راهنمای کاشت و نگهداری سیکاس (2 نکته مهم)
“`html
معرفی گیاه سیکاس
سیکاس گیاهی بسیار مقاوم است که می‌توان آن را هم در خانه و هم در آپارتمان نگهداری کرد. به دلیل رشد کمی که دارد، معمولاً نسبتاً گران قیمت است و زیبایی و شکوه خاصی به فضا می‌دهد. این گیاه همچنین در طراحی باغ‌ها و فضای سبز نیز به کار می‌رود.
سیکاس با نام علمی “Cycas Revoluta” بومی ژاپن است و بیشتر برای تزئین سالن‌ها، ادارات و مکان‌های تجاری و خانگی استفاده می‌شود. نوع رولتا در ایران نسبت به دیگر انواع آن محبوب‌تر و شناخته‌شده‌تر است و یکی از بزرگترین نمونه‌های این گونه در باغ گیاه‌شناسی کیو KEW در انگلستان نگهداری می‌شود.
برگ‌های زیبای گیاه سیکاس در سراسر جهان برای تزیین دسته گل‌ها، تاج گل‌ها و جشن‌های عید استفاده می‌شوند. این گیاه هر سال می‌تواند حدود ۲۰ تا ۴۰ برگ بدهد، بنابراین برگ‌های آن ارزشمند هستند. سیکاس دارای رشد کند و عمر طولانی است.
نوع سیکاس رولوتا که در ایران و بیشتر در شمال کشور کشت می‌شود، دارای برگ‌های سبز تیره است. این برگ‌ها معمولاً در اردیبهشت به صورت هم‌زمان ظاهر می‌شوند و با فراهم بودن شرایط مناسب از نظر رطوبت و دما، در شهریور نیز برگ‌دهی می‌کنند. رنگ میوه سیکاس نیز از خاکستری به نارنجی تغییر می‌کند.
گیاه شناسی سیکاس
سیکاس‌ها گیاهانی دو پایه و کم رشد هستند. این گیاهان از زمان‌های دور (حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش، دوران دایناسورها) بدون تغییر باقی مانده‌اند. سیکاس‌ها درختان یا درختچه‌هایی با ساقه ضخیم هستند. برخی از انواع آن‌ها مانند زامیا و استانژریا ساقه‌های زیر زمینی دارند. ساقه سیکاس‌ها به شکل ستونی بوده و بدون انشعاب است و در انواع مختلف ارتفاع‌هایی متفاوت دارند. ارتفاع ساقه‌ی برخی از آن‌ها مانند جنس سراتوزامیا می‌تواند به ۱۵ تا ۱۶ متر برسد.
در برخی سیکاس‌ها، طول ساقه کم است و در خانه حداکثر به ۱.۸ متر می‌رسد. با نگهداری آن در گلدان می‌توان اندازه‌اش را کنترل کرد. قطر ساقه آن‌ها البته به شدت زیاد می‌شود (بیش از دو متر). ظاهر سیکاس‌ها به نخل‌ها و سرخس‌های درختی شباهت دارد، اما آن‌ها از نخل‌ها نیستند. برگ‌های سیکاس عموماً دارای تقسیمات خاصی بوده و در اوج ساقه جمع می‌شوند. دوام برگ‌ها معمولاً زیاد اما شکننده و حساسند و باید با احتیاط جابجا شوند. این برگ‌ها می‌توانند از ۱۰ تا ۳۰ سال بر روی ساقه بمانند و بعد از ریختن‌شان، جای آن‌ها بر روی ساقه باقی می‌ماند.
شرایط اکولوژیک مورد نیاز سیکاس
خاک سیکاس :
این گیاه در هر نوع خاکی رشد می‌کند، اما بهترین خاک برای آن، خاک کاکتوس به همراه مواد آلی فراوان است. همچنین می‌توان از مخلوطی از پیت ماس و پرلیت درشت استفاده کرد. طوقه گیاه باید همیشه بالاتر از سطح خاک قرار داشته باشد.
کود مورد نیاز سیکاس :
بهترین زمان برای کوددهی به سیکاس، اوایل بهار و یا اواخر تابستان است. اگر از کودهای طبیعی مثل کودهای حیوانی استفاده می‌کنید، باید مطمئن شوید که کود به نوک یا دهانه گیاه نرسیده باشد، چرا که ممکن است به برگ‌های جدید آسیب بزند. در کوددهی زیاده‌روی نکنید؛ کمبود مواد مغذی معمولاً کمتر آسیب‌زننده است نسبت به کوددهی بیش از حد.
نور مناسب سیکاس :
این گیاه به نور روشن و چند ساعت نور مستقیم نیاز دارد. برگ‌های سیکاس به سمت نور می‌روند و باید به طور مرتب در هفته ۹۰ درجه بچرخند وگرنه گیاه کج خواهد شد. نور کم موجب…
“““html
افزایش طول برگ‌ها و نور زیاد، ممکن است طول برگ‌ها را کوتاه کند.
رطوبت مورد نیاز سیکاس :
این گیاه به رطوبت زیاد علاقه دارد. در مناطق خشک، باید آن را در پاسیوهای مرطوب قرار داد و در تابستان هر روز کمی آب بر روی آن اسپری کرد.
دمای سیکاس :
هوای معتدل برای سیکاس مناسب است. دما باید بین ۱۰ تا ۱۸ درجه سانتی‌گراد باشد.
آبیاری سیکاس :
این گیاه در تابستان به آب زیادی نیاز دارد و باید گلدان به گونه‌ای قرار گیرد که آب به راحتی از زیر آن خارج شود. در زمستان، نباید گلدان را در سینی یا ظرفی بگذارید که آب در زیر آن جمع شود، چون این کار باعث زرد شدن گیاه می‌شود. خاک مناسب برای این گیاه باید قوی و نرم بوده و بهترین ترکیب، مخلوطی از ماسه، رُس و خاک برگ پوسیده است.
تعویض گلدان، جابجایی و انتقال سیکاس
بهترین زمان برای جابجایی و تعویض گلدان سیکاس در زمستان و اوایل بهار است، زیرا در این زمان رشد آن به حداقل می‌رسد. با توجه به اینکه سیکاس رشد کمی دارد، نیاز به جابجایی آن هم کم خواهد بود. بعد از تعویض گلدان، سیکاس برای سازگاری با مکان جدید به زمان بیشتری نیاز دارد. هنگام انتخاب گلدان باید از گلدان عمیق استفاده کنید تا ریشه‌ها به خوبی رشد کنند و بعد از آن نیز تنه و برگ‌ها به تناسب افزایش یابند.
تکثیر سیکاس از طریق جدا کردن و کاشت پاجوش
سیکاس نر معمولاً پاجوش‌هایی در اطراف تنه خود و نزدیک سطح خاک تولید می‌کند. وقتی برگ‌های پاجوش به رنگ سبز تیره درآمدند و تنه آن به اندازه یک پرتقال شده باشد، می‌توان آن را با یک چاقوی تمیز از گیاه مادر جدا کرده و در خاک سبک و مغذی کاشت. باید به طوری کاشت شود که قسمت عمده غده تنه بالای خاک و حدود یک سوم آن زیر خاک باشد.
با آبیاری منظم و در هنگام خشک بودن سطح خاک، می‌توان بعد از حدود ۲ ماه یک سیکاس ریشه‌دار و مستقل داشت.
تکثیر سیکاس با بذر
تکثیر سیکاس با بذر کمی سخت‌تر و زمان‌برتر از تکثیر از طریق پاجوش است. اما با توجه به تعداد بالای بذرهایی که در هر بار باروری تولید می‌شود، این روش از لحاظ اقتصادی برای تولید انبوه رایج‌تر است.
سیکاس‌های نر و ماده در دوره‌های ۲ تا ۳ ساله در تابستان آماده باروری و لقاح می‌شوند. سیکاس نر گل خربزه‌ای شکلی تولید می‌کند که حاوی گرده است، در حالی که سیکاس ماده یک اندام بزرگ شبیه چغندر به اندازه یک توپ فوتبال تولید می‌کند که محل تولید بذر است.
زمانی که گل سیکاس نر کاملاً رشد کرده و رنگ آن به زرد متمایل شده باشد و گرده آن در فضا پراکنده شود، گرده‌افشانی ممکن است انجام شود.
“`
بعد از اینکه بخش ماده گیاه به اندازه کامل رسید و دانه‌هایی در داخل آن به اندازه یک لوبیا دیده شدند، زمان گرده‌افشانی فرا می‌رسد. این فعالیت روی گل ماده با گرده گل نر انجام می‌گیرد.
برای این کار، گیاه گل نر را قطع کرده و به روی گل ماده می‌بریم. سپس آن را تکان می‌دهیم تا گرده به داخل برگ‌های پوششی تخمدان برود و آن را بارور کند. این کار باید روزی دو بار و در روزهایی که باران نمی‌بارد، به مدت ۴ تا ۷ روز تکرار شود. این تکرار باعث می‌شود تا تعداد دانه‌های تولید شده بیشتر و کیفیت آن‌ها بهتر باشد.
علاوه بر این، می‌توان از یک گل نر برای بارور کردن چندین گل ماده استفاده کرد. همچنین گاهی می‌توان با گذاشتن یک چوب روی گل ماده، آن را به شکلی ثابت قرار داد تا گرده‌افشانی به طور طبیعی و مداوم برای ۴ تا ۷ روز انجام شود.
بعد از ۲ تا ۳ ماه، دانه‌ها شروع به رشد کرده و به اندازه یک گردو می‌رسند که رنگ آن‌ها نارنجی یا پرتقالی می‌شود. بر اساس شرایط گرده‌افشانی، سن گیاه و وضعیت آب و هوا، ممکن است بین ۲۰۰ تا ۷۰۰ دانه تولید شود.
آفات و بیماری‌های سیکاس
- با زیاد شدن آب و کود، برگ‌های قدیمی ممکن است زرد شوند. همچنین اگر برگ‌های نو هم زرد شوند، ممکن است به خاطر زیاد بودن کود یا ضعیف بودن خاک باشد.
- اگر همه برگ‌ها به یکباره زرد شدند، باید گیاه را از زمین یا گلدانی که در آن هست جابجا کنیم. این مشکل معمولاً به دلیل کمبود زهکشی خاک و جمع شدن آب در آن ایجاد می‌شود.
- وجود زردی در همه برگ‌ها، نشان‌دهنده پر آبی و تابش مستقیم و گرم خورشید به آن‌هاست.
- حشراتی که به گیاه سیکاس آسیب می‌زنند، کم هستند. بعضی وقت‌ها این حشرات باعث ایجاد لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی پوست گیاه می‌شوند. به عبارتی، اگر لکه‌های قهوه‌ای تیره روی گیاه مشاهده شود، احتمالاً نشان‌دهنده ابتلای گیاه به کنه است و بر روی برگ‌های قدیمی‌تر و در اثر آلودگی محیط ایجاد می‌شود.
- اگر خاک آلوده و مرطوب باشد یا پیازها در هنگام کار با باغ دچار آسیب شوند، ممکن است دچار پوسیدگی و نرم شدن باشند. این مشکل را می‌توان با استفاده از قارچ‌کش‌ها از بین برد.
بیشتر بخوانید:
