علائم متاستاز استخوان چیست؟ (2 نکته مهم)

“`html
متاستاز استخوان چیست و چه علائمی دارد ؟
وقتی که فردی به سرطان ریه، پستان، پروستات، تیروئید یا سایر اعضای بدن مبتلا میشود و سلولهای سرطانی از این اعضا به استخوان میرسند و در آنجا شروع به رشد میکنند، گفته میشود که سرطان به استخوان متاستاز داده است یا به عبارتی متاستاز استخوانی ایجاد شده است.
در بعضی از تومورهای بدخیم، سلولهای سرطانی اتصال خود را با بافت اولیه از دست میدهند و از طریق خون یا سیستم لنفاوی به نقاط دیگر بدن میروند. این سلولها در مکان جدید شروع به رشد کرده و کانون جدیدی از سرطان را تشکیل میدهند.
روند متاستاز موجب میشود که تومور به بافتها و اعضای متعددی از بدن سرایت کند. متاستاز معمولاً در مراحل پیشرفته سرطانها رخ میدهد و وقتی یک تومور به مرحله متاستاز برسد، درمان آن بسیار دشوار میشود.
در بعضی از سلولهای توموری، ویژگیهای کمی از سلول اولیه تغییر میکند و این سلولها هنوز تا حدی شبیه سلول اولیه هستند. تومورهایی که از این سلولها به وجود میآیند، به نام تومورهای خوشخیم شناخته میشوند. این تومورهای خوشخیم فقط در محل سلول اولیه دیده میشوند و گسترش محدودی دارند.
اما برخی از سلولهای توموری به دلیل تغییرات ژنتیکی بیشتر، ویژگیهای خود را به شدت تغییر میدهند. این سلولها پروتئینهایی تولید میکنند که معمولاً در سلولهای سالم وجود ندارند.
در این سلولها همچنین تولید برخی پروتئینها متوقف میشود. این تغییرات در تولید پروتئینها باعث میشود که سلول سرطانی ارتباط خود با سلولهای دیگر از دست بدهد و با تجزیه ساختارهای بین سلولی، از محل اولیه خود فاصله بگیرد و به محل دیگری برود و در آنجا نیز تومور جدیدی ایجاد کند.
اگرچه اکثر سرطانها از یک سلول تغییر یافته شروع میشوند (که به آنها مونوکلونال گفته میشود)، اما زمانی که تومورها به اندازه کافی رشد کنند و قابل تشخیص شوند، دارای سلولهای متفاوتی هستند و این سلولها از نظر ژنتیکی و ویژگیهای ظاهری یکسان نیستند.
ممکن است بعضی از سلولهای سرطانی نتوانند به بافتهای دیگر حمله کنند یا متاستاز بدهند، در حالی که برخی دیگر توانایی متوسط و یا زیاد در این زمینه دارند و میتوانند به رشد تومور کمک کنند.
حمله و متاستاز از ویژگیهای بیولوژیک تومورهای بدخیم است و علت اصلی عوارض جسمی و مرگ و میر به دلیل سرطان به شمار میروند. به حرکت سلولهای سرطانی از محل اولیه به نقاط دیگر بدن، متاستاز گفته میشود و این نوع تومورها، تومورهای متاستاتیک نامیده میشوند.
مسیرهای متاستاز
تومورها میتوانند به سه روش مختلف به ارگانهای دورتر گسترش یابند:
- از طریق سیستم گردش خون (Hematogenous)
- از طریق سیستم لنفاوی
- از طریق دیواره حفره شکم و قفسه سینه (Transcoelomic)
فرآیند چند مرحلهای متاستاز
- جدا شدن سلولهای تومور از یکدیگر
- تخریب ساختار خارج سلولی
- حرکت سلولهای تومور
- انتشار به داخل رگها و لانهگزینی سلولهای تومور در محل جدید
نکاتی کلی در مورد متاستاز
متاستاز روندی است که در آن سلولهای سرطانی به نقاط مختلف بدن مهاجرت میکنند. بیشتر مرگ و میرهای مرتبط با سرطان ناشی از متاستاز تومور اصلی است. سلولهای سرطانی متاستاتیک باید مجموعهای از آنزیمها تولید کنند تا موانع را کاهش دهند.
این سلولها ممکن است از سیستم گردش خون برای حرکت به سمت مکان مناسب جهت ایجاد تومور استفاده کنند. روند متاستاز بسیار ناکارآمد است؛ زیرا بیشتر سلولهای سرطانی هنگامی که تومور اصلی را ترک میکنند، میمیرند. این به این دلیل است که تعداد زیادی از سلولها ممکن است هر روز تومور را ترک کنند، که میتواند به میلیونها افزایش یابد.
حتی اگر فقط بخش کوچکی از سلولهایی که تومور را ترک میکنند توانایی زنده ماندن برای تشکیل تومور جدید را داشته باشند، تلاش بسیاری از آنها به معنی این است که رشد در مکانهای دورتر ممکن است در چندین نقطه رخ دهد.
درمان متاستاز استخوان
متاستازهای استخوان شایعترین نوع تومورهای بدخیم استخوان هستند، هرچند که منبع آنها خود استخوان نیست. وقتی شخصی دچار سرطان ریه، پستان، پروستات، تیروئید یا سایر اعضای بدن شود و سلولهای سرطانی به استخوان رسیده و در آنجا شروع به رشد کنند، گفته میشود که سرطان به استخوان متاستاز داده است.
به طور متوسط هر سال بیش از یک میلیون مورد سرطان تشخیص داده میشود.
“`
و نیمی از این افراد میتوانند به استخوانها متاستاز دهند. با پیشرفت مراقبتهای پزشکی در سالهای اخیر، هر سال بیماران بیشتری که به سرطان ریه، پستان و پروستات مبتلا هستند، عمر بیشتری میکنند و به همین دلیل، بیشتر با عوارض این بیماری، از جمله متاستاز به استخوان، مواجه میشوند.
اصلیترین راهی که سلولهای سرطانی از تومور اولیه به بخشهای دیگر بدن منتقل میشوند، از طریق خون وریدی است. این خون، که از بافت خارج میشود و به قلب میرود، میتواند سلولهای سرطانی را با خود حمل کند و به بافتهایی مانند کبد و ریه منتقل کند. البته، نه هر سلول سرطانی در هر بافتی میتواند رشد کند. برای این کار، بافت میزبان باید شرایط مناسب را برای رشد سلولها فراهم کند. استخوان به لحاظ فراوانی، سومین بافتی است که میتواند سلولهای سرطانی را از بافتهای دیگر بپذیرد. متاستاز به کبد و ریه معمولاً تا زمانی که بیماری پیشرفته نشود، علامتی ندارد و بیمار متوجه آن نمیشود، اما متاستاز در استخوان معمولاً دردناک است و سریعتر تشخیص داده میشود.
منشأ بیشتر متاستازهای استخوانی از ریه، پستان، پروستات، تیروئید و کلیه میآید و این متاستازها بیشتر در استخوانهای ستون مهره، لگن، دنده، جمجمه، بازو و ران ایجاد میشوند. درمان این بیماران نیاز به همکاری تیمی دارد و باید جراح ارتوپد، متخصص انکولوژی، متخصص رادیوتراپی، متخصص درد و روانپزشک در آن شریک باشند.
علائم متاستاز استخوان چیست؟
یکی از علائم مهم این تومورها، درد در استخوانهایی است که به خاطر متاستاز ضعیف شدهاند. ممکن است ضعیف شدن استخوان آنقدر شدید شود که با یک ضربه کوچک بشکند. متاستازهای ستون مهره ممکن است بر روی ریشههای عصبی فشار وارد کنند و باعث ایجاد علائمی مانند درد در اندامها یا اختلال در حس یا حرکت شوند. بیماران با متاستاز استخوانی ممکن است دچار کمخونی شوند که میتواند سبب ضعف و خستگی آنها شود.
تشخیص متاستاز استخوان چگونه است؟
ممکن است دلیل سرطان اولیه بیمار قبلاً مشخص شده باشد و او به خاطر درد استخوان به پزشک مراجعه کند، یا اینکه فقط مشکل او درد استخوانی باشد و از اینکه منشاء بیماریاش جای دیگری است اطلاعی نداشته باشد. پزشک ممکن است برای تشخیص متاستاز از رادیوگرافی ساده استفاده کند. در صورتی که بیمار از درد استخوان رنج میبرد و پزشک در رادیوگرافی او نشانههایی از آسیب استخوانی ببیند، اگر سن بیمار بالای 45 سال باشد، یکی از احتمالاتی که در ذهن او میآید، تومورهای متاستاتیک است.
استخوان ممکن است در نواحی که سلولهای سرطانی رشد کردهاند، از بین برود و در رادیوگرافی این مناطق به شکل تیره دیده میشوند. همچنین ممکن است سلولهای سرطانی در محل رشد خود موجب تولید استخوان شوند که این مناطق در رادیوگرافی به صورت نقاط سفید دیده میشوند. در برخی از تومورها ممکن است هم مناطق تخریب استخوان و هم مناطق تولید استخوان دیده شود. اسکن رادیوایزوتوپ یا بون اسکن میتواند به پزشک نشان دهد که تنها یک استخوان درگیر شده یا سایر استخوانها نیز مبتلا هستند.
این نوع تصویربرداری میتواند گسترش تومور را در کل اسکلت نشان دهد. پزشک ممکن است به منظور بررسی بیشتر تومور از سیتیاسکن یا امآرآی نیز استفاده کند. آزمایشهای خون هم میتوانند اطلاعات مفیدی درباره تشخیص بیماری و بررسی فعالیت آن به پزشک بدهند.
مهمترین روشهای درمانی تومورهای متاستاتیک عبارتند از:
رادیوتراپی
تاباندن اشعه گاما به بافت سرطانی یکی از روشهای موثر برای از بین بردن این سلولها است. این تابش مولکولهای رادیکال آزاد ایجاد میکند که به DNA سلولهای سرطانی آسیب میزند و آنها را از بین میبرد. البته این ممکن است برای سلولهای سالم هم اتفاق بیفتد، اما چون سلولهای سرطانی به سرعت رشد میکنند، اثر اشعه بر روی آنها بیشتر است. رادیوتراپی نمیتواند سلولهای سرطانی را کاملاً نابود کند، بلکه فقط تعداد آنها را کاهش میدهد. با این حال، همین کاهش هم کافی است تا درد استخوانی بیمار را کاهش دهد. معمولاً درد بیمار بعد از ۱ تا ۲ هفته از انجام رادیوتراپی کاهش مییابد، ولی حداکثر کاهش درد ممکن است چند ماه طول بکشد.
رادیوتراپی ممکن است همراه …
در درمان برخی بیماریهای خاص، ممکن است از یک روش به نام تابش اشعه گاما استفاده شود. این کار معمولاً با استفاده از دستگاههایی انجام میشود که منبع اشعهاشان نزدیک بدن بیمار قرار دارد. پزشک متخصص رادیوتراپی با دقت میتواند مقدار مناسبی از اشعه را به نواحی استخوانی که دارای سلولهای سرطانی هستند، بتاباند. در مواردی که سلولهای سرطانی به شکل گستردهای انتشار یافتهاند، ممکن است از روشی دیگر برای درمان استفاده شود که شامل تزریق مواد رادیواکتیو به بدن بیمار است. این مواد از طریق جریان خون به بدن وارد شده و بیشتر به استخوانها جذب میشوند، بنابراین تابش اشعه گاما بیشتر در این نواحی اتفاق میافتد.
شیمی درمانی
گاهی اوقات برای درمان تومورهای مبتلا به متاستاز از شیمی درمانی استفاده میشود. در این روش، داروهایی به بیمار داده میشود که مانع از تکثیر سلولها میشود. چون سلولهای سرطانی بهطور معمول بسیار بیشتر از سلولهای طبیعی تقسیم میشوند، این داروها بیشتر به سلولهای سرطانی آسیب میزنند تا به سلولهای سالم. البته باید گفت که هم رادیوتراپی و هم شیمی درمانی ممکن است به سلولها و بافتهای طبیعی هم آسیب بزنند و به همین دلیل عوارض زیادی دارند. همچنین، در برخی موارد، از هورمونها برای درمان تومورهای متاستاتیک استفاده میشود. هورمونهای ضد استروژن میتوانند از رشد سلولهای سرطانی پستان و پروستات جلوگیری کنند و در این شرایط به کار میروند. در بعضی موارد نیز از داروهایی به نام بیس فسفوناتها مانند آلندرونات برای درمان تومورهای متاستاتیک مثل سرطانهای پستان و پروستات استفاده میشود. این داروها میتوانند فعالیت سلولهایی به نام استئوکلاست را که مسئول جذب کلسیم از سلولهای سالم هستند، کاهش دهند.
جراحی
تومورهای متاستاتیک به تدریج استخوان را ضعیف میکنند و این روند میتواند به جایی برسد که استخوان به راحتی زیر فشار خفیفی بشکند. به این نوع شکستن استخوان، شکستگی پاتولوژیک یا مرضی گفته میشود. شکستگی در محلی که تومور وجود دارد میتواند بسیار خطرناک باشد. این شکستگیها یا اصلاً بهبود نمییابند یا به سختی بهبود مییابند. لذا پزشک ارتوپد تمام تلاش خود را میکند تا قبل از اینکه شکستی اتفاق بیفتد، با انجام عمل جراحی و تقویت استخوان، از آن جلوگیری کند.
اگر استخوان آنقدر ضعیف شود که بشکند، معمولاً راهی جز عمل جراحی وجود ندارد. معمولاً وقتی تومور متاستاتیک آنقدر رشد میکند که درد در استخوان ایجاد میشود، نشاندهنده این است که شکستگی قریبالوقوع است و بیمار به جراحی پیشگیرانه نیاز دارد. این نوع جراحیها علاوه بر کاهش درد بیمار، فشار روی استخوان در محل تومور را هم کاهش میدهند. در مواردی که پیشرفت تومور به حدی است که بیش از نیمی از محیط استخوان آسیب دیده، انجام جراحی الزامی است.
نوع عمل جراحی بستگی به جایی دارد که استخوان تحت تأثیر قرار گرفته است. اگر انتهای استخوانهای بلند درگیر شده باشد (مانند قسمت بالای استخوان بازو یا ران)، درمان به صورت تعویض مفصل انجام میشود به این صورت که کل بخش آسیب دیده برداشته شده و با یک مدل فلزی جایگزین میشود. اما اگر مشکل در قسمتی وسط استخوان باشد (مانند وسط ران یا بازو)، یک میله فلزی بلند به نام نیل (Nail) داخل کانال مرکزی استخوان قرار میگیرد تا مانع از شکستن آن شود. به ندرت از پیچ و پلاک در این قسمتها استفاده میشود. گاهی اوقات، پزشک در حین عمل جراحی تومور را خارج کرده و محل خالی را با سیمان استخوانی پر میکند، اما معمولاً این کار انجام نمیشود و پس از جراحی تلاش میشود توده تومور از طریق رادیوتراپی از بین برود. در مورد متاستازهای ستون فقرات، جراحی معمولاً نادر است و بیشتر با رادیوتراپی درمان میشوند.