همه چیز در مورد داروی ضد قارچ ایتراکونازول (2 نکته مهم)
ایتراکونازول چیست؟
ایتراکونازول (Itraconazole) یک داروی ضد قارچ است که به صورت خوراکی استفاده می‌شود و برای درمان چندین نوع عفونت قارچی کاربرد دارد. این دارو برای درمان عفونت‌های مربوط به کاندیدا (مانند عفونت‌های دهانی و vaginal) و بیماری‌های دیگر پوستی و سیستمیک مانند آسپرژیلوس و هیستوپلاسموز کاربرد دارد. همچنین از این دارو برای پیشگیری از عفونت‌های قارچی در بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، استفاده می‌شود.
نام‌های تجاری: Onmel – Sporanox
موارد مصرف ایتراکونازول
- درمان بلاستومیکوز (نوعی عفونت ریوی و خارج ریوی)، هیستوپلاسموز (از جمله نوع مزمن که به صورت حفره‌ای در ریه‌ها ایجاد می‌شود).
- درمان عفونت آسپرژیلوس (نوعی عفونت ریوی و غیر ریوی) در بیمارانی که به درمان‌های دیگر مقاوم هستند.
- درمان عفونت‌های پوستی (مثل درماتوفیتوز، پیتریازیس ورسیکالر و کاندیدیاز) و عفونت‌های سیستمیک دیگر.
- کاندیدیاز حلقی – دهانی.
- کاندیدیاز مری.
- انیکومایکوزیس (عفونت ناخن).
مکانیسم اثر ایتراکونازول
این دارو موجب جلوگیری از ساخت یک جزء مهم به نام ارگوسترول در دیواره سلولی قارچ‌ها می‌شود که در نتیجه آن، رشد و تکثیر آنها متوقف می‌گردد.
فارماکوکینتیک ایتراکونازول
ایترکونازول پس از مصرف خوراکی جذب می‌شود، چه به شکل کپسول و چه مایع خوراکی. جذب این دارو در معده اسیدی بیشتر است و حداکثر جذب آن زمانی که با غذا مصرف شود، اتفاق می‌افتد. در حالی که جذب از فرم مایع وابسته به محیط اسیدی نیست و در حالت ناشتا بیشترین جذب را نشان می‌دهد.
حداکثر غلظت دارو در خون معمولاً 5 تا 5/1 ساعت بعد از مصرف به وجود می‌آید و پس از 15 روز استفاده روزانه، سطح پایدار دارو در بدن حاصل می‌شود. اگر روزانه 200 میلی‌گرم مصرف شود، غلظت پایدار آن حدود 2 میکروگرم در میلی‌لیتر خواهد بود. با دوزهای بالاتر، جذب دارو افزایش می‌یابد که نشان‌دهنده متابولیسم اشباع پذیر آن است.
این دارو به پروتئین‌های خون متصل می‌شود و تنها مقدار کمی از آن به صورت آزاد در گردش است. همچنین، مقدار کمی از این دارو به مایع مغزی نخاعی منتقل می‌شود. غلظت‌های درمانی ایتراکونازول در پوست و غشاهای مخاطی بعد از قطع مصرف دارو به مدت 1 تا 4 هفته باقی می‌ماند. برخی از آن در شیر مادر نیز دیده می‌شود. این دارو عمدتاً در کبد متابولیزه می‌شود.
متابولیت اصلی آن، هیدروکسی ایتراکونازول، نیز خاصیت ضد قارچی دارد و مشابه با ایتراکونازول است. این دارو به صورت غیر فعال از طریق صفرا و ادرار دفع می‌شود و مقدار کمی از آن به شکل تغییر نیافته در مدفوع خارج می‌گردد. همچنین ایتراکونازول تحت دیالیز حذف نمی‌شود و نیمه عمر حذف آن در دوز 100 میلی‌گرمی حدود 20 ساعت است و در صورت مصرف مداوم 30 تا 40 ساعت خواهد بود.
استفاده از ایتراکونازول در زمان بارداری و شیردهی
تحقیقات کافی در مورد مصرف ایتراکونازول در دوران بارداری در انسان انجام نشده است و استفاده از این دارو تنها در صورتی در دوران بارداری امکان‌پذیر است که مزایای آن نسبت به خطرات احتمالی برای جنین بیشتر باشد. همچنین به دلیل اینکه این دارو ممکن است در شیر مادر ترشح شود، مصرف آن در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
موارد مصرف و دوز ایتراکونازول
الف) درمان عفونت‌های ناشی از بلاستومیکوز (ریوی و غیرریوی) و هیستوپلاسموز (بخصوص بیماری‌های حفره‌داران ریوی و هیستوپلاسموز منتشر).
بزرگسالان: دوز معمول 200 میلی‌گرم در روز است. اگر بیماری بهتر نشود یا پیشرفت کند، می‌توان دوز را تا 400 میلی‌گرم در روز افزایش داد. دوزهای بالاتر از 200 میلی‌گرم در روز باید در دو نوبت تقسیم شوند.
ب) درمان عفونت ناشی از آسپیرژیلوس (ریوی و غیرریوی) در افرادی که به آمفوتریسین B پاسخ نمی‌دهند.
بزرگسالان: دوز میانگین بین 200 تا 400 میلی‌گرم در روز است.
پ) درمان میکوز پوستی (عفونت‌های پوستی ناشی از قارچ‌ها مانند درماتوفیتوز و کاندیدیاز).
بزرگسالان: دوز معمول بین 50 تا 400 میلی‌گرم در روز است. طول درمان ممکن است از یک روز تا بیش از شش ماه متغیر باشد و به نوع عفونت بستگی دارد.
توجه: در صورت بروز علائم نشان‌دهنده مشکلات کبدی که ممکن است مرتبط با ایتراکونازول باشد، مصرف دارو باید متوقف شود.
ت) کاندیدیاز حلقی – دهانی.
دوز 200 میلی‌گرم (20 میلی‌لیتر) از محلول خوراکی باید روزانه به مدت یک تا دو هفته مصرف شود.
ث) کاندیدیاز مری.
توصیه می‌شود 100 میلی‌گرم (10 میلی‌لیتر) از محلول خوراکی برای حداقل 3 هفته استفاده شود و بهتر است تا 2 هفته بعد از بهبود علائم ادامه یابد.
ج) آنیکومایکوزیس
بزرگسالان : برای عفونت ناخن‌های پا یا دست: 200 میلی‌گرم خوراکی در روز به مدت 12 هفته. اگر فقط ناخن‌های دست درگیر باشند، 200 میلی‌گرم دو بار در روز به مدت یک هفته مصرف می‌شود و سپس به مدت 3 هفته مصرف نمی‌شود و دوباره برای یک هفته با همان دوز قبلی تجویز می‌شود.
عوارض جانبی ایتراکونازول
- مشکلات عصبی: سردرد، سرگیجه، خواب آلودگی، اضطراب، ضعف، افسردگی، تب، درد و خستگی.
- مشکلات قلبی و عروقی: فشار خون بالا، ورم، نارسایی قلبی، افت فشار خون در حالت ایستاده.
- مشکلات پوستی: جوش‌های پوستی و خارش.
- مشکلات گوارشی: تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و بی‌اشتهایی.
- مشکلات ادراری و تناسلی: وجود پروتئین در ادرار، التهاب مثانه، مشکلات جنسی و عفونت‌های مجاری ادراری.“`html
- کبد: اختلال در کارکرد کبد.
- پوست: جوش‌های پوستی، خارش.
- سایر عوارض: تورم، خستگی، تب، کسالت، کاهش میل جنسی، پایین بودن پتاسیم خون، ناتوانی جنسی در مردان، افزایش سطح تری‌گلیسیرید در خون، آمبولی ریه، عفونت‌های تنفسی، دردهای عضلانی، و واکنش‌های حساسیتی.
تداخل دارویی ایتراکونازول
- ایتراکونازول می‌تواند میزان آنتی‌هیستامین‌هایی که خواب‌آور نیستند (مثل آستمیزول و ترفنادین) را افزایش دهد و موجب آریتمی‌های قلبی خطرناک و حتی مرگ شود. بنابراین، بهتر است از مصرف همزمان آنها پرهیز کنید.
- این دارو ممکن است غلظت پلاسمایی سیکلوسپورین و تاکرولیموس را افزایش دهد. اگر بیش از mg/day 100 ایتراکونازول مصرف می‌کنید، باید میزان مصرف سیکلوسپورین را حدود 50 درصد کاهش دهید و سطح آن را تحت نظر داشته باشید.
- ایتراکونازول ممکن است میزان دیگوکسین را هم افزایش دهد. بنابراین، لازم است که مقدار دیگوکسین نیز مورد بررسی قرار گیرد.
- اگر با هم مصرف شوند، ممکن است اثر ضدانعقادی وارفارین افزایش یابد، بنابراین باید نیمه عمر پروترومبین را بررسی کنید.
- ایزونیازید، فنی توئین، و ریفامپین ممکن است غلظت ایتراکونازول را کاهش دهند. همچنین، ایتراکونازول ممکن است متابولیسم فنی توئین را تغییر دهد، پس باید سطح فنی توئین را نیز تحت نظر داشته باشید.
- این دارو باعث افزایش سطح خون بنزودیازپین‌ها و اثرات خواب‌آور و آرام‌بخش آنها می‌شود.
- استفاده همزمان با میدازولام و تریازولام توصیه نمی‌شود.
- استفاده همزمان با مهارکننده‌های کانال کلسیم ممکن است باعث تورم شود. بنابراین، دوز آنها را تنظیم کنید.
- این دارو با مهار آنزیم 3A4 CYP می‌تواند متابولیسم دوفیتلید، پیموزید و کینیدین را تحت تاثیر قرار دهد و خطر عوارض قلبی مانند آریتمی، افزایش فاصله QT، تندضربانی قلب و حتی مرگ ناگهانی را افزایش می‌دهد. این دو دارو با هم استفاده نشوند.
- مصرف همزمان با آلکالوئیدهای ارگوت (مثل دی هیدروارگوتامین، ارگومترین، ارگوتامین و متیل ارگونوین) ممکن است موجب ایجاد ارگوتیسم، وازواسپاسم و ایسکمی مغزی یا اندام‌ها شود. از مصرف همزمان آنها پرهیز کنید.
- آنتاگونیست‌های گیرنده H2 و مهارکننده‌های پمپ پروتون با کاهش اسیدیته معده ممکن است جذب این دارو را کاهش دهند. بهتر است با فاصله یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از هم مصرف شوند.
- این دارو می‌تواند سطح مهارکننده‌های HMG-CoA را افزایش داده و عوارض جانبی آنها را تعدیل کند. بهتر است همزمان با لوواستاتین و سیمواستاتین مصرف نشود. در صورت مصرف با داروهای دیگر از این گروه، دوز مهارکننده HMG-CoA کاهش یابد.
- استفاده همزمان ایندیناویر و ریتوناویر باعث تغییرات سطح هر دو دارو می‌شود.
- نویراپین سطح ایتراکونازول را کاهش می‌دهد. بنابراین، مصرف همزمان توصیه نمی‌شود.
- آب گریپ‌فروت و پرتقال می‌توانند سطح این دارو و اثرات آن را کاهش دهند.
- نوشیدنی‌های حاوی کولا ممکن است سطح دارو را افزایش دهند و عوارض آن را تشدید کنند. بنابراین، بهتر است که دارو را با آب مصرف کنید.
اثر ایتراکونازول بر آزمایش‌های تشخیصی
این دارو ممکن است سطح آلکالن فسفاتاز، ALT، AST، بیلیروبین و GGT را افزایش دهد. همچنین ممکن است سطح پتاسیم نیز کاهش یابد.
موارد منع مصرف
“`
ایتراکونازول
اگر به این دارو، اجزای فرمولاسیون آن، یا هر یک از داروهای خانواده آزول حساسیت دارید، نباید آن را مصرف کنید. همچنین، در زمان استفاده از این دارو نباید با داروهای مانند آلکالوئیدهای ارگوت، سیزاپراید، دوفتیلید، لووستاتین، میدازولام، پیموزید، کینیدین، سیمواستاتین و تریازولام مصرف شود.
این دارو برای درمان آنیکومایکوزیس در کسانی که نشانه‌هایی از اختلال عملکرد قلب چپ یا نارسایی قلبی دارند، توصیه نمی‌شود.
موارد احتیاط در مصرف ایتراکونازول
اگر علائمی از نارسایی قلبی یا نوروپاتی داشتید، باید مصرف این دارو را متوقف کنید. در بیماران سیستیک فیبروزیس، تفاوت‌هایی در تأثیرات دارو وجود دارد و اگر درمان جواب ندهد، باید به گزینه‌های دیگری روی بیاورید.
موارد نادر و شدید مثل سمیت کبدی (هپاتیت، کلستاز و هپاتیت شدید) پس از مصرف داروهای آزول گزارش شده است. در افرادی که سابقه بیماری کبدی دارند، باید با احتیاط مصرف شود و دوز دارو تحت نظر پزشک تنظیم شود. اگر کسی بیماری فعال کبدی یا سابقه واکنش‌های سمی به داروهای دیگر را دارد، نباید این دارو را مصرف کند.
تداخل دارویی با دیگر داروها ممکن است عوارضی ایجاد کند، مانند مشکلات قلبی و تاکی‌کاردی. بنابراین، این دارو را با داروهای سیزاپراید، پیموزید، کینیدین یا دوفتیلید به طور همزمان مصرف نکنید. همچنین، محلول‌های خوراکی و کپسول‌ها به دلیل تفاوت در جذب، نباید به جای هم استفاده شوند.
ملاحظات اختصاصی در رابطه با ایتراکونازول
در موارد جدی، مقدار توصیه شده 200 میلی‌گرم سه بار در روز (600 میلی‌گرم در روز) برای سه روز اول می‌باشد. درمان باید حداقل سه ماه ادامه یابد تا نشانه‌های بهبودی از عفونت قارچی دیده شود. اگر درمان به اندازه کافی انجام نشود، ممکن است عفونت دوباره برگردد.
قبل از شروع درمان، باید برای شناسایی نوع عفونت، نمونه‌هایی برای کشت‌های قارچی و آزمایش‌های دیگر (مانند هیستوپاتولوژی و سرولوژی) گرفته شود. می‌توان درمان را قبل از گرفتن نتیجه آزمایش‌ها شروع کرد و بعد از دریافت نتایج، آن را بر اساس نتیجه تنظیم کرد.
بیماران مبتلا به عفونت HIV ممکن است عفونت شدیدتری داشته باشند و درمان نگهدارنده برای جلوگیری از عود بیماری ضروری است. همچنین، به دلیل کمی اسید معده در این بیماران، جذب ایتراکونازول ممکن است کاهش یابد.
- در بیمارانی که سابقه اختلال کبد دارند، آزمایش‌های آنزیم کبدی انجام شود.
- در بیمارانی که میزان تصفیه کراتینین آنها کمتر از 30 میلی‌لیتر در دقیقه است، دارو تجویز نشود.
- قبل از شروع درمان انیکومایکوزیس، حتماً نمونه‌ای از ناخن به آزمایشگاه ارسال شود.
توجهات پزشکی – پرستاری هنگام مصرف ایتراکونازول
- قبل از شروع درمان و به طور منظم بعد از آن، عملکرد کبد را بررسی کنید.
- در بیمارانی که همزمان از دیگوکسین استفاده می‌کنند، مراقب مسمومیت احتمالی با دیگوکسین باشید.
- در صورتی که این دارو همزمان با وارفارین تجویز شود، آزمایش‌های انعقادی بیمار را به دقت کنترل کنید.
توجهات بیمار – خانواده هنگام مصرف ایتراکونازول
- “`html
- اگر دچار بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، ضعف، خستگی، رنگ ادرار تیره یا رنگ مدفوع بی‌رنگ شدید، به پزشک مراجعه کنید.
- اگر از قرص‌های ضد بارداری به عنوان روش جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنید، در طول درمان با این دارو بهتر است از یک روش جلوگیری دیگر نیز بهره بگیرید.
شرایط نگهداری دارو
دارو را در دمای بین 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید.
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`
