درمان بی‌اختیاری ادرار تجویز می‌شوند:
- داروهای ضد اسپاسم یا آنتی کولینرژیک
- هورمون درمانی
- آنتی بیوتیک‌ها
روش‌های درمانی
وسایل داخل مجرای ادراری: زنان می‌توانند از وسیله‌ای مشابه تامپون استفاده کنند که در مجرای ادراری قرار می‌گیرد. این وسیله معمولاً در حین فعالیت‌های روزانه که ممکن است باعث بی‌اختیاری شود، استفاده می‌شود و بیمار آن را قبل از ادرار کردن در می‌آورد.
پساری: پساری وسیله‌ای است شبیه دیافراگم که داخل واژن قرار می‌گیرد تا از مثانه حمایت کند. این وسیله باید توسط پزشک قرار داده شده و هر سه ماه یک بار خارج و تمیز شود.
جراحی: جراحی یکی از روش‌های درمان بی‌اختیاری ادرار در سالمندان است و عموماً فقط در صورتی انجام می‌شود که سایر روش‌های درمانی مؤثر نبوده باشد.
متداول‌ترین عمل‌های جراحی برای درمان بی‌اختیاری ادرار شامل:
روش sling برای زنان به کار می‌رود. در این روش، بافت شکم یا مواد مصنوعی زیر مجرای ادراری قرار می‌گیرند تا از آن حمایت کنند. برای مردان و برخی زنان که دچار بی‌اختیاری استرسی هستند، از اسفنکتر ادراری مصنوعی استفاده می‌شود که اطراف گردن مثانه قرار می‌گیرد.
این وسیله به شکل دوناتی است و پر از مایعی است که اسفنکتر را بسته نگه می‌دارد و به دریچه‌ای در بیضه‌ها یا منطقه‌ای دیگر متصل می‌شود. بیمار برای ادرار کردن باید دو بار بر روی دریچه فشار دهد تا مثانه تخلیه شود.
تحریک کننده عصب خارجی: این دستگاه در شکم قرار داده می‌شود و با سیم به عصب مربوط به عملکرد مثانه متصل می‌شود. این عمل به ندرت و تقریباً برای نیم درصد از بیماران انجام می‌شود. سیگنال‌های الکتریکی که این دستگاه ارسال می‌کند، عصب را فعال کرده و به عملکرد مثانه کمک می‌نماید.
همچنین بخوانید:
