معرفی درخت سمر و کاربردهای آن (2 نکته مهم)
درخت سمر یا کهور پاکستانی
سمر یا کهور پاکستانی یک نوع درخت است که در مناطق گرم و کویری می‌روید. به آن در زبان محلی، سُمر می‌گویند. این درخت بزرگ و همیشه سبز، زیبایی خاصی دارد و در مناطق جنوبی و کویری به سبزی و نشاط می‌افزاید. سمر به عنوان درختی که سایه می‌دهد، دارای برگ‌های سبز است.
سمر یکی از درختان همیشه سبز است که در جنوب شرقی آسیا، از جمله ایران، هند، پاکستان، عربستان و یمن پیدا می‌شود.
این گیاه در دشت‌ها، بیابان‌ها، دامنه‌ها و گاهی هم در قله‌های کوه‌های مناطق گرمسیری رشد می‌کند. تمام بخش‌های درخت سمر مفید هستند و به همین دلیل به آن پادشاه صحرا هم می‌گویند. این درخت در نقاط مختلف ایران مثل بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و حواشی کویر لوت یافت می‌شود.
سمر به عنوان درختی سایه‌دار در پارک‌های جنگلی و برای جلوگیری از ایجاد شن‌های متحرک استفاده می‌شود. اما برای فضاهای سبز شهری مناسب نیست؛ زیرا ریشه‌های قوی و ضخیم آن می‌تواند پیاده‌روها را خراب کند و خارهای تیز آن پس از ریزش، ممکن است مزاحمت ایجاد کند. بنابراین، بهتر است در محوطه‌های کارگاهی، حاشیه و کنار جاده‌ها و اطراف بزرگراه‌ها کاشته شود. این درخت به راحتی از طریق بذر تکثیر می‌شود.
گیاه شناسی درخت سمر
این درخت از خانواده مخروطیان است و با ظاهری بلند و زیبا، شکل آن از دور به چتر شباهت دارد. شاخه‌های این درخت به طور متقاطع و دور یکدیگر قرار دارند. گفته می‌شود این درخت می‌تواند بیش از صد سال عمر کند. چوب سمر سفید و محکم است و در برخی گونه‌ها کمی سرخ رنگ می‌شود. این درخت در برابر خشکی و کم آبی مقاوم است، اما اگر باران چند سال پی‌درپی نیفتد، به تدریج خشک شده و می‌میرد.
برگ‌های درخت سمر باریک و سوزنی است و شاخه‌های آن پر از خار می‌باشد. درخت سمر در فصل گل‌دهی دارای گل‌های زرد رنگی است که زنبورهای عسل در این فصل به شدت از آن تغذیه می‌کنند تا شهد برای تولید عسل جمع‌آوری کنند.
رویشگاه سمر در ایران
در هرمزگان، به درخت سمر کهور پاکستانی می‌گویند و این درخت زیبا و بلند با ظاهری مانند چتر دارد. گفته می‌شود که این درخت بیش از صد سال عمر می‌کند. چوب آن نیز سفید و محکم است و بعضی از انواع آن کمی رنگ سرخ دارد. این درخت در برابر خشکی مقاوم است اما ممکن است در صورت عدم بارندگی برای چند سال، خشک شود.
تهیه عسل از سمر
عسل به دست آمده از گل‌های سمر طعم و مزه خاصی دارد. در فصل تابستان، گل‌های زرد رنگی از درخت سمر می‌روید که بوی خوشی دارند و زنبورهای عسل از این گل‌ها شهد جمع‌آوری می‌کنند تا عسل بسازند.
شرایط اکولوژیک مناسب درخت سمر
خاک مناسب: این درخت به نوع خاصی از خاک حساس نیست و در انواع خاک‌ها می‌تواند رشد کند. همچنین در برابر شوری خاک مقاوم است.
دمای مناسب : درخت سمر به دمای بین 10 تا 30 درجه سانتی‌گراد نیاز دارد.
مقدار آبدهی :به دلیل شرایط گرمسیری و کویری، این درخت به آبیاری چندانی نیاز ندارد.
نور لازم: درخت سمر برای رشد به نور زیادی از خورشید نیاز دارد.
روش کاشت و تکثیر درخت سمر
درخت سمر که به آن کهور پاکستانی هم می گویند، از طریق بذر تازه تکثیر می‌شود. برای کاشت بذر، اول باید بذرها را به مدت 24 تا 48 ساعت در آب ولرم خیس کنید. بعد از آن، این بذرها را آبیاری کنید.
بعد از حدود دو تا سه ماه، بذرها جوانه می‌زنند و شروع به رشد می‌کنند. به یاد داشته باشید که زمان جوانه زدن این درخت ممکن است متغیر باشد. بعد از مدتی می‌توانید در صورت نیاز نهال‌ها را جابجا کنید.
فاصله‌ای که برای کاشت بذرها نیاز دارید بین 20 تا 40 سانتی‌متر و برای نهال‌ها بین 1.5 تا 2 متر است. بذرها باید در عمق نیم تا یک سانتی‌متر کاشته شوند.
کاربردهای برگ و درخت سمر
برگ‌های درخت سمر غذای مخصوص شتر هستند و از چوب این درخت می‌توان زغال خوب تهیه کرد. همچنین چوب سمر در ساخت کفش، میز، صندلی و مبلمان نیز استفاده می‌شود. غلاف‌های این درخت یکی از غذاهایی هستند که در تاریخ باستان هم استفاده می‌شدند.
امروزه، غذاهایی که از آرد غلاف این درخت تهیه می‌شوند، خیلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در برزیل، دانه‌های آن را پردازش کرده و به قهوه اضافه می‌کنند. به طور دیگر، می‌توان از آن در قنادی‌ها، تهیه آدامس، ساختن سقف ساختمان و از نظر دارویی برای بهبود درد شکم، سرماخوردگی، تهوع، خشکی صدا و التهاب‌های پوستی استفاده کرد. جالب است بدانید که سرخپوستان از دم‌کرده آن برای درمان گلودرد استفاده می‌کردند. اما باید توجه داشت که به دلیل وجود ترکیبات اسیدی در برگ و چوب این درخت، مواردی از مسمومیت نیز در کشورهایی که به طور گسترده از آن استفاده می‌کنند، گزارش شده است.
یکی از مهم‌ترین کاربردهای درخت سمر در ایران، بیابان‌زدایی است. این درخت با سازگاری خوبی که در نواحی بیابانی و روی تپه‌های شنی دارد، می‌تواند به تثبیت این اراضی کمک کند. با برنامه‌ریزی بهتر و استفاده‌های دیگر از این درخت، ممکن است به بهبود وضعیت اقتصادی مردم در این منطقه نیز کمک کند.
مضرات درخت سمر
این درخت می‌تواند برای محیط زیست، انسان و حیوانات عوارض منفی داشته باشد. در حالی که در ایران به طور گسترده‌ای کشت می‌شود، در کشورهای همسایه تلاش زیادی برای از بین بردن آن انجام شده است. اتحادیه اروپا این گیاه را خطرناک‌ترین موجود زنده جهان نامیده و آن را در لیست گونه‌های مهاجم قرار داده است.
درخت سمر می‌تواند برای انسان مضراتی داشته باشد و در صورت تنفس گرده آن، ممکن است به دستگاه تنفسی آسیب بزند و حتی منجر به سرطان ریه شود.
بیشتر بخوانید:
