فواید دهان شویه کلرهگزیدین برای سلامت و زیبایی دندان و دهان (2 نکته مهم)
فواید بی نظیر دهانشویه کلرهگزیدین
دهان شویه ضد میکروبی ایده آل
یک دهانشویه ضد میکروبی خوب باید چند ویژگی مهم داشته باشد. اول اینکه نباید سمی باشد و فقط باید به باکتری‌های بیماری‌زا حمله کند، بدون اینکه سبب افزایش باکتری‌های مقاوم یا ایجاد رشد غیرطبیعی میکروب‌های فرصت‌طلب شود. همچنین، این دهانشویه نباید باعث تحریک غشاهای دهانی یا تغییر رنگ دندان‌ها شود و باید به راحتی قابل استفاده باشد. جذب آن به بدن نیز باید کم باشد یا حتی نباید جذب شود.
تا به حال هیچ کدام از مواد موجود این ویژگی‌ها را نداشته‌اند. اما جامعه دندانپزشکی آمریکا دو نوع دهانشویه ضد میکروبی را تأیید کرده که یکی از آنها کلر هگزیدین است. خوشبختانه اکنون این ترکیب در غلظت ۲ دهم درصد در بازار ایران موجود است که در این مقاله از رضیم درباره آن صحبت می‌کنیم.
در سال۱۹۴۰ ، دانشمندان به دنبال دارویی برای درمان بیماری مالاریا به مواد جدیدی رسیدند که یکی از آنها بیس بیگوانید بود. در سال ۱۹۵۴، کلر هگزیدین به عنوان یک ضدعفونی‌کننده برای زخم‌ها، نظافت پوست و ضد عفونی کردن قبل از جراحی در انگلیس معرفی شد.
در دهه ۱۹۷۰، این ماده به عنوان یک ضد پلاک میکروبی دهان شناخته شد و به تدریج استفاده از آن در دندانپزشکی افزایش یافت. حالا کلر هگزیدین به عنوان قوی‌ترین دهانشویه ضد میکروبی در دندانپزشکی به شمار می‌آید.
- از بین بردن پلاک‌های دندانی
- کاهش جرم دندان
- جلوگیری از پوسیدگی دندان
- درمان ژنژویت
- رفع استئوماتیت
- درمان زخم‌های آفتی
- مقابله با عفونت لوزه‌ها
- کمک در درمان فارنژیت و عفونت‌های خفیف حلق و دهان
کاربرد دهان شویه کلرهگزیدین در دندانپزشکی
دهانشویه کلرهگزیدین هم توسط دندانپزشکان و هم در خانه استفاده می‌شود. در مطب دندانپزشکی، قبل از استفاده از وسایل چرخان و دستگاه‌های جرم‌گیری، بیمار باید کلرهگزیدین را استفاده کند. این کار به کاهش پخش میکروب‌ها در مطب کمک می‌کند و به تمیز نگه‌داشتن محیط کمک می‌کند.
همچنین، این ماده برای شستشوی کانال ریشه دندان نیز به کار می‌رود. در خانه، زمانی که نمی‌توان با مسواک دندان‌ها را تمیز کرد، می‌توان از دهانشویه به عنوان جایگزین استفاده کرد. مثلاً بعد از جراحی‌های دهان یا لثه که به خاطر زخم‌ها و بخیه‌ها نمی‌توان مسواک زد، استفاده از دهانشویه می‌تواند کمک کند.
در این شرایط، دهانشویه با کنترل شیمیایی پلاک میکروبی و تسریع بهبود زخم‌های دهانی بسیار مؤثر است. همچنین، زمانی که به خاطر درمان شکستگی‌های فکی دو فک به هم ثابت می‌شوند و فرد نمی‌تواند دهانش را باز کند و مسواک بزند، استفاده از دهانشویه مفید است. اما توجه داشته باشید که معمولاً نمی‌توان دهانشویه را به جای مسواک در تمیز کردن دندان‌ها استفاده کرد، بلکه باید استفاده از آن را همراه با مسواک زدن در نظر گرفت.
عملکرد دهانشویه کلرهگزیدین
کلرهگزیدین یک ترکیب خاص است که ویژگی‌های مهمی دارد. این ماده به سه شکل مختلف وجود دارد: دی‌گلوکونات، استات و هیدروکلراید که فقط دو نوع دی‌گلوکونات و استات در آب حل می‌شوند. یکی از مزایای کلرهگزیدین، چسبندگی قوی آن به نواحی مختلف دهان است که باعث می‌شود این ماده به آرامی آزاد شود و به طور مداوم محیطی ضد میکروبی در دهان ایجاد کند.
تقریباً سی درصد کلرهگزیدین مصرف شده در دهان باقی می‌ماند و آزادسازی آن به میزان pH دهان بستگی دارد. دلیل چسبندگی کلرهگزیدین به خاصیت کاتیونی آن مرتبط است که موجب اتصال آن به نواحی آنیونیک موجود در پروتئین‌های سطحی دهان می‌شود. اثر کلرهگزیدین محدود به نوع خاصی از میکروب‌ها نیست و بر روی انواع مختلف باکتری‌ها، قارچ‌ها و برخی ویروس‌ها مؤثر است، از جمله ویروس‌های ایدز و هپاتیت.
به دلیل خاصیت“`html
جذب کاتیونی، از طریق پوست و غشاء مخاطی در دستگاه گوارش، حداقل است. در آزمایش‌های حیوانی، هیچ اثر سمی یا سرطان زایی از این ماده مشاهده نشده است.
اکثر پژوهشگران بر این باورند که علت اثر کلرهگزیدین، تمایل بسیار زیاد آن برای چسبیدن و اتصال محکم به غشاء باکتری‌هاست. بعد از اینکه مولکول کلرهگزیدین به غشاء باکتری attaches می‌شود، نفوذپذیری آن افزایش یافته و به علت به هم خوردن تعادل اسمزی در دو سمت دیواره سلول، برخی از محتویات درون سلولی با وزن کم از سلول خارج می‌شوند.
این پدیده در حضور مقادیر کم کلرهگزیدین اتفاق می‌افتد، در حالی که در مقادیر بیشتر، این ماده در سیتوپلاسم رسوب می‌کند. همچنین کلرهگزیدین به خاطر خاصیت کاتیونیک خود، عمل گلیکولیز را در باکتری‌ها متوقف می‌کند، و به این ترتیب تولید اسید توسط پلاک میکروبی را کاهش می‌دهد و pH دهان را بالاتر می‌برد.
مکانیسم اثر کلرهگزیدین
کلرهگزیدین خاصیت کاتیونی قوی‌ای دارد. این ماده در سه فرم دی‌گلوکونات، استات و هیدروکلرید موجود است که دو فرم دی‌گلوکونات و استات قابل حل در آب هستند. یکی از مزایای کلرهگزیدین این است که به طور محکم به بخش‌های مختلف دهان می‌چسبد و باعث می‌شود که این ماده پس از استفاده به تدریج آزاد شود و در یک بازه زمانی، به طور مداوم محیط دهان را ضد میکروبی کند.
حدود سی درصد از کلرهگزیدین مصرف شده، در سطح دهان باقی می‌ماند. علت چسبندگی کلرهگزیدین به خاصیت کاتیونی آن نسبت داده می‌شود که این اجازه را می‌دهد که به گروه‌های آنیونیک گلیکوپروتئین‌ها و فسفوپروتئین‌های موجود در سطح مخاط دهانی متصل شود. محققان معتقدند که مکانیزم اثر کلرهگزیدین، به خاطر تمایل بسیار زیاد آن برای چسبیدن به غشاء باکتری‌ها است.
دوز مصرفی کلرهگزیدین
اثربخشی این دهانشویه به دوز مصرف آن بستگی دارد، نه به غلظت آن.
دوز مناسب برای استفاده دهانشویه، ۱۰ میلی‌گرم تا ۲۰ میلی‌گرم از محلول با غلظت ۲/۰ درصد تا ۱۲/۰ درصد است. استفاده از آن به صورت دوبار در روز (بعد از صبحانه و قبل از خواب) از محلول ۲/۰% توصیه می‌شود که باید به مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه در دهان نگه داشته شود.
نحوۀ استفاده کلرهگزیدین
دهانشویه کلرهگزیدین باید نیم ساعت پس از مسواک زدن استفاده شود تا بیشترین اثر ضد باکتریایی خود را حفظ کند.
عوارض جانبی کلرهگزیدین
به دلیل خاصیت کاتیونی آن، جذب پوستی و غشاء مخاطی در دستگاه گوارش حداقل است. در آزمایش‌های حیوانی، هیچ اثر سمی یا سرطان زایی از این ماده دیده نشده است. همچنین کلرهگزیدین طعم ناخوشایندی دارد و می‌تواند حس چشایی را به طور موقت تغییر دهد.
به ویژه این تاثیر بر روی طعم شوری آثار بیشتری دارد و می‌تواند باعث بی‌مزه شدن غذا شود که این تغییر بستگی به غلظت کلرهگزیدین دارد. دلیل این تغییر، دناتوره شدن پروتئین‌های موجود بر روی جوانه‌های چشایی است. کلرهگزیدین همچنین می‌تواند باعث ایجاد رنگ قهوه‌ای بر روی دندان‌ها و پرکردگی‌های همرنگ دندان، همچنین بر روی مخاط دهان و زبان شود. این امر به دلیل اتصال ذرات کاتیونی کلرهگزیدین به عواملی موجود در رژیم غذایی مانند اسید گالیک و تانین است که باعث رسوب این عوامل رنگی بر روی دندان‌ها و مخاط می‌شود.
این تغییرات رنگ معمولاً خارجی هستند و می‌توانند به وسیلهٔ پولیشینگ دندان‌ها برطرف شوند. از دیگر عوارض کلرهگزیدین که شایع نیستند، جراحات مخاطی است که به غلظت کلرهگزیدین بستگی دارد. موارد کمی از تورم یک‌طرفه یا دوطرفه غده پاروتید در اثر مصرف کلرهگزیدین گزارش شده است. کلرهگزیدین با تأثیر بر تجزیه گلوکز باکتری‌ها، از تولید اسید توسط آنها جلوگیری می‌کند و محیط را قلیایی نگه می‌دارد که این عامل باعث تشکیل جرم فوق لثه‌ای می‌شود.
همچنین بخوانید:
سایت رضیم
“`
