وسواس داشتن با تمیز بودن چه فرقی دارد؟

آیا وسواس داشتن همان تمیز بودن است؟

به گزارش رضیم : افرادی که دچار وسواس هستند، نشانه‌ها و علائم متفاوتی دارند که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

نشانه‌ها و علائم وسواس چیست؟

1- یکی از نشانه‌های اصلی وسواس، افکار و کارهای تکراری است. وسواس شبیه به سکسکه است؛ ما می‌خواهیم سکسکه را متوقف کنیم، اما نمی‌توانیم. در وسواس هم یک فکر مدام در ذهن بیمار وجود دارد که او می‌خواهد آن را متوقف کند، اما موفق نمی‌شود. او همچنان کارهایی را تکرار می‌کند ولی نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد. مثل این است که یک نیرویی او را وادار به انجام این کار کند. معمولاً افراد وسواسی می‌دانند که کارشان بی‌معناست، اما نمی‌توانند آن را کنترل کنند.

2- نشانه‌ی دیگر افراد مبتلا به وسواس، توجه بیش از حد به درستی عبادات است، مانند وضو و نماز. آن‌ها ممکن است افراط کنند و دائماً آخرین کارهایشان را تکرار کنند تا مطمئن شوند درست انجام شده‌اند.

3- علامت دیگر وسواس، حساسیت بیش از حد به آلودگی و میکروب‌ها است. این افراد به شدت نگران کثیفی هستند و برای پاکیزگی بارها و بارها دست‌هایشان را می‌شویند. به عنوان مثال، ممکن است از چیزهایی مانند فضولات یا اجسامی که ممکن است به آن‌ها کثیفی بچسبند دوری کنند. بسیاری از این بیماران می‌گویند که این اقدامات را انجام می‌دهند تا از اضطراب شدید که در صورت عدم انجام این کارها دارند، جلوگیری کنند.

4- یکی دیگر از نشانه‌های وسواس، شک و تردید زیاد درباره کارها است. کسانی که این علامت را دارند، به طور مکرر چیزهایی مانند شیر گاز، اجاق گاز یا قفل‌ها را چک می‌کنند و بارها این کار را انجام می‌دهند و هنوز احساس عدم اطمینان دارند. آن‌ها نگران هستند که اگر این کارها را انجام ندهند، ممکن است عواقب بدی داشته باشد.

5- پنجمین نشانه، کندی و طولانی شدن کارهای روزمره است. این افراد زمان زیادی را برای انجام کارهای ساده مثل خوردن غذا یا آماده شدن برای خواب صرف می‌کنند.

6- همچنین، داشتن افکار خاصی که می‌گویند اگر یک کار خاصی انجام دهید یا یک جمله‌ای را بگویید، حتماً اتفاق خاصی می‌افتد نیز یکی دیگر از نشانه‌های وسواس است. اگر این افکار بیش از حد در ذهنتان تکرار شوند، می‌تواند نشانه‌ای از وسواس باشد. اگر شما فکر می‌کنید که می‌خواهید برخی کارها را کمتر انجام دهید، مثلاً کمتر بشوئید یا کمتر شک کنید و یا اینکه این افکار و اعمال در زندگی روزمره و ارتباطات شما مشکل ایجاد کرده‌اند، ممکن است دچار بیماری وسواس باشید، به ویژه اگر مجموع زمان صرف‌شده برای افکار و اعمال وسواسی بیش از یک ساعت در روز باشد.

وسواس چه پیامدهایی دارد؟

ضروری است اشاره کنیم که فقط افراد متخصص می‌توانند به طور قطعی بگویند که آیا شما وسواس دارید یا خیر. اما شما می‌توانید با پاسخ به پرسشنامه‌هایی، وضعیت خود را ارزیابی کنید. نمونه‌هایی از سوالات این پرسشنامه‌ها عبارتند از:

1- آیا شما بیش از حد انجام کارهای تمیزی می‌کنید؟
2- آیا شما بیش از حد چیزها را کنترل می‌کنید؟
3- آیا افکار آزاردهنده‌ای دارید که می‌خواهید از آن‌ها خلاص شوید، اما نمی‌توانید؟
4- آیا برای تمام کردن کارها بیش از حد وقت صرف می‌کنید؟
5- آیا در مورد نظم و ترتیب بیش از حد نگران هستید؟

اگر شما به یکی یا بیشتر از این پرسش‌ها پاسخ مثبت بدهید و احساس کنید که

“`html

اگر اضطراب زیادی دارید و این امر موجب اختلال در کار و شغل، مطالعه، فعالیت‌های روزمره، روابط اجتماعی، خانوادگی یا دیگر روابط شما شده است، ممکن است دچار وسواس باشید. بنابراین، برای تشخیص بیماری وسواس که یک اختلال روانی است، می‌توانید از مطالب ذکر شده استفاده کرده و همچنین به کمک یک روانشناس و مشاوره حضوری به این تشخیص برسید. مثلاً خاله‌ام دائماً در حال شستن دست‌هایش است و انگار هیچ چیز هیچ‌وقت تمیز نمی‌شود. آنقدر دست‌هایش در آب بوده که پوست‌شان آسیب دیده و نسبت به تمیزی بعضی چیزها بیشتر حساس شده است. مادرم می‌گوید خاله وسواس دارد، اما او معتقد است که مادر سخت‌گیری می‌کند و تمیزکاری او را کاملاً قبول ندارد؛ اما حق با کیست؟

دکتر محمدرضا خدایی، روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، در پاسخ به این پرسش می‌گوید: تمیزکاری و نظافت باید در حد تعادل باشد تا انضباط در محیط خانه یا محل کار ایجاد شود. این کار می‌تواند نتیجه مثبتی داشته باشد و به افراد احساس رضایت می‌دهد. اما وقتی که تمیزی از حد معقول فراتر برود و فرد احساس کند که باید یک رفتار خاص را به اجبار تکرار کند، این حاکی از وسواس است. افرادی که وسواس دارند، معمولاً به خود سخت می‌گیرند. آنها ممکن است با فکر پیوسته‌ای درباره تمیز کردن، مدام یک سطخ یا شیء را بشویند و فکر کنند که باید آن را چندین بار بشویند تا به درستی تمیز شود. در نتیجه، ایجاد این احساس اجباری موجب کاهش بهره‌وری و هدر رفتن وقت می‌شود. دکتر خدایی می‌گوید: وسواس بسیاری از استرس‌ها را به فرد و اطرافیانش وارد می‌کند و باعث ایجاد تنش می‌شود. این افراد به گونه‌ای رفتار می‌کنند که خود را مجبور به تکرار کارهای خاصی می‌کنند و در نهایت، از عملکرد خود راضی نیستند. در حالی که کسی که فقط به میزان معقولی به نظافت اهمیت می‌دهد، هم از کارش راضی است و هم دیگران از او راضی هستند.

چگونه بفهمیم که رفتار ما وسواسی است؟

معمولاً شخصی که کم‌کم رفتارش از حالت عادی خارج و وسواسی می‌شود، خودش متوجه غیرعادی بودن رفتارهایش می‌شود، زیرا بیش از هر کسی از این موضوع رنج می‌برد و استرس زیادی را تجربه می‌کند. دکتر خدایی توضیح می‌دهد: برای این افراد، گاهی فقط کثیفی یک چیز یا محل خاص مهم می‌شود. مثلاً ممکن است یک نفر لباس‌هایش را خیلی بشوید، اما خانه‌اش چندان تمیز نباشد. در حالی که اگر کسی متعادل باشد، همه چیز در خانه‌اش منظم است و خود او از کارش راضی است. این روانپزشک ادامه می‌دهد: افراد وسواسی معمولاً تمیزکاری دیگران را قبول ندارند و فقط اگر خودشان این کار را انجام دهند، تا حدی احساس رضایت می‌کنند، ولی افراد عادی از کمک دیگران استقبال می‌کنند.

آیا وسواس درمان‌پذیر است؟

وسواس از کجا می‌آید؟

به گفته دکتر خدایی، وسواس می‌تواند ریشه‌های وراثتی و یادگیری داشته باشد. اگر در خانواده کسی سابقه وسواس باشد، احتمال اینکه فرد به این اختلال دچار شود، بیشتر است. همچنین یادگیری نیز می‌تواند موجب بروز این مشکل شود. مثلاً اگر در دوران کودکی بچه‌ای مجبور باشد که بیش از حد به نظم و تمیزی اهمیت بدهد، ممکن است این ویژگی در بزرگسالی در او باقی بماند و حتی شدت یابد.

چگونه با وسواس افراد وسواسی مقابله کنیم؟

اولین راه برای مقابله این است که هنگامی که اطرافیان صرفاً رفتارهای وسواسی را در کسی مشاهده کردند، باید به اصلاح این رفتارها بپردازند. بر اساس نظر این استاد دانشگاه، باید فرهنگ این مسئله را تغییر دهیم که افرادی که وسواس دارند، فقط منظم و تمیز هستند و بدانیم که این افراد دچار بیماری هستند. او پیشنهاد می‌کند که اطرافیان فرد وسواسی نباید هر آنچه که او می‌خواهد انجام دهند تا او احساس آرامش کند و خود را ملزم به انجام خواسته‌های او ندانند. مثلاً اگر یکی از اعضای خانواده خواهان این باشد که همیشه دست‌ها و پاهایشان را بشویند، به محض اینکه احساس کردند که این درخواست از حد نظافت معمولی خارج است، نباید به خواسته او گوش دهند تا به آرامی وسواس کاهش یابد. دکتر خدایی تاکید می‌کند که ممکن است بی‌توجهی به خواسته فرد وسواسی او را عصبانی کند، بنابراین این کار باید به آرامی و با احتیاط انجام شود؛ اما اگر این روش را اجرا نکنیم، شخص مبتلا به وسواس به تدریج مشکلش، بدتر خواهد شد.

آیا وسواس درمان‌شدنی است؟

“““html

است؟

دکتر خدایی توضیح می‌دهد که اگر به تمام خواسته‌های کسی که دچار وسواس شده توجه نشود، وسواس او کم‌رنگ‌تر خواهد شد. او به یک نکته مهم اشاره می‌کند: مخصوصاً زمانی که وسواس جنبه مذهبی پیدا می‌کند، باید مراقب باشیم که به رفتار وسواسی او اهمیت ندهیم و تحت تاثیر قرار نگیریم. مثلاً وقتی فرد بیش از حد نگران پاکی و نجسی باشد، باید یادآوری کنیم که این رفتار مذهبی نیست. این روانپزشک در مورد درمان این بیماران می‌گوید: کمک گرفتن از روانپزشک یا روان‌شناس برای این بیماران ضروری است تا درمان‌های دارویی و شناختی-رفتاری برای آنها انجام شود. دکتر خدایی باور دارد که افراد وسواسی باید به خودشان کمک کنند، زیرا هر چیزی که در آن اعتدال رعایت نشود مشکل‌ساز است؛ بنابراین نه باید افراط کرد و نه کم‌کاری کرد.

زمانی که همه می‌گویند که خانه مرتب یا شیء تمیزی داریم، باید این را بپذیریم تا در دام وسواس نیفتیم و افکار مزاحم را از خود دور کنیم و از مشغله‌های فکری و خستگی بیش از حد و بیماری‌های جسمی و روانی جلوگیری کنیم. اگر احساس کردید که یک کار را مکرراً تکرار می‌کنید، باید مراقب باشید و از آن کار دست بکشید. به گفته او، بهترین کار کنترل افکار است. به این ترتیب که افکار منفی را کم‌کم نادیده بگیریم. مثلاً اگر فکر می‌کنیم باید لباسی را چهار بار بشوییم تا تمیز شود، باید هر بار یکی از دفعات شستن را کم کنیم تا به یک بار برسیم. می‌توانیم فکر کنیم که کسی به کار ما نظارت می‌کند و خود را متعهد به عدم انجام رفتار تکراری کنیم. همچنین، فضای کار باید شاد باشد تا خستگی دیرتر به سراغ ما بیاید. کار کردن با موسیقی و وادار کردن خود به قبول کردن کار دیگران و کمک گرفتن از آن‌ها، انجام کارهای خانه و تمیز کردن برای ما آسان‌تر می‌شود و این یک تمرین برای مقابله با وسواس است.

تمیز بودن خانه و تاثیر آن روی سلامت روان و بدن

اهمیت تمیز بودن خانه

زمانی که نوبت به نظافت منزل می‌رسد، مرتب‌کردن خانه مثل صعود به قله‌ی یخ است. شناسایی میکروب‌ها به اندازه کافی سخت است و باید هر کدام که قابل مشاهده است را از بین ببریم. این میکروب‌ها می‌توانند باعث بیماری در بزرگسالان و کودکان شوند. یکی از عناصر خطرناک باکتری‌ها این است که اگر به درستی ضدعفونی نشوند، ممکن است برای مدت طولانی زنده بمانند. برخی از میکروب‌ها می‌توانند ساعت‌ها بر روی سطوح خشک مانند اسباب بازی‌های کودکان زنده بمانند. به علاوه، باکتری‌ها می‌توانند تا سه روز بر روی سطوح مرطوب، مانند وسایل حمام، زنده بمانند. بدون استفاده از مواد تمیز کننده قوی یا کمک از خدمات حرفه‌ای، حذف این میکروب‌ها می‌تواند سخت باشد. تمیز کردن منزل می‌تواند به سلامت روان کمک کند. دانستن اینکه باید به کجا توجه کنیم در نظافت خانه مهم است. برخی از مناطق مانند حمام که مردم هر روز از آن استفاده می‌کنند، می‌توانند مقدار زیادی باکتری را نگه دارند. به عنوان مثال، میله‌های آشپزخانه می‌توانند به طور متوسط تا چهار میلیارد میکروب زنده داشته باشند، پس از آنکه از شستشوی ظروف ناپدید شده‌اند.