قرص متفورمین (metformin) چیست؟ (2 نکته مهم)
شاید شما هم درباره افرادی که با دیابت (قند خون بالا) مواجه هستند، شنیده‌اید که از قرص متفورمین استفاده می‌کنند. اخیراً محققان اعلام کرده‌اند که متفورمین (METFORMIN) می‌تواند در کاهش وزن افراد جوانی که چاق و دیابتی نیستند، مؤثر باشد.
آشنایی با قرص متفورمین
متفورمین در درمان دیابت نوع دو (که به دیابت غیروابسته به انسولین هم معروف است) به کار می‌رود. همچنین این قرص برای درمان اختلالات متابولیسم کربوهیدرات و همچنین سندرم تخمدان پلی کیستیک تجویز می‌شود.
این دارو باعث کاهش مقاومت به انسولین در بیماران دیابتی می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف متفورمین به مدت کوتاه می‌تواند به کاهش وزن افراد چاق کمک کند.
متفورمین از ورود قند به جریان خون از کبد جلوگیری می‌کند. وقتی این دارو قبل از غذا خورده شود، به میزان زیادی از افزایش قند خون بعد از غذا جلوگیری می‌کند.
افزایش قند خون پس از خوردن غذا باعث می‌شود که لوزالمعده (پانکراس) انسولین بیشتری ترشح کند. هورمون انسولین به کاهش قند خون کمک می‌کند، اما همین هورمون می‌تواند باعث حس گرسنگی در شما شود. این ماجرا باعث می‌شود که بیشتر غذا بخورید و کبد شما چربی بیشتری تولید کند و این به تجمع چربی در ناحیه شکم منجر می‌شود.
این تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف داروی متفورمین به همراه کاهش مصرف غذاهای شیرین و چرب، می‌تواند وزن جوانان چاق را برای مدت طولانی کاهش دهد.
همچنین این دارو می‌تواند قند و کلسترول خون را کاهش داده، مقاومت به انسولین را در بیماران دیابتی کاهش دهد و به بهبود جوش (آکنه) در جوانان چاق کمک کند.
مقدار و شیوه مصرف داروی متفورمین
مقدار مصرف باید توسط پزشک مشخص شود، ولی مقدار معمول این دارو به صورت زیر است:
بزرگسالان
در صورت مصرف متفورمین به تنهایی:
در ابتدا ۵۰۰ میلی‌گرم (معادل یک قرص) دوبار در روز همراه با صبحانه و ناهار، سپس در صورت نیاز پزشک در طول هفته مقدار دارو را افزایش می‌دهد و به ۵۰۰ یا ۸۵۰ میلی‌گرم دو یا سه بار در روز همراه با غذا می‌رساند.
متفورمین به همراه سایر داروهای کاهنده قند:
پزشک دوز هر دارو را تعیین می‌کند.
متفورمین همراه با انسولین:
در ابتدا ۵۰۰ میلی‌گرم یک بار در روز سپس پزشک در صورت نیاز مقدار دارو را افزایش می‌دهد. کودکان بالای ۱۰ سال باید ۵۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز همراه با صبحانه و عصرانه مصرف کنند و در صورت نیاز پزشک دوز دارو را افزایش می‌دهد.
کودکان زیر ۱۰ سال
مقدار داروی مورد نیاز باید توسط پزشک تعیین شود.
عوارض مصرف متفورمین
هیپوگلیسمی، بی‌اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ، نفخ، گاز بیش از حد در روده‌ها، و اسهال، خستگی،
دردهای عضلانی، تنگی نفس، خواب آلودگی و درد معده. تشنج، لرزش بدن، مشکل در صحبت‌کردن، خستگی و ضعف غیرمعمول، حالت خس‌خس سینه، اختلالات رفتاری، مشکل در تمرکز، چرت زدن،
کاهش قدرت بدنی و بی‌قراری، خواب‌آلودگی، اضطراب، تاری دید، احساس تنگی در قفسه سینه، عرق سرد،
اغما، گیجی، پوست سرد و رنگ‌پریده، افسردگی، تنگی نفس، سرگیجه، افزایش ضربان قلب، احساس
گرما، سردرد، احساس گرسنگی، تعریق زیاد، حالت تهوع، عصبی شدن، دیدن کابوس شبانه و قرمزی پوست صورت،
گردن و بالاتنه، کاهش اشتها، اسهال، تنفس سریع و کم‌عمق، تب و لرز، feeling ناشی از بیماری، درد در ناحیه کمر و
پهلو، و دردهای عضلانی، مشکلات در دفع ادرار و سوزش ادرار نیز ممکن است بروز کند.
تداخل دارویی قرص متفورمین
مصرف همزمان با سولفونیل اوره‌ها ممکن است باعث هیپوگلیسمی شود. اگر این داروها را با هم مصرف می‌کنید، باید سطح قند خون‌تان را به طور مرتب اندازه‌گیری کنید.
اگر لازم باشد متفورمین را با انسولین مصرف کنید، برای جلوگیری از بروز هیپوگلیسمی و تنظیم درست دوز آنها، باید بیمار در ابتدا تحت نظر پزشک قرار گیرد.
اگر با سایمتیدین مصرف شود، ممکن است مقدار از بین رفتن متفورمین از کلیه کاهش یابد، بنابراین دوز آن باید کمتر شود. همچنین، در صورت مصرف داروهای ضد انعقاد با متفورمین، ممکن است دوز این داروها نیاز به تنظیم داشته باشد. برخی داروها ممکن است قند خون را بالا ببرند و این موضوع می‌تواند مصرف متفورمین را ضروری کند.
برخی از این داروها شامل:
بلوکرهای کانال کلسیمی، کورتیکواستروئیدها، استروژن‌ها، داروهای ضد بارداری هورمونی، ایزونیازید، نیاسین،
فنوتیازین‌ها، فنی‌توئین، داروهای مقلد سمپاتیک، تیازیدها و دیگر دیورتیک‌ها و هورمون‌های تیروئیدی هستند. داروهای
کاتیونی (مثل آمیلوراید، سایمتیدین، دیگوکسین، مورفین، پروکائین آمید، کینیدین، کینین، رانیتیدین، تریامترن،
تریمتوپریم و وانکومایسین) ممکن است با متفورمین در ترشح از کلیه رقابت کنند و سطح آن را بالا ببرند.
موارد احتیاط در مصرف قرص متفورمین
از نوشیدن الکل و نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید. از مصرف داروها بدون تجویز پزشک پرهیز کنید، به ویژه داروهای بدون نسخه مانند:
آسپرین، داروهای کنترل اشتها، داروهای آسم، سرماخوردگی، تب و سینوزیت. مشخصات پزشکی خود را، شامل دیابت و داروهایی که مصرف می‌کنید، همیشه به همراه داشته باشید و در سفرها هم از تغییر رژیم غذایی خودداری کنید.
در صورت عمل جراحی یا انجام تست‌های تشخیصی با اشعه ایکس، پزشک را از مصرف این دارو مطلع کنید. اگر علائم لاکتیک اسیدوز مثل :
اسهال، تنفس سریع و سطحی، درد و اسپاسم شدید عضلانی، خواب آلودگی فوق‌العاده، خستگی و ضعف غیرمعمول ایجاد شد، هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. اگر در خوردن غذا تأخیر داشته باشید، یا بیشتر از حد معمول ورزش کنید، یا مقدار زیادی الکل بنوشید یا داروهای خاصی مصرف کنید، یا در صورتی که انسولین یا سولفونیل اوره بیش از حد مصرف کنید، قند خون پایین می‌آید.
علائم آن شامل :
احساس دلواپسی و نگرانی، تغییرات رفتاری مانند افرادی که مشروب نوشیده‌اند،
تاری دید، عرق سرد، احساس نگرانی، پوست سرد و رنگ پریده، مشکل در تمرکز، خواب آلودگی، گرسنگی شدید، ضربان قلب تند، سردرد، حالت تهوع، عصبانیت، کابوس، خواب نامنظم، لرزش، مشکل در صحبت کردن، ضعف و خستگی غیرعادی که به سرعت پیشرفت می‌کنند و حال بیمار را وخیم‌تر می‌کنند، باید هر چه سریع‌تر با قندهای سریع‌الاثر درمان شوند. راه‌های مؤثری که می‌توانند قند خون را بالا ببرند شامل: مصرف حبه قند، نوشیدن آب‌میوه، نوشابه غیررژیمی، شربت نشاسته یا عسل هستند.
از مصرف شکلات به دلیل اینکه چربی آن مانع آزاد شدن سریع قند موجود در آن می‌شود، خودداری کنید. اگر بیش از یک ساعت غذا نخورده‌اید، بهتر است یک وعده مختصر مثل تکه‌ای گوشت، ساندویچ یا شیرینی بخورید. پس از تب، عفونت، استفاده کمتر از انسولین، سولفونیل اوره، متفورمین و داروهای مشابه، یا فراموش کردن مصرف دارو، یا ورزش نکردن به مقدار کافی، یا خوردن داروهای خاص برای درمان دیگر علائم دیابت و انحراف از برنامه غذایی، قند خون ممکن است افزایش یابد.
علائم ناشی از افزایش قند خون شامل:
تاری دید، خواب آلودگی، خشکی دهان، افزایش حجم و تکرر ادرار، کاهش اشتها، حالت تهوع و استفراغ، درد معده، خستگی، عطش غیرمعمول هستند و در این صورت باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد. اگر بیمار در این مرحله درمان نشود، ممکن است دچار پوست خشک و قرمز، تنفس بدبو، وجود کتون در ادرار، تنفس سطحی و مشکلات دیگری شود که در نهایت به هایپرگلیسمی شدید، کتواسیدوز و حتی مرگ منجر خواهد شد.
برای اطمینان از تنظیم قند خون، باید به صورت مرتب با پزشک مشورت کنید و بدون نظر ایشان دوز دارو را تغییر ندهید.
شکل و شمایل دارو
متفورمین در دو نوع قرص 500 میلی‌گرم و 1000 میلی‌گرم تولید و به بازار عرضه می‌شود. این قرص با نام‌های تجاری گلوکوفاژ، گلوکوفاژایکس آر، ریومت، فورتامت و گلومتزا به فروش می‌رسد.
هشدار در مصرف قرص متفورمین
هرگز بدون مشورت با پزشک این دارو را مصرف نکنید.
باید توجه داشت که استفاده از این دارو یا هر داروی دیگری برای کاهش وزن، باید تحت نظر پزشک باشد تا از عوارض جانبی یا مشکلات ناشی از مصرف آن در امان باشید.
گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی رضیم
مرجان امینی
