عفونت ادراری و روشهای پیشگیری از آن (2 نکته مهم)

دلیل ابتلا به عفونت ادراری

عفونت ادراری به دو نوع عفونت مثانه و کلیه تقسیم می‌شود. یکی از نشانه‌های این عفونت درد هنگام ادرار کردن است و دلیل اصلی آن باکتری اشرشیا کولی است. عفونت‌های ادراری یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها هستند که معمولاً به دلیل باکتری ایجاد می‌شوند. این نوع عفونت می‌تواند افراد مانند کودکان، نوجوانان، خانم‌ها و آقایان را درگیر کند، اما باید توجه داشت که خانم‌ها بیشتر از آقایان به این عفونت دچار می‌شوند.

دستگاه ادراری از کلیه‌ها، میزنای و مثانه تشکیل شده است. این دستگاه باید تمیز و بدون باکتری باشد و وقتی باکتری وارد آن می‌شود، علائم مختلفی در بدن فرد به وجود می‌آید. این علائم ممکن است ابتدا خیلی جدی نباشند، اما با گسترش عفونت، مشکلات بیشتری برای بیمار ایجاد می‌کند و ممکن است باعث شود بیمار نتواند به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهد. در صورت عدم درمان، عفونت ادراری می‌تواند عوارض جدی‌تری نیز به همراه داشته باشد.

عفونت ادراری در زنان بیشتر از مردان اتفاق می‌افتد. تقریباً از هر دو زن، یکی در طول زندگی‌اش حداقل یک بار به این عفونت مبتلا می‌شود. برخی از زنان نیز به طور مداوم با این مشکل مواجه‌اند. همچنین در زنانی که متاهل هستند، احتمال ابتلا به عفونت ادراری بیشتر است؛ چون با تغییر شرایط به دلیل ازدواج، ناحیه واژن دچار تغییرات می‌شود و این می‌تواند بر شیوع عفونت تأثیر بگذارد.

عفونت‌های ادراری به دو دسته تقسیم می‌شوند: ۱) عفونت‌های قسمت پایین مجاری ادراری (سیستیت) و ۲) عفونت‌های قسمت بالای مجاری ادراری (پیلونفریت).

از نظر دیگری، عفونت‌های ادراری را به دو دسته عفونت‌های ادراری بدون مشکل و عفونت‌های ادراری مشکل‌دار تقسیم می‌کنند. عفونت‌های ادراری بدون مشکل معمولاً در افرادی رخ می‌دهد که هیچ مشکل ساختاری و آناتومیکی ندارند. در حالی که در عفونت‌های ادراری مشکل‌دار، ممکن است مشکلاتی مانند وجود سنگ یا سوند ادراری وجود داشته باشد. همچنین عفونت ادراری در بچه‌ها، مردان، زنان باردار و افرادی که در بیمارستان یا مراکز نگهداری هستند نیز ممکن است رخ دهد.

علائم عفونت ادراری معمولاً شامل احساس نیاز مکرر به ادرار کردن، ادرار کم و احساس سوزش هنگام ادرار، تغییر رنگ ادرار، درد شکم، تب، حالت تهوع و استفراغ است. این بیماری باید به سرعت درمان شود تا از آسیب به کلیه‌ها جلوگیری شود.

علائم عفونت ادراری

• علائم مربوط به دستگاه ادراری پایین (عفونت مثانه) شامل: درد در ناحیه بالای استخوان شرمگاهی یا پایین کمر، دفع ادرار همراه با درد، تکرر ادرار و نیاز فوری به ادرار (یا هر دو) می‌باشد.
• علائم مربوط به دستگاه ادراری بالا (عفونت کلیه) شامل: تب، حالت تهوع و استفراغ، درد پهلو، ادرار خونی (به ندرت) و همچنین علائم مربوط به عفونت دستگاه ادراری پایین می‌باشد. این علائم در افراد مسن یا خیلی کوچک ممکن است نامشخص باشند.
• علائم در کودکان: در کودکان خردسال، ممکن است تنها نشانه عفونت ادراری (UTI) تب باشد. به همین دلیل، وقتی دختران کوچک‌تر از دو سال یا پسران ختنه نشده کوچک‌تر از یک سال تب دارند، بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که کشت ادرار انجام شود. نوزادان ممکن است خوب غذا نخورند، استفراغ کنند، بیشتر بخوابند، و یا نشانه‌هایی از زردی داشته باشند. در نونهالان ممکن است بی‌اختیاری ادرار (از دست دادن کنترل مثانه) دیده شود. در کودکان، عفونت‌های ادراری می‌تواند با رفلاکس مثانه به حالب (حرکت غیرطبیعی ادرار از مثانه به حالب‌ها یا کلیه‌ها) و یبوست در ارتباط باشد و اگر عفونت ادراری با تب همراه باشد، عفونت فوقانی در نظر گرفته می‌شود.

“““html
علت بروز عفونت ادراری چیست؟

عفونت ادراری عمدتاً به خاطر یک نوع باکتری به نام اشرشیا کولی به وجود می‌آید. این باکتری معمولاً از روده به مثانه می‌رود و این موضوع در زنان به دلیل ساختار بدن‌شان بیشتر اتفاق می‌افتد. البته، در موارد نادر، باکتری‌ها یا ویروس‌های دیگری هم ممکن است باعث این عفونت شوند. به‌طور کلی، عفونت‌های ادراری در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است؛ زیرا مجرای خروجی مثانه زنان کوتاه‌تر و به مقعد نزدیک‌تر است. دلایل دیگری که باعث بروز این عفونت می‌شوند عبارتند از:

• رابطه جنسی: برای زنان جوانی که فعال هستند، فعالیت جنسی می‌تواند ۷۵-۹۰٪ از عفونت‌های مثانه را ایجاد کند و خطر عفونت با تعداد دفعات رابطه جنسی ارتباط دارد.
• استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری: استفاده از اسپرم‌کش و دیافراگم می‌تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد، حتی اگر تعداد رابطه‌ها زیاد نباشد.
• بعد از یائسگی: بعد از یائسگی، به‌خاطر کاهش استروژن، ممکن است خطر عفونت ادراری بیشتر شود.
• استفاده از سوند ادراری: این وسیله می‌تواند خطر عفونت‌ها را بالا ببرد.
• سابقه خانوادگی
• دیابت: این بیماری می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و خطر عفونت ادراری را افزایش دهد.
• ختنه نشده بودن: در بچه‌ها، پسران ختنه نشده زیر سه ماه بیشتر در معرض این عفونت‌ها قرار دارند و دختران زیر یک سال در رده بعدی هستند.
• داشتن پروستات بزرگ و سنگ کلیه: این مشکلات می‌توانند ادرار را در مثانه نگه دارند و منجر به عفونت شوند.

چه کسانی بیشتر در معرض عفونت ادراری هستند؟

برخی از زنان به‌خاطر دلایل ژنتیکی بیشتر به عفونت ادراری دچار می‌شوند و برخی دیگر به‌علت نقص‌های ساختمانی در مجاری ادراری. زنان با دیابت هم به این عفونت‌ها بیشتر دچار می‌شوند، چون سیستم ایمنی آن‌ها در مبارزه با عفونت‌ها ضعیف‌تر است. عوامل دیگری که خطر ابتلا را افزایش می‌دهند شامل بارداری، بیماری MS و هر چیز دیگری که بر جریان ادرار تأثیر بگذارد، مثل سنگ کلیه، سکته و آسیب نخاعی هستند.

