قارچ گوش و علائم ظاهری آن (2 نکته مهم)

قارچ گوش چیست؟

قارچ گوش که به آن اتومیکوزیس (Otomycosis) هم گفته می‌شود، نوعی عفونت قارچی است که در قسمت خارجی گوش به وجود می‌آید و معمولا دردناک است. این عارضه ممکن است هر دو گوش را تحت تاثیر قرار دهد و به ویژه در افرادی که در مناطق گرمسیری زندگی می‌کنند یا ورزش‌های آبی مانند شنا را انجام می‌دهند، رایج‌تر است. علائم آن معمولاً شامل التهاب، خشکی پوست و ترشحات بدبو از مجرای گوش می‌باشد. همچنین به این عارضه، اوتیت یا عفونت قارچی گوش خارجی (fungal otitis externa) نیز گفته می‌شود.

احتمال ابتلا به عفونت‌های قارچی گوش کمتر از عفونت‌های باکتریایی است. در واقع، قارچ گوش تنها حدود 10 درصد از کل عفونت‌های گوش خارجی (اوتیت خارجی) را تشکیل می‌دهد. این عفونت، در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، به ویژه در شرایط آب و هوایی با دما و رطوبت بالا، شایع است.

اتومیکوزیس معمولا مجرای گوش خارجی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این عفونت، از پرده گوش شروع می‌شود و به نواحی بیرونی آن گسترش می‌یابد. در برخی موارد، ممکن است گوش میانی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. هرچند عفونت قارچی گوش نسبت به عفونت‌های باکتریایی شیوع کمتری دارد، اما به دلیل عوارض شدیدش، لازم است تا افراد به محض بروز علائم، برای درمان اقدام کنند.

عوامل موثر در بروز قارچ گوش

از هر 8 مورد عفونت گوش خارجی، 1 مورد آن مربوط به آلودگی قارچی است. تقریباً 60 گونه مختلف قارچ وجود دارد که ممکن است باعث این عفونت شوند. در برخی از موارد، هنگامی که گوش هم به قارچ و هم به باکتری آلوده می‌شود، شدت عفونت افزایش پیدا می‌کند. از جمله عوامل خطر و افزایش احتمال بروز قارچ گوش عبارتند از:

قارچ‌ها: همانطور که اشاره شد، انواع مختلفی از قارچ‌ ها وجود دارند که ممکن است موجب اتومیکوزیس شوند. شایع‌ترین عفونت‌های قارچی به دلیل آلودگی با قارچ‌های آسپرژیلوس (Aspergillus spp.) و کاندیدا (Candida spp.) رخ می‌دهد. تقریباً 90 درصد عفونت‌های قارچی گوش به دلیل آلودگی با قارچ آسپرژیلوس اتفاق می‌افتد. آسپرژیلوس نوعی قارچ است که در همه‌جا یافت می‌شود. کاندیدا نیز نوعی مخمر است که به طور طبیعی روی پوست و داخل بدن انسان، از جمله در دهان، گلو و روده زندگی می‌کند.

مصرف آنتی‌بیوتیک و استروئید: یکی از دلایل افزایش شیوع اتومیکوزیس در سال‌های اخیر، استفاده غیرموجه و زیاد از آنتی‌بیوتیک‌ها، استروئیدها و قطره‌های آنتی‌بیوتیکی گوش است. تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که از قطره‌های آنتی‌بیوتیکی گوش حاوی افلوکساسین استفاده کرده‌اند، بیشتر دچار قارچ گوش شده‌اند. به نظر می‌رسد که آنتی‌بیوتیک‌ها با تغییر pH کانال گوش، باعث از بین رفتن باکتری‌های رقیب قارچ می‌شوند و درنتیجه رشد قارچ در گوش را تسهیل می‌کنند.

سیستم ایمنی ضعیف: اتومیکوزیس بیشتر در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مشاهده می‌شود. در این افراد، عوارض و شدت عفونت قارچی گوش معمولاً بیشتر است. اگر عفونت به استخوان تمپورال جمجمه برسد، ممکن است عارضه‌ شدید و خطرناکی ایجاد شود که در صورت عدم درمان، می‌تواند کشنده باشد.

فقدان سرومن (جرم گوش) در گوش: pH سرومن بین 4 تا 5 است و بنابراین مانع از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌شود. انجام ورزش‌های آبی مانند شنا و موج‌سواری به دلیل قرار گرفتن مکرر گوش در معرض آب، باعث حذف سرومن و خشک شدن مجرای شنوایی خارجی می‌شود که می‌تواند خطر ابتلا به قارچ گوش را افزایش دهد.

از جمله سایر عواملی که ممکن است خطر ابتلا به عفونت کانال گوش را افزایش دهند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ورود آب به گوش حین شنا کردن
• استفاده از سواب‌های پنبه‌ای برای تمیز کردن گوش‌ها و آسیب به مجرای گوش
• استفاده از سمعک یا گوش‌گیر آلوده
• ورود مواد محرک مانند رنگ مو یا اسپری مو به گوش
• ابتلا به بیماری‌های پوستی مانند اگزما، درماتیت سبورئیک، یا پسوریازیس
• ابتلا به آلرژی
• رطوبت و دمای بالا
• انجام مستمر ورزش‌های آبی مانند شنا، غواصی و موج‌سواری

علائم قارچ گوش

عفونت قارچی گوش ممکن است یک یا هر دو گوش را درگیر کند. علائم قارچ گوش در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد اما به طور کلی، علائم…

“`

آن عبارتند از:

درد گوش
تغییر رنگ (قرمز، زرد، بنفش یا خاکستری) گوش خارجی یا مجرای گوش
خارش شدید
پوسته پوسته شدن اطراف کانال گوش
درد یا سوزش
سردرد
التهاب
وجود ترشحات به رنگ‌های زرد، سبز، سیاه، سفید یا خاکستری
وزوز گوش (صدای زنگ در گوش)
احساس پر بودن گوش
کاهش یا از دست دادن شنوایی
در برخی موارد، سرگیجه و تب

اگر قارچ آسپرژیلوس باعث عفونت قارچی گوش شود، ممکن است نقاط زرد یا سیاه و لکه‌های سفیدی در داخل کانال گوش به وجود بیاید. اما اگر قارچ کاندیدا مسؤول باشد، ممکن است ترشحات سفیدی و غلیظی از گوش خارج شود.

راه‌های تشخیص قارچ گوش

معمولاً در معاینه اولیه، پزشکان با استفاده از اتوسکوپ (وسیله‌ای که برای مشاهده داخل گوش استفاده می‌شود) وضعیت گوش را بررسی می‌کنند. اتوسکوپ دارای نوری است که به پزشک کمک می‌کند تا داخل گوش را بهتر ببیند، مثلاً پرده گوش و کانال شنوایی را.
سپس برای تشخیص بهتر نوع قارچ و منبع عفونت گوش (آیا باکتری است یا قارچ)، از آن نمونه‌گیری کرده و به آزمایشگاه می‌فرستند. در آزمایشگاه، با استفاده از میکروسکوپ، نوع میکروارگانیسم عفونی شناسایی می‌شود و نتیجه به پزشک و بیمار ارائه می‌شود تا بتوانند درمان مناسب را انتخاب کنند.

درمان قارچ گوش

معمولاً درمان عفونت قارچی گوش بین 1 تا 2 هفته طول می‌کشد. اما در برخی افراد به دلیل شدت یا ماندگاری عفونت، ممکن است این مدت زمان بیشتر شود.
در موارد نادر، عفونت به دلیل قارچی به نام مالاسزیا ممکن است تا 3 ماه ادامه پیدا کند. برای درمان قارچ گوش چندین روش وجود دارد که بیمار می‌تواند با پزشک خود بهترین روش را انتخاب کند:

تمیز کردن گوش: پزشک می‌تواند با استفاده از دستگاه‌های خاص، گوش‌های بیمار را به خوبی تمیز کند تا از تجمع ترشحات جلوگیری کند. همچنین ممکن است با مایعات استریل آن‌ها را شستشو دهد.

استفاده از قطره یا کرم گوش: معمولاً برای درمان این نوع عفونت، از قطره‌های ضد قارچ مثل کلوتریمازول و فلوکونازول یا کرم‌های میکونازول، کلوتریمازول، کتوکونازول و اکونازول تجویز می‌شود. همچنین، اسید استیک یکی دیگر از مواد مؤثر در درمان عفونت گوش است. قطره‌های حاوی محلول 2 درصدی اسید استیک معمولاً چند روز در تعداد دفعات مشخصی برای درمان عفونت گوش مورد استفاده قرار می‌گیرند. قطره‌های گوش حاوی 5 درصد استات آلومینیوم نیز در این زمینه موثر هستند.

داروهای خوراکی: برخی از عفونت‌های قارچی، مانند آسپرژیلوس، ممکن است به قطره‌های گوش پاسخ ندهند. در این صورت نیاز به استفاده از داروهای خوراکی مانند ایتراکونازول (اسپورانوکس) وجود دارد. همچنین ممکن است پزشک توصیه کند که از داروهای بدون نسخه مثل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا استامینوفن (تیلنول) برای کاهش درد و التهاب استفاده شود.
درمان‌های خانگی: چندین روش خانگی می‌تواند در درمان این نوع عفونت مؤثر باشد. به عنوان مثال، استفاده از پراکسید هیدروژن رقیق شده می‌تواند عفونت داخل گوش را حذف کند. همچنین داروهای بدون نسخه‌ای که حاوی پراکسید کاربامید هستند، می‌توانند در پاکسازی گوش از عفونت مفید باشند. پس از شنا، استفاده از محلول قطره گوش که شامل مقادیر مساوی سرکه سفید و الکل است نیز توصیه می‌شود.

پیشگیری از قارچ گوش

روش‌های جلوگیری از ابتلا به عفونت قارچی گوش عبارت‌اند از:

خشک کردن کامل گوش‌ها بعد از شنا و حمام
استفاده از گوش‌گیر هنگام شنا برای جلوگیری از ورود آب به گوش
استفاده از سشوار با سرعت کم برای خشک کردن گوش
خودداری از خراشیدن گوش
عدم استفاده از سواب پنبه‌ای برای تمیز کردن داخل گوش
پوشیدن کلاه شنا هنگام ورود به استخر

منبع : مثبت سبز