فتق چیست؟ انواع باد فتق (2 نکته مهم)

فتق چیست؟

امروزه به بیرون زدن شکم در ناحیه کشاله ران فتق یا باد فتق می‌گویند. اما نکته مهم این است که فتق می‌تواند در هر نقطه از بدن ایجاد شود. به طور کلی، فتق به معنای جابجایی اعضای بدن از محل طبیعی خود است.

فتق‌ها در ناحیه شکم، و همچنین به انواع فتق‌های روده‌ای یا فتق مغزی وجود دارد، اما بیشتر مردم با فتق‌های کشاله ران و ناف آشنا هستند. فتق‌های شکمی انواع و علل مختلفی دارند.

شایع‌ترین نوع فتق در ناحیه شکم فتق اینگوینال یا مغبنی (کشاله ران) است که معمولاً بیشتر در سمت راست دیده می‌شود. فتق‌های شکمی نیز می‌توانند در نقاط مختلف و با نام‌های مختلف وجود داشته باشند، که در اینجا فقط به فتق کشاله ران و فتق نافی اشاره می‌کنیم.

فتق‌های جدار شکم به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: مادرزادی و اکتسابی.

فتق‌های مادرزادی بیشتر به دلیل نقص ژنتیکی در شکل‌گیری ساختار آناتومیکی بیضه‌ها هستند و ممکن است در کودکان حتی در زمان تولد دیده شوند و گاهی حاوی مایع هم باشند. فتق‌های اکتسابی معمولاً در سنین بالاتر رخ می‌دهند و علل آن می‌تواند شامل سیگار کشیدن، فعالیت‌های سنگین، مشکلات ریوی یا سرفه‌های مزمن، مشکلات عضلانی و سابقه جراحی در ناحیه باشد. البته فتق‌هایی که در سنین جوانی ایجاد می‌شوند نیز ممکن است علت مادرزادی داشته باشند.

یکی از نکات مهم در مورد فتق‌ها این است که محتوای فتق شامل کدام ارگان‌ها و عناصر است.

فتق‌های شکمی معمولاً شامل ارگان‌های داخل شکم، روده‌ها و امنتوم‌ها (چادورینه) می‌باشند و لازم است به آن توجه کرد. مهم نیست که فتق به چه دلیلی بوجود آمده باشد، در هر صورت باید تحت جراحی قرار گیرد.

علائمی که فتق ایجاد می‌کند، معمولاً به شکل توده‌ای در ناف یا کشاله ران ظاهر می‌شود که اندازه‌های مختلفی دارد. در موارد فتق نافی، توده‌ای گرد از وسط ناف خارج می‌شود که می‌تواند از اندازه یک گردو تا اندازه یک توپ فوتبال باشد و این بستگی به مراحل فتق و نقص جدار شکم دارد.

از نظر آناتومیکی، جدار شکم از لایه‌های مختلفی تشکیل شده که کاملاً محکم‌اند. نقص در این لایه‌ها به دلایلی که ذکر شد، باعث می‌شود که احشاء شکمی به دلیل فشار داخل شکم خارج شده و توسط پوست روی آن پوشیده شود و به صورت توده نمایان گردد.

علامت دیگر درد است که باید به آن توجه کرد. فتق‌ها معمولاً با توجه به وضعیت بیمار، بزرگ و کوچک می‌شوند و ممکن است داخل و خارج شوند. در هنگام سرفه یا زور زدن، ممکن است بیرون بزنند و هنگام خوابیدن، به داخل برگردند. بسیاری از بیماران در هنگام ایستادن طولانی‌مدت دچار درد مبهم در کشاله ران می‌شوند که به دلیل فشار فتق است.

گاهی اوقات فتق‌ها (بیشتر در کشاله ران) ممکن است فقط با درد مبهم نشان داده شوند و در معاینه توده‌ای قابل لمس نباشند و بیمار فقط با شکایت از درد مراجعه کند.

در مورد فتق‌های کشاله ران، ممکن است از یک توده کوچک شروع شده و یا به داخل کیسه بیضه پیشرفت کند و حتی باعث بزرگ شدن کیسه بیضه‌ها شود که گاهی تا اندازه یک توپ بسکتبال بزرگ می‌شود و روده‌های بیمار را نیز شامل می‌گردد.

نکته مهم این است که تا زمانی که این توده‌ها متحرک هستند مشکلی ندارند، اما گاهی اوقات این توده‌ها ممکن است گیر بیفتند و باعث درد شدید شوند که این وضعیت جزء اورژانس‌های پزشکی است و نیاز به اقدام فوری دارد (باید توده بیرون زده را به محل اصلی خود باز گرداند).

البته جا اندازی فتق تنها در فتق‌های کشاله ران مجاز است و تا دو بار جایز است، اما فتق‌های دیگر حتما باید تحت عمل جراحی قرار گیرند و جا اندازی مجاز نیست. جا انداختن فتق کشاله ران نیز شرایط خاصی دارد؛ زمانی که فتق گیر می‌افتد به دلیل انسداد روده درون آن و کاهش خونرسانی، احتمال پارگی روده وجود دارد. اگر این مشکل پیشرفت کند و روده سیاه شود، جا انداختن مجاز نیست و بیمار باید به صورت اورژانسی جراحی شود. همچنین اگر پس از دو بار جا اندازی، فتق جا نیفتد، باید به صورت اورژانس جراحی شود.

علائم ایسکمی :(کاهش خون رسانی) و کم‌خونی و احتمال پارگی روده شامل درد کلی شکم، تب، تهوع و استفراغ شدید و عفونت خونی می‌باشد که بیمار…

“`

فتق‌ها معمولا نیاز به جراحی دارند.

فتق‌هایی که در ناحیه کشاله ران قرار دارند، هر زمان شناسایی شوند، باید جراحی شوند، اما این جراحی به طور فوری ضروری نیست (مگر در شرایط خاصی که ذکر خواهد شد). جراحی باید در سریع‌ترین زمان ممکن به صورت سرپایی انجام شود. اما در افراد مسن که وضعیت عمومی مناسبی ندارند و قادر به تحمل جراحی نیستند، می‌توان به صورت محافظه‌کارانه برخورد کرد و از جراحی صرف نظر کرد.

با این حال، در موارد اورژانسی، این افراد نیز باید جراحی شوند. در برخی موارد، فتق به تدریج بزرگ می‌شود و به کیسه بیضه می‌رسد و ممکن است دچار بند کشیدگی شود که این مسئله باید جدی گرفته شود.

محل برش برای جراحی فتق‌های کشاله ران چند سانتی‌متر پایین‌تر از برش آپاندیس در شکم بوده و در هر دو طرف انجام می‌شود. در مورد فتق‌های نافی در سنین بالاتر، جراحی حتماً ضروری است. در کودکان، می‌توان تا سن 4 سالگی صبر کرد، اما اگر فتق بیشتر از این سن بماند یا بند کشیدگی شود و یا اندازه آن بزرگتر از یک انگشت باشد (به این معنی که نوک انگشت به داخل شکم وارد شود) باید جراحی شود.

فتق‌هایی که وارد کیسه بیضه می‌شوند، گاهی ممکن است با توده‌های بیضه یا واریس اشتباه شوند و در این موارد حتماً باید به پزشک مراجعه کرد.

بنابراین، در مورد فتق بهتر است به پزشک مراجعه کنید و در مورد جراحی با او مشورت کنید تا از مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.

سوالات رایجی که مردم می‌پرسند به شرح زیر است:

آیا بعد از عمل جراحی فتق دوباره برمی‌گردد؟

بله – فتق‌ها ممکن است بعد از جراحی دوباره عود کنند که این به نحوه جراحی بستگی دارد. در بعضی از موارد، برای جلوگیری از عود فتق، از مش یا توری مصنوعی در جراحی استفاده می‌شود که گاهی اوقات ممکن است حتی با وجود آن، دوباره عود کند.

آیا استفاده از فتق بند کمک می‌کند؟

خیر – استفاده از فتق بند در مورد فتق‌های کشاله ران فقط برای مدت کوتاهی که بیمار نمی‌تواند برای جراحی اقدام کند، مشکلی ندارد، اما این روش درمان نیست و استفاده طولانی‌مدت از آن می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند و جراحی را سخت‌تر کند.

عوارض جراحی فتق چیست؟

شایع‌ترین عارضه جراحی فتق درد در ناحیه است که ممکن است تا یک سال ادامه پیدا کند و آزاردهنده باشد. استفاده از مسکن‌ها و پوشیدن شورت‌های محکم می‌تواند کمک‌کننده باشد.

خونریزی و بزرگ شدن ناحیه نیز از عوارض دیررس جراحی هستند که معمولاً نیازی به درمان خاصی ندارند و با درمان علامتی (کمپرس آب گرم و مصرف مسکن) بهبود می‌یابند.

نکته مهم این است که بیماران نباید بعد از جراحی بلافاصله به فعالیت‌های سنگین بپردازند، زیرا این کار احتمال عود فتق را افزایش می‌دهد. عفونت‌های زخم نیز مانند هر زخم دیگری ممکن است رخ دهد. به طور کلی، بعد از عمل جراحی فتق نباید تا 48 ساعت به زخم آب بخورد، اما از آن زمان به بعد، بیمار می‌تواند حمام کند.

از دیگر عوارض جراحی فتق می‌توان به سوزش و خارش ناحیه اشاره کرد که معمولاً مشکل خاصی نیست. در جراحی فتق‌های دوطرفه، در مواردی که تکنیک جراحی مناسب نباشد، ممکن است عفونت نیز پیش بیاید که این حالت بسیار نادر است. به طور کلی، تقویت عضلات شکم می‌تواند از عود فتق‌ها جلوگیری کند، زیرا فتق‌های کشاله ران در افرادی که عضلات شکمی ضعیف‌تری دارند بیشتر دیده می‌شود.

بنابراین نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که اگر فتق دارید، به سرعت به پزشک جراح مراجعه کنید و مشورت نمایید.

در صورتی که فتق در جایی گیر کند، حتماً به اورژانس باید مراجعه شود چون چنین شرایطی جزء اورژانس‌های جراحی محسوب می‌شود. امروز روش‌های لاپاراسکوپی أيضا برای جراحی فتق وجود دارد که به کاهش عوارض و بهبود زیبایی محل عمل کمک می‌کند.

البته روش لاپاراسکوپی برای تمام انواع فتق‌ها قابل استفاده نیست.

یکی از سوالاتی که بیشتر مردان پس از عمل فتق می‌پرسند، زمان برقراری روابط زناشویی بعد از جراحی است که به عمل جراحی مرتبط نبوده و بیمار هر زمان که درد نداشته باشد، می‌تواند به رابطه جنسی ادامه دهد.