عوارض عفونت ادراری

اگر عفونت ادراری به موقع درمان شود، معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما اگر درمان نشود، می‌تواند مشکلات جدی به وجود بیاورد. عوارض این عفونت‌ها شامل:

• عفونت‌های عودکننده، مخصوصاً در زنانی که سه بار یا بیشتر دچار عفونت ادراری شده‌اند.
• آسیب دائمی به کلیه، که در کودکان بیشتر مشاهده می‌شود.
• افزایش خطر زایمان زودرس یا زایمان نوزاد کم‌وزن.

تشخیص عفونت ادراری

در موارد واضح، می‌توان بر اساس علائم عفونت ادراری را تشخیص داد و نیازی به آزمایش‌های اضافی نیست. اما در موارد پیچیده یا شک‌برانگیز، بررسی نمونه ادرار ممکن است به تشخیص کمک کند. بررسی‌ها ممکن است شامل نگاه کردن به وجود نیتریت، سلول‌های سفید خون (لکوسیت‌ها) یا لکوسیت استراز باشند. یکی دیگر از آزمایش‌ها، آزمایش میکروسکوپی ادرار است.

“““html

این آزمایش به دنبال وجود سلول‌های قرمز و سفید خون یا باکتری‌ها در ادرار است. وقتی گفته می‌شود که کشت ادرار مثبت است، به این معنی است که تعداد کلنی‌های باکتریایی ۱۰۳ واحد یا بیشتر در هر میلی‌لیتر ادرار پیدا شده است که معمولاً در دستگاه ادراری وجود دارند.

با این کشت می‌توان حساسیت به آنتی‌بیوتیک‌ها را هم آزمایش کرد که این موضوع در انتخاب دارو برای درمان بسیار مفید است. با این حال، ممکن است در زنانی که نتیجه کشت آن‌ها منفی است، استفاده از آنتی‌بیوتیک باعث بهبود شود. زیرا علائم این عفونت می‌تواند غیرمشخص باشد و در افراد مسن تشخیص درست بیماری بدون آزمایش‌ های مطمئن می‌تواند دشوار باشد.

راه‌های پیشگیری از عفونت ادراری

چند مورد وجود دارد که تأثیر آن‌ها بر تعداد عفونت‌های ادراری ثابت نشده است، از جمله:

• استفاده از قرص‌های ضدبارداری یا کاندوم
• ادرار کردن بلافاصله بعد از رابطه جنسی
• نوع زیرپوش، شیوه‌های بهداشت شخصی بعد از ادرار یا مدفوع کردن، و همچنین این که فرد معمولاً حمام می‌کند یا دوش می‌گیرد. به همین ترتیب، شواهدی هم درباره نگهداشتن ادرار، استفاده از نوار بهداشتی و شستشوی واژن وجود ندارد.

برای افرادی که عفونت‌های مکرر دارند، می‌توان از دوز پایین آنتی‌بیوتیک‌ها به عنوان پیشگیری استفاده کرد. در موارد ساده، عفونت‌های ادراری با یک دوره کوتاه از آنتی‌بیوتیک به راحتی قابل درمان هستند، اگرچه مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ در حال افزایش است. در موارد پیچیده، ممکن است نیاز به دوره‌های طولانی‌تری از درمان یا تزریق آنتی‌بیوتیک به صورت قطره‌چکانی باشد. اگر علائم بعد از دو یا سه روز بهبود نیافتند، باید تست‌های تشخیصی بیشتری انجام شود. در زنان، عفونت‌های ادراری شایع‌ترین نوع عفونت باکتریایی هستند و هر سال ۱۰ درصد بر تعداد این عفونت‌ها افزوده می‌شود.

درمان عفونت ادراری

مهم‌ترین روش درمان استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها است. در برخی موارد، در روزهای اول به غیر از آنتی‌بیوتیک، داروی فنازوپیریدین برای کاهش سوزش و اضطراب ناشی از عفونت مثانه تجویز می‌شود. با این حال، به دلیل مشکلات ایمنی ناشی از استفاده مداوم از آن و به ویژه خطر فوق‌العاده متهموگلوبینمی (افزایش غیرعادی متهموگلوبین در خون) توصیه نمی‌شود که به طولانی مدت از این دارو استفاده شود. ممکن است استامینوفن (پاراستامول) هم برای تب تجویز شود.

در زنانی که به طور مکرر دچار عفونت ادراری می‌شوند، تنها در صورتی که درمان اولیه مؤثر نباشد، ممکن است خود درمانی بعد از بروز علائم و پیگیری پزشکی به بهبود منجر شود. نسخه آنتی‌بیوتیک می‌تواند از طریق تلفن به داروساز اعلام گردد.

عفونت‌های غیرپیچیده معمولاً فقط بر اساس علائم شناسایی و درمان می‌شوند. آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مانند تری‌متوپریم/سولفامتوکسازول (TMP / SMX)، سفالوسپورین‌ها، نیتروفورانتوئین و یا فلوروکینولون به طور قابل توجهی زمان بهبود را کاهش می‌دهند و مؤثر هستند. معمولاً یک دوره درمان سه روزه با تری‌متوپریم، TMP/SMX یا یک فلوروکینولون کافی است، در حالی که درمان با نیتروفورانتوئین به ۵ تا ۷ روز نیاز دارد. با شروع درمان، علائم باید در عرض ۳۶ ساعت بهبود پیدا کنند.

حدود ۵۰ درصد از افراد حتی بدون درمان نیز در عرض چند روز یا چند هفته بهبود می‌یابند. انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا به دلیل نگرانی از ایجاد مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها، استفاده از فلوروکینولون را به عنوان درمان ابتدایی توصیه نمی‌کند. با این حال، به دلیل استفاده گسترده از تمامی این داروها، مقاومت‌های مختلفی در برابر آن‌ها ایجاد شده است. در برخی از کشورها، تری‌متوپریم به تنهایی معادل TMP/SMX تلقی می‌شود. در کودکان مبتلا به عفونت‌های ساده ادراری، آن‌ها معمولاً به یک دوره سه روزه آنتی‌بیوتیک پاسخ مثبت می‌دهند.

درمان عفونت ادراری بدون نیاز به…

“`

دارو

افراد با رعایت نکات زیر می‌توانند برای درمان عفونت ادراری به دارو کمتری نیاز داشته باشند.

• سعی کنید آب بیشتری بنوشید تا مجبور شوید بیشتر به دستشویی بروید و عفونت‌های موجود در دستگاه ادراری شما خارج شود.
• به حمام بروید و از دوش آب داغ استفاده کنید. اگرچه این روش از نظر پزشکان کاملاً ثابت نشده، اما خیلی‌ها بعد از حمام آب داغ از کاهش خارش و سوزش و درد خبر می‌دهند.
• مرکبات و غذاهای حاوی ویتامین C را در رژیم غذایی خود قرار دهید. این نوع مواد غذایی به خاطر خاصیت اسیدی‌شان می‌توانند بسیاری از عفونت‌های ادراری را از بین ببرند.
• نوشیدن آب قره قات یا زغال اخته می‌تواند به افراد مبتلا به عفونت ادراری کمک کند تا باکتری‌ها را از بین ببرند.
• از نوشیدنی‌های کافئین‌دار و گازدار و همچنین غذاهای تند و پر ادویه بپرهیزید.
• از مصرف الکل و سیگار به شدت خودداری کنید.
• اگر درد و سوزش در ناحیه دستگاه ادراری بیشتر از 24 ساعت ادامه داشت، حتماً به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادرار مراجعه کنید.
• رعایت نکات بالا بسیار مهم است، اما اگر علائم بیماری بعد از مدتی از بین نرود، برای جلوگیری از عفونت‌های مزمن یا انتقال عفونت به سایر قسمت‌های بدن مثل کلیه، باید سریعاً به یک پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم