علت و درمان بیماری فتق (2 نکته مهم)

درمان فتق شکم و اقدامات پس از عمل فتق

با رضیم همراه باشید تا با بیماری فتق و راه های مناسب برای درمان این بیماری آشنا شوید.

فتق چیست؟

امروزه به بیرون زدگی قسمتی از بدن، مانند کشاله ران، فتق می‌گویند. این فتق می‌تواند در هر نقطه از بدن پدید آید. به طور کلی، فتق به جابجایی اعضای بدن از محل صحیح خود اشاره دارد. فتق‌های مختلفی مانند فتق شکم، فتق‌های روده‌ای و حتی فتق‌های مغزی وجود دارد، اما بیشتر افراد با فتق‌های کشاله ران و ناف آشنا هستند. انواع مختلفی از فتق‌های شکم وجود دارد و علت‌های متفاوتی می‌تواند داشته باشد.

شایع‌ترین نوع فتق شکم، فتق اینگوینال یا مغبنی (کشاله ران) است که بیشتر در سمت راست بدن ایجاد می‌شود. این فتق‌ها ممکن است در مکان‌های مختلف و با نام‌های گوناگون دیده شوند. در اینجا فقط به فتق کشاله ران و فتق نافی توجه می‌کنیم. فتق‌های شکمی معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند: مادرزادی و اکتسابی.

وقتی صحبت از فتق می‌شود، مهم‌ترین نکته این است که محتویات فتق شامل چه اعضایی است. این فتق‌ها بیشتر شامل اندام‌های داخلی شکم، روده‌ها و امنتوم‌ها (چادرینه) می‌باشد که باید به آن‌ها توجه کرد. فرقی ندارد که فتق به چه دلیلی ایجاد شده باشد، در هر صورت نیاز به جراحی خواهد داشت.

چطور بفهمیم فتق داریم ؟

• بیشتر مکان‌هایی که فتق در آن‌ها ایجاد می‌شود شامل: کشاله ران، ناف و محل‌هایی است که قبلاً جراحی انجام شده.
• تشخیص فتق معمولاً آسان است: شما ممکن است یک برآمدگی زیر پوست را احساس کنید یا در زمان بلند کردن اشیاء سنگین، سرفه کردن یا زور زدن درد احساس کنید.
• این درد می‌تواند شدید باشد یا خفیف و در طول روز تشدید شود.
• اگر درد شدید و مداوم باشد، همچنین قرمزی یا فشار احساس شود، ممکن است نشانه‌ای از این باشد که فتق دچار مشکل شده و باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
• فتق باعث می‌شود دیواره شکم که به‌عنوان محافظی برای روده‌ها عمل می‌کند، توان نگه‌داشتن خود را از دست بدهد و روده‌ها به ناحیه آسیب‌پذیر نفوذ کنند.
• مردان به طور خاص با خطرات بیشتری در مورد فتق روبرو هستند. ممکن است برآمدگی بزرگ شود و وارد کیسه بیضه‌ها شود.
• حبس احشاء می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود، مانند سیاه شدن، سوراخ شدن یا عفونت روده.
• اگر با دراز کشیدن یا فشار دادن ناحیه برآمده بتوان آن را پنهان کرد، اما هر چه زمان بیشتری بگذرد درمان آن سخت‌تر خواهد شد.

انواع فتق

“`

• فتق مغبنی (فتق کشاله ران)

این نوع فتق در مردان 20 برابر بیشتر از زنان دیده می‌شود و معمولاً در قسمت پایین شکم اتفاق می‌افتد. فتق مغبنی به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود.

فتق مستقیم معمولاً بیشتر در مردان بالای 40 سال رخ می‌دهد و در افرادی که به سرفه‌های مزمن و بیماری آسم مبتلا هستند یا چاق‌اند و به یبوست دچار می‌شوند، شایع‌تر است. این نوع فتق عمدتاً در دو طرف کشاله ران دیده می‌شود و نیاز به جراحی دارد، زیرا در جدار شکم یک نقص آناتومیکی وجود دارد.

فتق غیرمستقیم که در زنان هم مشاهده می‌شود، به صورت یک توده برآمده در کشاله ران بخصوص هنگام سرفه کردن دیده می‌شود. در برخی از کودکان و جوانان این فتق ممکن است مادرزادی باشد و می‌تواند موجب هیدروسل شود.

درمان فتق کشاله ران غیرمستقیم هم جراحی است. در نوزادان، این نوع فتق بلافاصله پس از تشخیص باید جراحی شود. بستری شدن در بیمارستان، ترمیم و بخیه زدن عضله شکافته شده یا جراحی سرپایی با بی حسی موضعی معمولاً در درمان فتق‌های کوچک کاربرد دارد.

• فتق رانی

این فتق در قسمت داخلی ران تشکیل می‌شود و بیشتر در زنان شایع است، اما در مردان و کودکان هم دیده می‌شود. درمان فتق رانی نیز جراحی است، زیرا می‌تواند به اختناق روده‌ها منجر شود.

• فتق نافی

این نوع فتق در نوزادان و همچنین در بزرگسالان مرد و زنان چاق و چندزا بیشتر دیده می‌شود. در نوزادانی که کم‌کاری غده تیروئید دارند یا زودرس هستند هم این نوع فتق رایج است. درمان فتق نافی نیز جراحی است.

• فتق دستگاه تناسلی زنان

این نوع فتق‌ها شامل سیستوسل (فتق دیواره مثانه به داخل واژن که می‌تواند باعث بی‌اختیاری و تکرر ادرار شود)، رکتوسل (فتق رکتوم به داخل واژن) و آنتروسل (فتق روده به داخل واژن) هستند. درمان هر سه نوع فتق جراحی است.

• فتق‌های کم شایع

فتق قسمت فوقانی معده (زیر مری)، فتق دیافراگمی (ورود روده‌ها به داخل ریه) و فتق جناغی دنده‌ای نیز همگی به جراحی نیاز دارند. همچنین فتق‌های مغزی از نوع فتق مخچه و ساقه مغز و فتق دیسک بین مهره‌ها که به سمت کانال نخاعی رفته و دردهای دیسک و سیاتیک را به ویژه هنگام سرفه، خم شدن یا کار کردن ایجاد می‌کند، نیاز به درمان دارند.

چه عواملی باعث فتق می‌شود؟

طبیعتاً دیواره شکم دارای نقاط ضعفی است که احتمال ضعیف شدن آنها وجود دارد. فتق می‌تواند به دلیل فشار زیاد به این نقاط، افزایش سن، آسیب، زخم یا ضعف مادرزادی رخ دهد. هر فردی در هر سنی ممکن است به فتق مبتلا شود. بیشتر فتق‌ها در کودکان مادرزادی هستند. در بزرگسالان، ضعف طبیعی یا فشار ناشی از بلند کردن اشیای سنگین، سرفه مداوم، مشکل در دفع مدفوع یا ادرار می‌تواند باعث ضعیف شدن یا گسستن دیواره شکم شود.

درمان‌های مناسب فتق

مزایای درمان با لاپاراسکوپی چیست؟

درمان فتق با روش لاپاراسکوپی یک تکنیک است که با ایجاد برش‌های کوچک و استفاده از تلسکوپ و چسب زخم (مش)، پارگی‌های موجود در دیواره شکم را ترمیم می‌کند. در برخی موارد، این روش به بیمار این امکان را می‌دهد که با درد و ناراحتی کمتری، زودتر به فعالیت‌های روزانه خود بازگردد.

درمان اصلی فتق اینگوینال جراحی و ترمیم فاسیا و جدار شکم است، اگرچه احتمال عود و بروز عوارض (مثل دردهای مزمن، انسداد، و…) وجود دارد.

روده) بالاست. جراحی به روش لاپاراسکوپیک معمولا یکی از بهترین روش‌ها برای درمان هرنیورافی (فتق) است. اگر بیمار امکان جراحی نداشته باشد، می‌توان از روش‌های نگهدارنده مانند استفاده از بند فتق و پرهیز از ایجاد فشار داخل شکم (مثل سرفه و زور زدن) استفاده کرد.

سوالات متداولی که مردم می‌پرسند:

آیا بعد از عمل جراحی فتق دوباره برمی‌گردد؟

بله، فتق‌ها ممکن است پس از جراحی دوباره عود کنند که این به تکنیک جراحی بستگی دارد. در برخی جراحی‌ها، ما از مش یا توری مصنوعی برای جلوگیری از عود فتق استفاده می‌کنیم که هرچند در برخی موارد، فتق دوباره به وجود می‌آید.

آیا استفاده از بند فتق به بهبودی کمک می‌کند؟

خیر، استفاده از بند فتق فقط در شرایط خاص و برای مدت محدود می‌تواند مشکلی نداشته باشد، اما به طور کلی به درمان فتق کمک نمی‌کند و اگر مدت طولانی استفاده شود، می‌تواند مشکلاتی مثل چسبندگی در ناحیه فتق ایجاد کند و عمل جراحی را سخت‌تر کند.

عوارض جراحی فتق چیست؟

شایع‌ترین عارضه جراحی فتق درد در ناحیه عمل است که ممکن است تا یک سال ادامه داشته باشد و دشوار باشد. استفاده از مسکن‌ها و پوشیدن لباس‌های محکم که بیضه‌ها را نگه دارد، می‌تواند کمک کند.

خونریزی و بزرگ شدن ناحیه عمل از عوارض دیگر است که معمولاً نیازی به درمان خاصی ندارد و با درمان‌های علامتی مانند کمپرس آب گرم و مصرف مسکن بهتر می‌شود.

نکته مهم این است که بیمار نباید بلافاصله بعد از جراحی کار سنگین انجام دهد، زیرا این کار می‌تواند احتمال عود فتق را افزایش دهد. زخم‌ها نیز ممکن است به عفونت دچار شوند، اما به طور کلی بعد از جراحی دقت داشته باشید که زخم تا 48 ساعت نباید به آب بخورد، ولی بعد از آن اجازه حمام رفتن دارید.

سوزش و خارش ناحیه عمل از عوارض دیگری است که خیلی نگران‌کننده نیست. در موارد نادر اگر جراحی‌ها به طور نادرست انجام شود، ممکن است عقیمی ایجاد شود. باید به خاطر داشته باشید که قوی بودن عضلات شکم می‌تواند از عود فتق جلوگیری کند، و فتق‌ها معمولاً در افرادی که عضلات شکمی شلی دارند، بیشتر دیده می‌شوند. بنابراین، در صورت داشتن فتق، خیلی سریع به پزشک جراح مراجعه کنید تا مشاوره دریافت کنید.

اگر فتق گیر کند، حتماً باید به اورژانس مراجعه کنید چون این وضعیت نیاز به اقدام درمانی فوری دارد. امروزه روش‌های لاپاراسکوپی برای جراحی فتق استفاده می‌شود که عوارض کمتری داشته و از نظر زیبایی هم مناسب‌تر است. البته روش لاپاراسکوپی برای تمام انواع فتق‌ها استفاده نمی‌شود. یکی از سوالات متداول مردان بعد از عمل فتق، زمان برقراری روابط زناشویی است که معمولاً به عمل جراحی مربوط نیست و بیماران می‌توانند هر زمان که درد نداشتند، رابطه جنسی برقرار کنند.

جمع آوری شده از مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی