همه چیز در مورد موزه ماتناداران ارمنستان (+ تصاویر)
موزه ماتناداران ارمنستان
ارمنستان کشوری با طبیعت زیبا و تاریخ کهن است. این کشور پر از کلیساها و موزه‌های باستانی است که داستان زندگی مردم ارمنی را به تصویر می‌کشد.
این سرزمین هزاران سال قدمت دارد و به خاطر طبیعت و آب و هوای فوق‌العاده‌اش، یک مقصد عالی برای گردشگران است تا علاوه بر لذت بردن از مناظر طبیعی، با تاریخ و فرهنگ ارمنستان، که اولین کشور در جهان است که مسیحیت را به عنوان دین رسمی خود پذیرفته، آشنا شوند.
موزه ماتناداران، یک گنجینه ارزشمند از تاریخ مکتوب این سرزمین و بزرگ‌ترین مجموعه دست‌نوشته‌های ارمنی در جهان است. در واقع، نام این موزه یعنی “ماتناداران” به معنای “مخزن کتاب” است، که به همین دلیل به این نام خوانده می‌شود. بعضی منابع می‌گویند این واژه از زبان فارسی میانه آمده است.
این واژه در ارمنستان قرون وسطی به کتابخانه معروف بود و در نقاط دیگر هم همچنین به عنوان کتابخانه شناخته می‌شود. برخی اوقات برای تمایز بهتر از این موزه، آن را به نام‌های ماتناداران ایروان یا ماتناداران ماشتوتس نیز می‌خوانند؛ موسس این موزه معروف، فردی به نام Mesrop Mashtots بوده که در سال 1959 بر اساس مجموعه‌ای ملی از تاریخ و متون ارمنی که پیش‌تر در کلیسای اچمیادزین نگهداری می‌شد، تأسیس شده است.
این مجموعه از زمان تأسیس تا امروز تغییرات و گسترش زیادی را تجربه کرده است و برای بزرگداشت Mesrop Mashtots، مخترع الفبای ارمنی، مجسمه‌اش در مقابل موزه قرار داده شده است. این تندیس، مسروپ ماشتوتس را نشان می‌دهد که یک دستش به الفبای ارمنی و دست دیگرش به سوی شاگردی که در برابرش زانو زده، اشاره می‌کند و راه علم و دانش این سرزمین را نشان می‌دهد. قبل از ورود به موزه، مجسمه‌هایی از بزرگان، فیلسوفان و دانشمندان ارمنستان، مانند گریگور تاتوانی، آنانی شیراکانی، توروس روزلین و دیگران دیده می‌شود.
امروز در این موزه، تمامی کتب و دست‌نوشته‌های باقی مانده از این سرزمین را نمی‌توان پیدا کرد زیرا ارمنستان همیشه محل نبرد قدرت‌های بزرگ منطقه بوده و این وابستگی به تاریخ آن آسیب‌های زیادی به آثار فرهنگی و تاریخی آن وارد کرده است. به عنوان مثال، بسیاری از دستنوشتهها در زمان حمله عثمانی نابود شدند. در سال 1920، دولت آن زمان تمامی موسسات آموزشی ارمنستان را ملی کرد و دست‌نوشته‌های اچمیادزین را به عنوان دارایی همه مردم ارمنستان معرفی کرد؛
در سال 1922، هر چیزی که از این نسخ به روسیه ارسال شده بود یا به صورت غیر قانونی خارج شده بود، بازگردانده شد و حدود 1730 نسخه به علاوه 4660 نسخه قدیمی جمع‌آوری گردید. در نهایت، در سال 1939، بالغ بر 9382 نسخه دست‌نویس به موزه ملی، که از مهم‌ترین موزه‌های ارمنستان بود و در آن زمان به عنوان کتابخانه ایروان شناخته می‌شد، منتقل شد. سوم مارس سال 1959، زمانی بود که ماتناداران به عنوان “مؤسسه تحقیقات علمی با ادارات ویژه حفظ علمی، مطالعه، ترجمه و انتشار نسخه‌های خطی” در ساختمانی جدید تأسیس شد و در سال 1962 به نام خالق الفبای ارمنی نامگذاری شد.
بخش‌های مختلف و آثار دیدنی موزه ماتناداران
ساختمان موزه در ابتدای تأسیس کمی به تأخیر افتاد و سپس به تدریج تمام شد. در معماری این بنا، از سبک‌های قرون وسطی الهام گرفته شده اما طراحی‌هایی از معابد مصری نیز در آن دیده می‌شود و بخش بزرگی از سالن ورودی آن شبیه به صومعه ساناهین از کلیساهای معروف ارمنستان طراحی شده است.
پس از ورود، نقاشی قدیمی وانیک خاچاتریان که مربوط به سال 1960 است، دیده می‌شود و کمی جلوتر، سه نقاشی معروف همین هنرمند که سه دوره تاریخی ارمنستان را به تصویر کشیده، وجود دارد. موزه در طول زمان بازسازی شده و بخش‌های جدیدی به آن اضافه گردیده که نه تنها از زیبایی تاریخی آن نمی‌کاهد بلکه شکوه موزه را بیشتر کرده است. در 20 دسامبر 2011، مراسم با شکوهی به مناسبت 20 سالگی استقلال ارمنستان برگزار شد و در همین زمان موزه به طور رسمی با حضور سران کشور ارمنستان و رهبران مذهبی آن افتتاح گردید.
امروزه، در این موزه بیش از 23000 نسخه دست‌نویس خطی نگهداری می‌شود که فقط بخشی از آن‌ها برای بازدید عموم در 15 سالن به نمایش گذاشته شده است. بخشی از این نسخه‌ها نیز به تاریخ ارمنستان مربوط می‌شوند.
در این موزه، دستنوشته‌هایی به زبان‌های مختلفی مانند عربی، سریانی، یونانی، هندی، گرجی، عبری و… وجود دارد؛ همچنین این موزه یک مجله اختصاصی دارد که در آن اطلاعاتی درباره نسخه‌های قدیمی به عموم ارائه می‌شود.
چیزی که در این موزه هر گردشگری را مجذوب خود می‌کند، فقط دستنوشتهها، مجسمه‌ها و نقاشی‌های قدیمی نیست، بلکه فرهنگ و تاریخ غنی‌ای است که پشت همه این آثار وجود دارد. این موزه سالانه هزاران بازدیدکننده دارد و به عنوان نمادی از شکوه و ارزش‌های فرهنگی ارمنستان شناخته شده است. بسیاری از دولت‌مردان و مقامات خارجی در سفر به ارمنستان از این گنجینه تاریخی بازدید کرده‌اند. همچنین، باید اشاره کنم که مجموعه ماتناداران در سال 1997 به عنوان یک میراث ارزشمند به ثبت جهانی رسید.
دسترسی و ساعات بازدید از موزه ماتناداران
موزه در شمال غرب ایروان و بر روی تپه‌ای واقع شده است؛ خیابانی که موزه در آن قرار دارد، به نام مخترع الفبای ارمنی نامگذاری شده است. دسترسی به موزه آسان است و در سراسر شهر تاکسی و وسایل حمل و نقل عمومی برای رفتن به موزه وجود دارد. موزه از ساعت 10 صبح تا 5 بعد از ظهر آماده پذیرایی از گردشگران است، اما روزهای یکشنبه و دوشنبه تعطیل است. قبل از ورود به موزه باید بلیط تهیه کنید، که قیمت بلیط‌ها برای کودکان نیم‌بها محسوب می‌شود؛ اگر به این موزه رفتید، از بازدید دیگر جاذبه‌های دیدنی و تفریحی ارمنستان در نزدیکی موزه نیز غافل نشوید.
در این مجموعه تنها تاریخ ارمنستان دیده نمی‌شود، بلکه روایت‌های معتبری از تاریخ و فرهنگ مردم کشور‌های دیگر نیز در آنجا موجود است؛ مانند تاریخ خاورمیانه، قفقاز، ایران، روسیه و… . بنابراین در سفر به ارمنستان، بازدید از این مجموعه ارزشمند را از دست ندهید. همچنین این موزه به قدری مهم است که قرار است نمایشگاهی مجازی از ماتناداران برگزار شود تا افرادی که امکان سفر به ارمنستان را ندارند، بتوانند از این موزه و آثارش بازدید کنند.
منبع : سلام پرواز
