موارد مصرف قرص نورتریپتیلین و عوارض جانبی این دارو (2 نکته مهم)
“`html
قرص نورتریپتیلین چیست؟
قرص نورتریپتیلین (Nortriptyline) برای درمان افسردگی و چند بیماری عصبی دیگر مثل میگرن و سندرم خستگی مزمن کاربرد دارد. همچنین این دارو در درمان شب ادراری کودکان نیز موثر است. جذب این دارو سریع و کامل می‌باشد.
موارد و مقدار مصرف نورتریپتیلین
الف) افسردگی و بیماری پانیک
بزرگسالان: مقدار 25 میلی‌گرم 4 تا 3 بار در روز مصرف شود و به آرامی تا حداکثر 150 میلی‌گرم در روز افزایش یابد. می‌توان تمام مقدار روزانه را قبل از خواب مصرف کرد.
بیماران مسن یا نوجوانان: مقدار مصرف 30 تا 50 میلی‌گرم از راه خوراکی و به صورت تقسیم شده است.
ب) ترک سیگار
بزرگسالان: روزانه 25 میلی‌گرم از راه خوراکی مصرف می‌شود و می‌توان مقدار مصرف را به تدریج تا 75 تا 100 میلی‌گرم در روز افزایش داد. این دارو باید 10 تا 28 روز قبل از شروع ترک مصرف شود.
قبل از مصرف قرص نورتریپتیلین چه نکاتی را باید با پزشک در میان بگذارید:
1_ وجود هر نوع حساسیت به ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای، ماپروتیلین یا ترازودون.
2_ در صورت بارداری و شیردهی
3_ در صورت مصرف هرگونه دارو بخصوص داروهایی که سیستم عصبی مرکزی را تضعیف می‌کنند، داروهای ضد تیروئید، سایمتیدین، کلونیدین، گوانیتیدین، فنوتیازین‌ها و داروهایی که عوارض جانبی حرکتی ایجاد می‌کنند، مهارکننده‌های مونوآمینواکسیداز و مقلدهای سمپاتیک.
4_ در صورت داشتن هر نوع بیماری مانند آسم، اختلال دوقطبی (مانیک-دپرسیون)، اختلالات خونی، مشکلات قلبی و عروقی، مشکلات گوارشی، آب مروارید، افزایش فشار داخل چشم، بیماری کبدی، پرکاری تیروئید، بزرگ شدن پروستات، بیماری کلیوی، شیزوفرنی، حملات تشنجی و مشکل در دفع ادرار.
چگونه باید نورتریپتیلین را مصرف کنید؟
این دارو را دقیقاً بر اساس دستور پزشک مصرف کنید. تمام دستورالعمل‌های درج شده بر روی بسته دارو را دنبال کنید. ممکن است پزشک در طول درمان مقدار دارو را تنظیم کند. دارو را بیش از حد یا کمتر از آنچه تجویز شده مصرف نکنید.
اگر نیاز به عمل جراحی دارید، پزشک جراح را از مصرف این دارو مطلع کنید. ممکن است لازم باشد در مدت کوتاهی مصرف این دارو را متوقف کنید.
اگر مصرف نورتریپتیلین را به طور ناگهانی متوقف کنید، بد نیست با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است بهتر شدن نشانه‌ها چند هفته طول بکشد. دارو را مطابق دستور پزشک و در زمان‌های تعیین‌شده مصرف کنید. نورتریپتیلین را در دمای اتاق و دور از رطوبت و حرارت نگهداری کنید.
اگر یک دوز را فراموش کنم چه باید بکنم؟
به محض یادآوری، دوز از دست رفته را مصرف کنید. اگر زمان مصرف دوز بعدی نزدیک است، از مصرف دوز قبلی که فراموش کرده‌اید پرهیز کنید.
اگر بیش از حد نورتریپتیلین مصرف کنم چه خواهد شد؟
- در این صورت باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید یا به پزشک مراجعه کنید.
- مصرف بیش از حد این دارو می‌تواند خطرناک باشد.
مکانیسم اثر نورتریپتیلین
این دارو از طریق مهار جذب مجدد نوراپی‌نفرین و سروتونین در انتهای سلول عصبی، غلظت آن‌ها را در سیستم عصبی مرکزی افزایش می‌دهد.
فارماکوکینتیک نورتریپتیلین
این دارو پس از مصرف به صورت خوراکی به سرعت و به طور کامل جذب می‌شود. متابولیسم آن در کبد انجام می‌شود و راه دفع آن از طریق کلیه‌هاست. شروع اثر دارو به عنوان ضد افسردگی حدود 2 تا 3 هفته بعد از مصرف است و نیمه عمر آن بین 18 تا 44 ساعت می‌باشد. نورتریپتیلین به پروتئین‌های پلاسما به شدت متصل می‌شود.
“`
موارد منع مصرف و احتیاط
اگر به داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای یا داروهای مشابه آن حساسیت دارید، نباید از این دارو استفاده کنید. همچنین، اگر در حال بهبودی از حمله قلبی هستید، یا دچار مشکلات تنفسی و بیهوشی شدید، باید از این دارو پرهیز کنید. مصرف همزمان این دارو با داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز نیز خطرناک است و ممکن است عوارض جدی مانند افزایش فشار خون و تشنج به همراه داشته باشد.
این دارو برای افراد با مشکلات قلبی، بیماری‌های تنفسی، صرع و دیگر اختلالات عصبی نیز باید با احتیاط مصرف شود. مصرف همزمان این دارو با بیهوش‌کننده‌ها باید کاملاً تحت نظر پزشک باشد. این دارو همچنین می‌تواند خطر خودکشی را در جوانان افزایش دهد، بنابراین در این گروه سنی باید با احتیاط مصرف شود. برای کسانی که دیابت دارند یا دچار مشکلات کبدی و کلیوی هستند نیز باید مراقبت‌های ویژه‌ای انجام شود.
مصرف در سالمندان
در سالمندان ممکن است نیاز به کاهش دوز دارو باشد. عوارض قلبی ناشی از این دارو در این گروه سنی بیشتر است، اما ممکن است خطر افت فشار خون با نورتریپتیلین کمتر از سایر داروهای ضدافسردگی باشد.
مصرف در کودکان
این دارو به کودکان توصیه نمی‌شود، و برای نوجوانان ممکن است نیاز به کاهش دوز داشته باشیم.
مصرف نورتریپتیلین در بارداری
این دارو در گروه خطر D قرار دارد، یعنی ممکن است برای زنان باردار خطراتی داشته باشد.
مصرف نورتریپتیلین در دوران شیردهی
این دارو در مقادیر کم در شیر مادر ترشح می‌شود. بنابراین باید مزایا و مضرات آن به دقت ارزیابی شود.
اثر بر آزمایش‌های تشخیصی
نورتریپتیلین ممکن است زمان انتقال سیگنال‌های الکتریکی در قلب را افزایش دهد و نتایج آزمایش‌های کبدی را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین ممکن است تعداد گلبول‌های سفید خون را کاهش دهد و سطح قند خون را نیز تغییر دهد.
تداخل‌های دارویی آن:
مصرف همزمان نورتریپتیلین با داروهای مهارکننده آنزیم MAO ممکن است موجب افزایش فعالیت سیستم عصبی مرکزی و فشار خون شود. این دارو همچنین می‌تواند با برخی داروهای ضدصرع تداخل داشته باشد و اثرات آن را کاهش دهد. همچنین این دارو ممکن است اثر داروهای فشار خون مانند کلونیدین را کاهش دهد.
مصرف همزمان نورتریپتیلین با فنوتیازین‌ها می‌تواند عوارض جانبی را افزایش دهد و احتمال وقوع تشنج را بالا ببرد. همچنین مصرف همزمان این دارو با سایر داروهای تحریک‌کننده سیستم عصبی ممکن است مشکلات قلبی و عروقی را تشدید کند. همچنین مصرف الکل و داروهای مضعف سیستم عصبی با نورتریپتیلین ممکن است باعث ضعف شدید و افت فشار خون شود.
سایمتیدین می‌تواند میزان Nurtiptyline در بدن را افزایش دهد. اگر از متریزامید به صورت داخل نخاعی استفاده می‌کنید، باید از 48 ساعت قبل تا 24 ساعت بعد از میلوگرافی، مصرف نورتریپتیلین را متوقف کنید.
مسمومیت و درمان
تظاهرات بالینی
در 12 ساعت اول بعد از مصرف حاد دارو، مرحله ابتدایی مشخص می‌شود که با نشانه‌های زیادی از قبیل آشفتگی، تحریک، گیجی، عدم توانایی در ادرار کردن، خشکی غشاهای مخاطی، گشاد شدن مردمک چشم، یبوست و انسداد فلجی روده همراه است. بعد از آن، اثرات ضعیف‌کننده بر روی سیستم عصبی مرکزی نمایان می‌شود.
این اثرات شامل کاهش دما، کاهش یا عدم وجود رفلکس‌ها، خستگی، افت فشار خون، کبودی و اختلال در ضربان قلب می‌باشد. شدت مسمومیت می‌تواند با طولانی شدن کمپلکس QRS به بیش از 100 میلی‌ثانیه تخمین زده شود که معمولاً نشان‌دهنده غلظت سرمی بیش از 1000 میلی‌گرم در میلی‌لیتر است. اسیدوز متابولیک نیز ممکن است به دلیل افت فشار خون، کاهش تهویه تنفسی و تشنجات بروز کند.
درمان
درمان باید علایم را تسکین دهد و از جمله شامل حفظ راه تنفسی، کنترل دمای بدن و مدیریت مایعات و الکترولیت‌ها می‌شود. اگر بیمار هوشیار باشد، می‌توان با دادن شربت اپیکا، استفراغ ایجاد کرد. سپس با شستشوی معده و دادن ذغال فعال می‌توان جذب بیشتر دارو را کاهش داد. معمولاً دیالیز مؤثر نخواهد بود. تشنجات را می‌توان با دیازپام یا فنی‌توئین تزریقی درمان کرد، در حالی که آریتمی با فنی‌توئین یا لیدوکائین تزریقی کنترل می‌شود و اسیدوز با بیکربنات سدیم درمان می‌شود. باید از تجویز باربیتورات‌ها خودداری شود، زیرا ممکن است اثرات تنفسی و مشکلات CNS را تشدید کند.
عوارض جانبی قرص نورتریپتیلین
هر دارو می‌تواند به همراه اثرات مثبت خود، عوارض جانبی هم داشته باشد. با اینکه این عوارض در همه افراد دیده نمی‌شود، در صورت بروز هر یک از علائم زیر باید با پزشک مشورت کرد:
مشکلات بینایی، گیجی، توهم، هالوسیناسیون، مشکلات ادراری، ضربان قلب نامنظم، لرزش در عضلات به ویژه در بازوها و دست‌ها، خشکی دهان، افت فشار خون، عوارض شبه پارکینسون، بی‌قراری، عصبانیت، اختلال در عملکرد جنسی، واکنش‌های آلرژیک، مشکلات خونی، زردی کلستاتیک و حملات تشنجی.
نکات برای مصرف این دارو
1- از قطع ناگهانی مصرف دارو باید اجتناب کرد. در صورت نیاز، مقدار مصرف باید به تدریج در مدت حداقل 4 هفته کاهش یابد.
2- در هفته‌های اول درمان، به دلیل خطر بالای خودکشی، بیمار باید تحت نظر باشد.
3- نباید بیش از یک داروی ضدافسردگی را همزمان مصرف کرد.
4- برای اثرگذاری درمانی این دارو حداقل 2 هفته زمان لازم است.
5- درمان در سالمندان باید با حداقل مقدار آغاز شود، زیرا به عوارض جانبی حساس‌تر هستند.
6- به دلیل نیمه عمر طولانی دارو، مصرف یکباره آن در زمان خواب کافی است.
7- به بیماران باید یادآوری شود که حتی در صورت بروز علائم آنتی موسکارینی، باید به مصرف دارو ادامه دهند، زیرا ممکن است به این اثرات تا حدی عادت کنند.
8- اگر بیمار سابقه مصرف مهارکننده‌های آنزیم MAO دارد، باید حداقل دو هفته پس از قطع آن، این دارو را مصرف کند.
9- در صورت نیاز به مصرف داروی مهارکننده MAO، باید حداقل یک هفته فاصله بین قطع و شروع دارو رعایت شود.
10- این دارو ممکن است باعث خواب‌آلودگی شود و بر فعالیت‌هایی که نیاز به مهارت و تمرکز دارند، مانند رانندگی، تأثیر بگذارد.
11- دوره درمان با این دارو باید کامل شود. نباید بیش از مقدار توصیه شده مصرف شود.
12- اگر نوبت مصرف دارو فراموش شد، باید به محض یادآوری مصرف شود، مگر اینکه زمان نوبت بعدی نزدیک باشد. در این صورت، مقدار نوبت بعدی را نباید دوبرابر کرد. اگر دارو باید در زمان خواب مصرف شود، صبح روز بعد نباید مصرف شود. بهتر است در این موارد با پزشک مشورت گردد.
13- به دلیل احتمال بروز سرگیجه، باید هنگام برخاستن ناگهانی احتیاط کرد.
14- مصرف این دارو ممکن است باعث خشکی دهان شود. اگر این عارضه به مدت بیش از 2 هفته ادامه یافت، باید به پزشک مراجعه کرد.
15- احتمال حساسیت به نور در اثر مصرف این دارو وجود دارد، لذا استفاده از ضدآفتاب ضروری است.
16- بیمار باید 3 تا 7 روز بعد از قطع دارو تحت نظر باشد.
17- در صورت نیاز به هر نوع عمل جراحی یا درمان اضطراری، پزشک باید از مصرف دارو مطلع باشد.
داروهای هم گروه نورتریپتیلین
- Amitriptyline
- Amoxapine
- Clomipramine
- Desipramine
- Doxepin
- Imipramine
- Trimipramine
- Maprotiline
- Protriptyline
شرایط نگهداری قرص نورتریپتیلین
- دارو را در مکانی تاریک و خشک در دمای بین 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد و در ظرف‌های کاملاً بسته نگهداری کنید.
- دارو را دور از دسترس کودکان قرار دهید.
- از مصرف داروهای تاریخ گذشته خودداری کنید.
