علت ایجاد عارضه گاستریت (ورم معده) چیست؟ + درمان خانگی این بیماری (2 نکته مهم)
بیماری گاستریت یا ورم معده چیست؟ آیا درمانی دارد؟
گاستریت یا ورم معده به حالتی گفته می‌شود که در آن معده دچار التهاب یا عفونت خفیف در لایه داخلی آن می‌شود. این بیماری ممکن است به دو شکل حاد یا مزمن رخ دهد. اگر گاستریت برای مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است باعث زخم در معده شود.
چه عواملی باعث بروز گاستریت می‌شوند؟
کشیدن سیگار، پرخوری به ویژه از غذاهایی که هضم آنها دشوار است، تولید زیاد اسید معده، که معمولاً به دلیل مصرف الکل پیش می‌آید، عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، که برخی از آنها ممکن است مسری باشند، مصرف زیاد کافئین و خوردن برخی داروها مانند آسپرین و داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، استرس، رژیم غذایی نامناسب، و همچنین وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری در معده، همگی می‌توانند باعث گاستریت شوند.
گاهی اوقات این بیماری پس از انجام جراحی‌های بزرگ، آسیب‌های روحی، سوختگی یا عفونت‌های شدید ایجاد می‌شود. بیماری‌هایی مانند کم‌خونی شدید و اختلالات ایمنی نیز می‌توانند باعث گاستریت شوند. بعلاوه، مصرف برخی مواد غذایی تحریک کننده مانند ادویه‌ها یا غذاهای آلرژی‌زا نیز می‌تواند این مشکل را بدتر کند.
علائم بیماری گاستریت کدامند؟
شایع‌ترین علائم این بیماری شامل درد شکم، دل‌پیچه، تیره شدن مدفوع به دلیل خونریزی گوارشی، سوزش در بالای شکم، استفراغ، بی‌اشتهایی، تب، ضعف، تورم شکم، دردهای مبهم یا آزاردهنده در قفسه سینه، و در موارد نادر اسهال است. همچنین، گاستریت با آروغ یا نفخ همراه است. در گاستریت حاد ممکن است علائمی مانند کوفتگی، احساس سنگینی معده، سردرد، سرگیجه، تشنگی زیاد، و کشیدگی شکم نیز دیده شود. در گاستریت مزمن، ممکن است اختلالات حرکتی معده و علائم شبیه به زخم معده بروز کند.
چگونه می‌توان از ابتلا به گاستریت پیشگیری کرد؟
- هرچند شما نمی‌توانید از همه عفونت‌های باکتری هلیکوباکتر پیلوری جلوگیری کنید، اما رعایت نکات زیر می‌تواند به کاهش خطر گاستریت کمک کند.
- یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای پیشگیری از این بیماری، تعادل در مصرف غذاها و نوشیدنی‌ها است. با دقت غذا بخورید. اگر هضم غذا برای شما سخت است، تعداد وعده‌های غذایی را افزایش دهید و مقدار غذا در هر وعده را کاهش دهید.
- از غذاهایی که متوجه شده‌اید معده شما را تحریک می‌کند، مانند غذاهای تند، مواد اسیدی، غذاهای سرخ شده و چرب، دوری کنید.
- افرادی که به گاستریت حساس هستند، باید برنامه غذایی منظمی داشته باشند و وعده‌های غذایی را فراموش نکنند.
- از نوشیدن الکل پرهیز کنید چون الکل باعث آسیب به لایه داخلی معده می‌شود و می‌تواند منجر به التهاب و خونریزی شود.
- سیگار نکشید. سیگار به لایه محافظ معده آسیب می‌زند و خطر ابتلا به گاستریت و زخم معده را افزایش می‌دهد. همچنین سیگار ممکن است تولید اسید معده را افزایش دهد و روند بهبودی معده را به تاخیر بیندازد.
- تا حد امکان از داروهایی که معده شما را اذیت می‌کند، استفاده نکنید. مسکنی که استفاده می‌کنید را تغییر دهید. سعی کنید از داروهایی مانند آسپرین و ایبوبروفن دوری کنید زیرا این داروها می‌توانند التهاب معده را تشدید کنند. به جای آن می‌توانید از مسکن‌هایی با ترکیب استامینوفن استفاده کنید.
- در مورد استفاده از دارو با پزشک مشورت کنید تا بهترین گزینه‌ها را در اختیار شما قرار دهد.
- اگر می‌دانید چه چیزهایی می‌تواند برای شما گاستریت ایجاد یا تشدید کند، از آنها دوری کنید.
“`html
باید عامل ایجادکننده مشکل را از بین ببرید تا معمولاً ظرف چند روز بهبودی حاصل شود.
عوارض بیماری گاستریت
- اگر گاستریت درمان نشود، ممکن است به زخم و خونریزی معده منجر شود. گاهی اوقات، برخی از انواع گاستریت مزمن ممکن است به سرطان معده تبدیل شوند، به ویژه اگر بخش زیادی از پوشش معده خراب شده و سلول‌ها تغییر کرده باشند.
- اگر با وجود درمان، علائم و نشانه‌های گاستریت بهبود پیدا نکرد، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
آمادگی برای ویزیت پزشک
هنگام مراجعه به پزشک عمومی، اگر احتمال گاستریت داده شود، پزشک شما را به یک متخصص گوارش ارجاع خواهد داد.
چه کارهایی می‌توانید انجام دهید:
- از وضعیت خود قبل از جلسه ویزیت مطلع شوید، مانند تغییرات یا محدودیت‌های لازم در رژیم غذایی.
- تمام علائم و نشانه‌هایتان را یادداشت کنید، حتی اگر به نظر غیر مرتبط برسند.
- اطلاعات شخصی مهمتان، مانند استرس‌ها یا تغییرات اخیر زندگی‌تان را نیز یادداشت کنید.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تهیه کنید.
- از یکی از دوستانتان بخواهید که شما را همراهی کند تا همه اطلاعات و صحبت‌های پزشک را به خاطر بسپارد.
- سوالاتی که می‌خواهید از پزشک خود بپرسید را یادداشت کنید.
تهیه یک لیست از سوالات به شما کمک می‌کند تا از وقت خود به بهترین نحو استفاده کنید. برخی از سوالات رایج در مورد گاستریت عبارتند از:
- علت احتمالی بیماری من چیست؟
- آیا داروهایی که مصرف کردم باعث گاستریت شده‌اند؟
- چه آزمایش‌هایی نیاز دارم؟
- آیا وضعیت من موقتی است یا مزمن؟
- بهترین اقدام چیست؟
- من بیماری‌های دیگری هم دارم، چطور می‌توانم آنها را همزمان مدیریت کنم؟
- آیا محدودیت خاصی باید رعایت کنم؟
- آیا نیازی به مراجعه به متخصص دارم؟
- آیا جایگزینی برای داروهای تجویزی وجود دارد؟
- از پرسیدن هیچ سوالی تردید نکنید.
چه انتظاراتی می‌توانید از پزشک خود داشته باشید؟
پزشک شما احتمالاً سوالات زیر را از شما خواهد پرسید:
– علائم شما چیستند؟
– شدت علائم شما چقدر است؟ آیا درد معده شما کمی آزار دهنده است یا سوزش شدیدی احساس می‌کنید؟
– آیا علائم شما دائمی هستند یا فقط موقعیت‌هایی خاص رخ می‌دهند؟
– آیا چیزی، مثل خوردن غذا، علائم شما را بدتر می‌کند؟
– آیا غذایی خاص یا استفاده از آنتی‌اسیدها به بهبود علائم شما کمک می‌کند؟
– آیا احساس تهوع یا استفراغ دارید؟
– آیا اخیراً وزن کم کرده‌اید؟
– معمولاً چقدر از مسکن‌ها، مانند آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده می‌کنید؟
– هر چند وقت یک بار الکل می‌نوشید و به چه مقداری؟
– چگونه استرس خود را ارزیابی می‌کنید؟
– آیا در مدفوع شما خون وجود دارد یا رنگ آن سیاه است؟
– آیا تا به حال زخم گوارشی داشته‌اید؟
چه کارهایی می‌توانید انجام دهید:
قبل از معاینه از نوشیدن الکل و خوردن غذاهای تحریک کننده معده، مانند غذاهای تند، اسیدی، سرخ شده یا چرب خودداری کنید. اما قبل از قطع هرگونه دارو حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اکثر افراد سوء هاضمه و سوزش معده را تجربه کرده‌اند. بیشتر این موارد کوتاه‌مدت هستند و نیاز به درمان پزشکی ندارند. اما اگر علائم و نشانه‌های گاستریت شما بیشتر از یک هفته ادامه داشت، حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر ناراحتی معده شما بعد از مصرف دارو، به ویژه آسپرین یا سایر مسکن‌ها رخ داد، موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. در صورت خون استفراغ کردن یا مشاهده خون در مدفوع خود، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا علت را بررسی کند.
آزمایش‌های تشخیصی
با وجود بررسی تاریخچه پزشکی و انجام معاینه بالینی، ممکن است برای تشخیص دقیق گاستریت نیاز به آزمایشات بیشتری باشد.
“`
باشد. این تست‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- آزمایش برای شناسایی باکتری هلیکوباکتر پیلوری. این تست برای تعیین وجود یا عدم وجود این باکتری انجام می‌شود. نوع آزمایش بسته به شرایط شما ممکن است متفاوت باشد. هلیکوباکتر ممکن است در آزمایش خون، مدفوع و یا تست تنفسی مشخص شود. در تست تنفسی، شما یک مایع بی‌رنگ و بدون مزه که کربن رادیواکتیو دارد، می‌نوشید. این باکتری باعث تجزیه مایع در معده شما می‌شود و سپس شما هوای بازدم خود را در یک کیسه می‌دمید. اگر هلیکوباکتر در معده شما وجود داشته باشد، هوای بازدم شما کربن رادیواکتیو خواهد داشت.
- استفاده از یک دستگاه اسکوپ برای بررسی قسمت‌های بالای دستگاه گوارش (آندوسکوپی). در حین آندوسکوپی، پزشک یک لوله نرم و باریک با دوربین (آندوسکوپ) را از طریق دهان و مری وارد معده و روده کوچک شما می‌کند. این کار به پزشک کمک می‌کند تا به بررسی التهاب بپردازد. اگر ناحیه مشکوکی پیدا کند، پزشک از آنجا یک نمونه بافت کوچک (بیوپسی) می‌گیرد تا بر روی آن بررسی انجام دهد. با بیوپسی می‌توان وجود هلیکوباکتر را نیز تشخیص داد.
- تصویربرداری با اشعه ایکس از قسمت‌های بالای دستگاه گوارش. این تست تصاویری از مری، معده و روده کوچک شما می‌گیرد تا ناهنجاری‌ها را بررسی کند. برای دیدن بهتر زخم‌ها، ممکن است از شما خواسته شود که یک مایع سفید رنگ حاوی باریوم بخورید تا دستگاه گوارش شما را پوشش دهد.
درمان دارویی بیماری گاستریت
درمان گاستریت بستگی به علتی دارد که باعث آن شده است. اگر گاستریت شما به دلیل مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا الکل باشد، ممکن است با قطع استفاده از آنها بهتر شوید. گاستریت مزمن که ناشی از عفونت هلیکوباکتر است، با آنتی بیوتیک درمان می‌شود.
در بیشتر موارد، داروهایی برای کاهش اسید معده تجویز می‌شود تا علائم و نشانه‌های گاستریت را تسکین دهد.
داروهای مورد استفاده در درمان گاستریت عبارتند از:
- آنتی بیوتیک برای از بین بردن هلیکوباکتر. برای این منظور ممکن است چند نوع آنتی بیوتیک مثل کلاریترومایسین، آموکسی‌سیلین یا مترونیدازول تجویز شود. مهم است که داروها را برای یک دوره کامل 10 تا 14 روزه مصرف کنید.
- داروهای مهار کننده تولید اسید معده. این داروها با متوقف کردن بخش‌هایی از سلول که مسئول تولید اسید هستند، به کاهش اسید معده کمک می‌کنند. شامل امپرازول، لانزوپرازول، اسموپرازول و پنتوپرازول می‌باشند. استفاده طولانی مدت از این داروها، بخصوص در دوزهای بالا، ممکن است خطر شکستن استخوان‌ها را افزایش دهد. در مورد مصرف مکمل کلسیم با پزشک خود مشورت کنید.
- داروهای کاهنده تولید اسید. این داروها میزان اسید آزاد شده به دستگاه گوارش را کاهش می‌دهند، که به تسکین درد معده کمک می‌کند. از این دسته می‌توان رانیتیدین، فاموتیدین، سایمیتیدین و نیزاتیدین را نام برد.
- آنتی اسیدهای خنثی کننده اسید معده. این داروها با خنثی کردن اسید معده، باعث تسکین سریع درد می‌شوند. یبوست و اسهال از عوارض جانبی آن‌هاست.
تغییر شیوه زندگی
رعایت نکات زیر ممکن است به بهبود علائم شما کمک کند:
- خوردن غذاهای کم در وعده‌های زیاد. اگر دچار سوء هاضمه هستید، بهتر است به جای سه وعده بزرگ، چندین وعده غذایی کوچک داشته باشید.
- از خوردن غذاهای تحریک‌کننده معده مثل غذاهای تند، اسیدی، سرخ شده یا چرب پرهیز کنید.
- اجتناب از نوشیدن الکل، چرا که الکل می‌تواند پوشش معده را تحریک کند.
- اگر به طور منظم از مسکن استفاده می‌کنید، در مورد جایگزینی که کمتر معده را تحریک کند با پزشک خود مشورت کنید.
- مدیریت استرس. استرس می‌تواند علائم گاستریت را بدتر کند، پس بهتر است یاد بگیرید که چگونه با آن مقابله کنید. در صورت نیاز، می‌توانید از آرام‌بخش‌ها یا ورزش‌هایی مثل یوگا کمک بگیرید.
پیشگیری از عفونت هلیکوباکتر پیلوری
طرز گسترش آن دقیقا مشخص نیست. اما شواهدی وجود دارد که این عفونت می‌تواند از فردی به فرد دیگر یا از طریق غذا و آب آلوده منتقل شود. با شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون و خوردن غذاهای کاملا پخته می‌توان از ابتلا به آن جلوگیری کرد.
