داروی بیهوشی هالوتان و عوارض مصرف آن (2 نکته مهم)

موارد مصرف هالوتان

هالوتان برای بیهوش کردن بیماران در جراحی‌ها استفاده می‌شود. این ماده همچنین در برخی از شرایط خاص، مانند عمل سزارین، با دوز کم و همراه با دیگر بیهوش‌کننده‌ها به کار می‌رود.

میزان مصرف هالوتان

بزرگسالان: برای شروع بیهوشی، باید مقدار مناسب برای هر فرد به طور جداگانه تعیین شود. معمولاً برای شروع بیهوشی بین ۲ تا ۴ درصد از هالوتان، همراه با اکسیژن یا نیتروز اکسید استفاده می‌شود و برای نگهداری بیهوشی این مقدار بین ۰/۵ تا ۱/۵ درصد است.

کودکان: برای شروع بیهوشی، مقدار ۱/۵ تا ۲ درصد از این دارو استفاده می‌شود.

مکانیسم اثر هالوتان

روش دقیق عمل این دارو به طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که قدرت بیهوش‌کننده بودن هالوتان به قدرت حل شدن آن در چربی مربوط می‌شود.

فارماکوکینتیک هالوتان

حداقل غلظت مؤثر هالوتان به هنگام مصرف با اکسیژن ۰/۷۵ درصد و با نیتروزاکسید حدود ۰/۲۹ درصد است. نسبت توزیع خون به گاز حدود ۲/۵ است. تقریباً ۲۰ درصد از مقدار مصرف در کبد تجزیه می‌شود و بین ۶۰ تا ۸۰ درصد آن به صورت ناتغیربافته از طریق ریه‌ها خارج می‌گردد. اثر دارو به سرعت آغاز می‌شود.

مقدار مصرف هالوتان

بزرگسالان: مقدار مصرف برای شروع بیهوشی باید برای هر فرد به طور جداگانه تعیین شود. برای شروع، معمولاً از ۲ تا ۴ درصد همراه با اکسیژن یا نیتروزاکسید استفاده می‌شود و برای نگهداری بیهوشی بین ۰/۵ تا ۱/۵ درصد می‌باشد.
کودکان: مقدار مصرف معمولاً بین ۱/۵ تا ۲ درصد است.

مصرف هالوتان در سالمندان

بیماران سالخورده ممکن است نسبت به عوارضی مثل کاهش فشار خون و گردش خون ناشی از مصرف هالوتان حساسیت بیشتری داشته باشند. بنابراین، مقدار مصرف این دارو در آنها باید کمتر از بزرگسالان باشد.

مصرف هالوتان در کودکان

نیاز به مصرف هالوتان در کودکان ممکن است بیشتر از بزرگسالان باشد.

مصرف هالوتان در دوران بارداری

گروه C

در این گروه، تحقیقات روی حیوانات باردار نشان داده که هالوتان می‌تواند بر روی جنین تأثیرات منفی داشته باشد، اما آزمایشات کافی در مورد انسان‌ها انجام نشده است. اگر مزایای استفاده از دارو برای زنان باردار از خطرات آن بیشتر باشد، ممکن است این دارو تجویز شود.

مصرف هالوتان در شیردهی

هالوتان به شیر مادر انتقال پیدا می‌کند. باید مزایا و مضرات این دارو برای مادر و نوزاد مورد بررسی قرار گیرد.

موارد منع مصرف و احتیاط هالوتان

در مورد افرادی که سابقه هیپرترمی بدخیم دارند، باید احتیاط شود، زیرا این دارو ممکن است خطر بروز این بحران را در حین یا بعد از بیهوشی افزایش دهد.

موارد احتیاط هنگام مصرف هالوتان

در افرادی که دچار اختلالات کبدی، یرقان یا آسیب حاد کبدی ناشی از مصرف قبلی هالوتان هستند، بیماران مبتلا به مشکلات مجاری صفراوی باید با احتیاط از هالوتان استفاده کنند، زیرا خطر مسمومیت کبد افزایش می‌یابد، همچنین در بیماران میاستنی نیز باید احتیاط شود.

“““html

گراو (ممکن است باعث ضعف عضلانی شود)، فئوکروموسیتوم (خطر بروز آریتمی قلبی را افزایش می‌دهد)، ضربه به سر، و افزایش فشار داخل جمجمه که از قبل وجود داشته است، همچنین وجود تومورها یا ضایعات در داخل جمجمه می‌تواند فشار داخل جمجمه را بالا ببرد.

اثر بر آزمایش‌های تشخیصی

هالوتان ممکن است فشار مایع مغزی ـ نخاعی (CSF)، غلظت سرمی ترانس آمینازها و لاکتات دهیدروژناز (LDH) را افزایش دهد.

مسمومیت و درمان هالوتان

عوارض بالینی شامل برادیکاردی (ضربان قلب آهسته)، افت فشار خون، و هیپرترمی بدخیم است.
درمان: تزریق وریدی 0.2 تا 0.3 میلی‌گرم آتروپین ممکن است برادیکاردی و افت فشار را کنترل کند، در حالی که هیپرترمی بدخیم ممکن است به درمان با دانترولن سدیم پاسخ دهد.

تداخل دارویی هالوتان

• مصرف همزمان با دوپامین، اپی‌نفرین، نوراپی‌نفرین، افدرین، لوودوپا یا دیگر داروهای مقلد سمپاتیک ممکن است خطر آریتمی بطنی شدید را افزایش دهد.
• استفاده همزمان با داروهای خوراکی ضدانعقاد ممکن است اثر این داروها را بیشتر کند.
• داروهای کاهنده فشار خون وقتی با هالوتان مصرف می‌شوند، ممکن است باعث کاهش بیشتر فشار خون شوند.
• داروهای ضد میاستنی، به ویژه نئوستیگمین و پیریدوستیگمین، می‌توانند اثر هالوتان بر سیستم عصبی و عضلانی را کم کنند.
• استفاده همزمان با سایر داروهای مضعف سیستم اعصاب مرکزی ممکن است اثرات هالوتان را بیشتر کند و مقدار مصرف هر دو دارو باید تنظیم شود.
• اگر هالوتان با اکسیدنیترو مصرف شود، نیاز به استفاده از هالوتان کاهش می‌یابد.
• مصرف فنی توئین همزمان با هالوتان ممکن است خطر مسمومیت کبدی ناشی از هالوتان را بالا ببرد و به همین ترتیب، خطر مسمومیت با فنی توئین نیز افزایش می‌یابد.
• استفاده همزمان سوکسینیل کولین با هالوتان ممکن است خطر هیپرترمی بدخیم را افزایش دهد.
• مصرف گزانتین‌ها همزمان با هالوتان ممکن است خطر آریتمی قلبی را افزایش دهد.

عوارض جانبی هالوتان

• در سیستم اعصاب مرکزی: توهم، گیجی، خطاهای ادراکی، اضطراب، هیجان، عصبانیت یا بی‌قراری، لرزش.
• در دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ (به صورت خفیف).
• در کبد: زردی و نکروز کبدی.

نکات پرستاری هنگام تجویز

1- قبل از بیهوش کردن بیمار، وضعیت قلبی و تنفسی او باید بررسی شود.
2- بهتر است از تجویز هالوتان در موارد آریتمی قلبی پرهیز شود.
3- بعد از عمل جراحی برای کاهش خطر آسپیراسیون، بیمار باید به پهلو بخوابد و سر او در یک سمت باشد.
4- برای کاهش اثرات واگ و جلوگیری از برادیکاردی و افت شدید فشار خون، تجویز آتروپین قبل از بیهوشی با هالوتان توصیه می‌شود.

هشدارها درباره هالوتان

1. در صورت وجود مشکل کبدی، زردی یا آسیب حاد ناشی از استفاده قبلی هالوتان، تجویز هالوتان باید با احتیاط ویژه صورت گیرد.
2. تجویز هالوتان در زایمان واژینال توصیه نمی‌شود، مگر آنکه نیاز به شل کردن رحم باشد.
3. هالوتان می‌تواند ضربان قلب و تنفس را کاهش دهد.
4. هالوتان اثرات داروهای مقلد سمپاتیک، به ویژه کاتکول آمین‌ها را بر عضله قلب افزایش می‌دهد که این موضوع ممکن است خطر را بالا ببرد.

“`

آریتمی‌های شدید در بطنی ممکن است بروز کند. داروهای مشابه با داروهای سمپاتیک باید با احتیاط و به مقدار کم در بیمارانی که قبلاً هالوتان مصرف کرده‌اند، تجویز شوند.
5. بیمارانی که مبتلا به فئوکروموسیتوم هستند، ممکن است بیشتر در معرض خطر آریتمی ناشی از هالوتان باشند.
6. در طول مصرف دارو، پیشنهاد می‌شود وضعیت تنفس و تهویه بیمار مرتب بررسی شود.

راهنمایی‌های دارویی هالوتان

1. قبل از تجویز دارو، حتماً باید اطمینان حاصل شود که بیمار قبلاً این دارو را مصرف نکرده و یا عوارضی نسبت به آن نداشته است.
2. تجویز دوباره دارو در فواصل کمتر از 3 ماه درست نیست.
3. به مدت 24 ساعت پس از استفاده از دارو، هنگام رانندگی یا کار با دستگاه‌هایی که نیاز به تمرکز دارند، باید احتیاط کرد.
4. همچنین به مدت 24 ساعت پس از مصرف دارو، باید از مصرف هرگونه محصول حاوی الکل یا داروهایی که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، پرهیز کرد.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم