کرم یا انگل تریشین چیست ؟ علائم و درمان بیماری تريشينوز (2 نکته مهم)

کرم تریشین ، انگل موجود در گوشت خوک

لارو کرم تریشین معمولاً در عضله حیواناتی مانند خوک، گراز و موش پیدا می‌شود. وقتی انسان این گوشت‌های آلوده را می‌خورد، این انگل وارد معده‌اش می‌شود و بعد از مدتی از طریق مدفوع کرم‌های نر را بیرون می‌برد.

سایر کرم‌ها از طریق خون به بخش‌های مختلف بدن می‌روند و در عضلات ناحیه شکم، زبان و حنجره قرار می‌گیرند و باعث تورم و ایجاد کیست‌های آهکی می‌شوند.

حیواناتی مانند گربه، سگ، روباه، خوک و گراز بعد از خوردن گوشت موش یا دیگر حیوانات آلوده نیز به این بیماری دچار می‌شوند.

انسان هم می‌تواند با خوردن گوشت خوک یا گراز به این بیماری مبتلا شود. در کشورهای اسلامی که گوشت خوک نمی‌خورند، این بیماری کمتر دیده می‌شود، اما در اروپا و آمریکای جنوبی، این بیماری در حدود ۱۲ درصد مردم شایع است. زیرا در این مناطق، پختن یا انجماد کامل گوشت به درستی انجام نمی‌شود.

علائم آلودگی

علائم آلودگی به کرم تریشین شامل: تب، حالت تهوع، استفراغ، تعریق زیاد، درد شکم، اسهال ساده یا خونی، تپش قلب، بلع دردناک، بی‌حالی، کاهش وزن شدید، تورم دست‌ها و پاها و افت فشار خون است.

عوارض

عوارض ناشی از این بیماری شامل تب، حالت تهوع، اسهال، درد در ناحیه شکم، مشکلات ریوی، عوارض قلبی و عروقی، مشکلات عصبی و چشمی، و حتی مرگ است. درصد مرگ و میر در بیماران ممکن است به ۵ درصد هم برسد.

تشخیص

تشخیص این بیماری معمولاً با بیوپسی عضله و یافتن لارو تریشین، همچنین از طریق آزمایش‌های خون و سرولوژی انجام می‌شود.

درمان آلودگی با کرم تریشین

اگر به تازگی گوشت مشکوکی خورده‌اید و علائم آلودگی به تریشین را احساس می‌کنید، باید فوری به پزشک مراجعه کنید. داروهای معالجه این انگل شامل:

تیابندازول، مبندازول و داروهای کورتونی با دوز بالا است، به ویژه در مواقعی که لارو کرم به عضلات حمله کند و علائم شدید بروز کند. در بعضی مواقع ممکن است این بیماری خود به خود بهبود یابد و تنها درمان نگهدارنده لازم باشد.

پیشگیری از آلودگی

پختن گوشت خوک در دمای ۷۷ درجه سانتی‌گراد به مدت نیم ساعت یا منجمد کردن آن به مدت ۴۵ روز در دمای ۱۵ درجه زیر صفر می‌تواند انگل تریشین را از بین ببرد. همچنین رعایت بهداشت و نظارت بر کشتارگاه‌ها بسیار مهم است. اما بهترین راه جلوگیری از این بیماری، پرهیز از خوردن گوشت خوک است.

کرم تریشین عامل ایجاد بیماری تريشينوز

بیماری تریشینوز از زمان‌های قدیم شناخته شده است و خوردن گوشت خوک به دلایل بهداشتی همیشه ممنوع بوده است. اگر تعداد لاروها کم باشد، علائم بیماری زیاد مشخص نیست، اما اگر تعداد آنها زیاد باشد، علائم شدید خواهند بود. علائم این بیماری به سه مرحله تقسیم می‌شوند:

1- دوره حمله:

این دوره ممکن است دو تا سه روز طول بکشد، اما معمولاً در هفته اول نشانه‌ها ظاهر می‌شوند. در این مرحله، علائم به دلیل ورود لاروها و کرم‌های بالغ به داخل روده و تحریک آن بوجود می‌آید. در این زمان، بافت روده ملتهب شده و نقاط خونریزی بر روی آن ایجاد می‌شود. علامت‌ها شامل حالت تهوع، استفراغ، دردهای شکمی و اسهال ساده یا خونی می‌باشد. تب و تعریق شدید و افزایش ضربان قلب نیز ممکن است وجود داشته باشد.

2- دوره مهاجرت

در این مرحله، علائم به دلیل حرکت لاروها از رحم کرم بالغ به داخل عروق خونی و لنف بوجود می‌آید. این دوره ممکن است یک تا دو هفته طول بکشد. وجود مواد سمی در خون می‌تواند باعث علائم مسمومیت مانند تورم صورت و اطراف چشم و سردرد شود. ورود لاروها به عضلات باعث واکنش بافتی شده و در نتیجه درد شدیدی در عضلات ایجاد می‌کند. در اثر این درد، تنفس، جویدن، بلع و صحبت کردن (بسته به نوع عضله آسیب دیده) مشکل و دردناک می‌شود. همچنین ممکن است تورم و درد غدد لنفاوی نیز مشاهده شود. در بعضی موارد، تب همراه با بی‌حالی تا ۴۰ و ۴۱ درجه مشاهده می‌شود. افزایش تعداد ائوزینوفیل نیز ممکن است رخ بدهد.

“`

تب خون یکی از علائم مهم و دائمی است که ممکن است به 50% برسد. عوارض شدید بیماری ناشی از حرکت لارو به ریه‌ها، قلب، سیستم عصبی، و چشم‌ها رخ می‌دهد که می‌تواند به صورت پنوئومونی، برنکومت کشی، علائم میوکاردیت (التهاب قلب) و فلج و اختلالات بینایی بروز کند، که ممکن است میوکاردیت به مرگ بیمار منجر شود.

3- مرحله کیستی شدن لارو:

در این مرحله، واکنش بافت عضلانی باعث ایجاد کیسه‌ای دور لارو می‌شود. لارو و کیسه‌اش 6 ماه تا یک سال پس از آلوده شدن، آهکی می‌شوند. علائم در این مرحله ممکن است بسیار شدید باشد و حتی موجب مرگ میزبان گردد. در این دوره، علائم شامل: لاغری و ضعف شدید، تورم شدید در دست‌ها، پاها و صورت، افت فشار خون و تعداد نبض و در نهایت کبودی و افت حالت زنده ماندن است.

بیشتر بخوانید: فواید و عوارض مصرف گوشت گراز

همانطور که قبلاً ذکر شد، در اکثر موارد، علائم بسیار خفیف هستند و گاهی آلودگی هیچ علامت واضحی ندارد.

پیش آگهی بیماری:

در موارد خفیف وضعیت خوب است، اما در موارد شدید، وضعیت خطرناک بوده و منجر به مرگ 5% تا 6% بیماران می‌شود.

تشخیص بالینی بیماری:

اگر تعداد کرم‌ها زیاد باشد، علائم زیر ممکن است وجود داشته باشد:

1- تب نامنظم که یک تا دو هفته طول می‌کشد و به 40 تا 41 درجه هم می‌رسد.

2- تورم اطراف چشم‌ها در دو هفته اول بیماری.

3- ناراحتی‌های روده‌ای شدید در 24 ساعت اول، که گاهاً تا یک هفته ادامه دارد.

4- مراجعه گروهی بیماران و سابقه مصرف گوشت نیمه پخته خوک.

5- افزایش سطح گرانولوسیت‌ها و خونریزی زیر ناخن‌ها.

6- درد شدید عضلانی که از هفته دوم آلودگی شروع می‌شود.

تشخیص آزمایشگاهی:

برای این منظور از روش‌های زیر استفاده می‌گردد:

1- پیدا کردن لارو در عضلات با بیوپسی عضله و قرار دادن بافت بین دو لام و مشاهده لارو زیر میکروسکوپ بعد از له کردن یا حل کردن عضله در مایعی حاوی پپسين و اسید کلریدریک.

2- آزمایش مدفوع با روش تغلیظ و مشاهده کرم بالغ و لارو آن، که این روش به ندرت مثبت است.

3- استفاده از روش‌های سرم‌شناسی به شرح زیر:

1- روش جلدی باخمن (Bachmann intradermal reaction)

برای این منظور، آنتی‌ژن از لارو انگل تهیه شده و آن را به نسبت 1 به 5000 رقیق می‌کنند و سپس مقداری از آن را در زیر پوست یک بازو تزریق می‌نمایند. در بازوی دیگر از مواد غیر از لارو تزریق می‌کنند که به آن تزریق شاهد می‌گویند.

واکنش مثبت زمانی خواهد بود که ده دقیقه پس از تزریق آنتی‌ژن، در محل تزریق یک حلقه سفید با احاطه‌ای قرمز ایجاد شود، به شرطی که موجب واکنش در محل تزریق شاهد نشود. باید توجه داشت که این واکنش مدت‌ها پس از بهبود باقی می‌ماند.

2 – آزمون رسوبی (precipitin test): با قرار دادن آنتی‌ژن و سرم بیمار در یک لوله آزمایش، در محل تلاقی حلقه سفیدی ایجاد می‌شود.

روش‌های دیگری برای تست سرم‌شناسی نیز برای تشخیص این بیماری کاربرد دارند که از ذکر آنها خودداری می‌شود.

درمان بیماری تریشینوز:

هیچ درمان اختصاصی برای این بیماری وجود ندارد. در دوره کاتار روده‌ای، برخی تجویز مسهل نمکی را توصیه می‌نمایند، زیرا این کار باعث خروج تعدادی از کرم‌های بالغ قبل از لارو ریزی می‌شود و از شدت بیماری کاسته می‌شود.

در دوره استقرار بیماری، داروهای ضد کرم مانند تیابندازول و ترکیبات پیپرازین و هترازان نتایج مثبتی داشته‌اند.

برای درمان نیز از داروهای ضد آلرژی مانند ACTH استفاده می‌گردد.

اپیدمیولوژی:

آلودگی به تریشین معمولاً در بین حیوانات به صورت آندمیک دیده می‌شود. بسیاری از موش‌های سیاه به دلیل خوردن لاشه یکدیگر به انتقال بیماری بین خود می‌پردازند. اکثر پستانداران به این انگل حساس هستند و به همین دلیل، گربه، سگ، روباه، خوک و گراز به دلیل مصرف گوشت آلوده می‌شوند. آلودگی انسان معمولاً بر اثر خوردن گوشت خوک ایجاد می‌شود، اما ممکن است با خوردن گوشت خرس یا گراز وحشی نیز اتفاق بیفتد.

بر اساس مطالعات دانشمندان در سال‌های اخیر (برتيو 1974)، علاوه بر نوع تریشینلا اسپیرالیس، سه نوع دیگر از این انگل به عفونت منجر می‌شود که این انواع عبارتند از تریشینلا نلسونی ((T.NELSONI و تریشینلا ناتیوا (T.nativa).

و تریشینلا پسودوسپیرالیس (T.PSEUDOSPIRALIS)

میزان آلودگی افراد به این انگل در مناطق مختلف متفاوت است. در کشورهای اسلامی که به ندرت از گوشت خوک استفاده می‌شود، موارد آلودگی انسانی خیلی کم پیدا می‌شود، اما در کشورهای دیگر میزان آلودگی ساکنان بیشتر است؛ مانند آمریکای جنوبی که میزان آلودگی ۱۲ درصد (در کشورهای مکزیک و شیلی) و در اروپا ۱۱ درصد است.

در یک مطالعه، میزان آلودگی در ساکنان آمریکا ۳.۱۲ درصد محاسبه شد (۱۹۳۸ SAWITZ) اما در مطالعه دیگری (۱۹۵۲ GOULD) میزان آلودگی به ۳۰ درصد رسید. از مجموع افرادی که آلوده هستند، تنها ۶.۴ درصد علائم بیماری را نشان می‌دهند. همچنین میزان آلودگی در مناطق مختلف یک کشور نیز می‌تواند متفاوت باشد.

تعداد کرم‌ها در روده انسان وبه تبع آن تعداد لاروها در عضلات ممکن است خیلی زیاد باشد و در بعضی موارد تا هزار عدد لارو در هر گرم عضله برسد. در فصل زمستان به دلیل مصرف بیشتر گوشت، میزان آلودگی افزایش می‌یابد. در حیواناتی که ممکن است این انگل را حمل کنند (مثل خوک‌ها) معمولاً میزان آلودگی کم است و حدود ۱.۵ درصد است. این میزان بستگی به نوع تغذیه خوک‌ها دارد و در بعضی مناطق که برای تغذیه آن‌ها از زباله‌ها استفاده می‌شود، میزان آلودگی می‌تواند بین ۳.۵ تا ۱۱ درصد باشد.

اپیدمیولوژی آلودگی در ایران

مطالعات محدودی در مورد آلودگی به این انگل در ایران انجام شده است و تا کنون نتایج زیر به دست آمده است:

۱- آلودگی در بین خوک‌های اهلی مشاهده نشده است.

۲- در آزمایش ۱۸۵۲ لاشه گراز از نظر وجود لارو تریشین، تنها دو مورد مثبت (آلودگی) یافت شده است.

۳- آلودگی در بیش از ۶۰ درصد شغال‌ها و گربه‌های وحشی در شمال کشور مشاهده شده است (موبدی و همکاران ۱۹۷۳). لارو انگل در بافت‌های دو سگ، ۱۰ شغال، دو روباه و یک موش صحراوی در منطقه اصفهان نیز گزارش شده است.

۴- تا کنون تنها یک مورد آلودگی انسانی به این انگل گزارش شده که آلودگی در این مورد تنها با تشخیص سرولوژی مثبت بوده است.

پیشگیری و مبارزه:

برای مبارزه با بیماری می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

۱- دقت در تغذیه خوک‌ها: باید از دادن مواد موجود در زباله و آشغال جلوگیری کرد یا اینکه این مواد را پس از جوشاندن به خوک‌ها بدهیم.

۲- بازرسی گوشت قبل از مصرف: برای این کار می‌توان از دستگاهی به نام تریشینوسکوپ استفاده کرد و گوشت‌های آلوده را از بین برد.

۳- ضدعفونی کردن گوشت‌های آلوده: این کار می‌تواند با پختن کامل گوشت یا قرار دادن آن در یخ انجام شود. در روش اول باید دقت کنیم که تمام قسمت‌های گوشت به خوبی پخته شود.

یخ زدن گوشت باعث مرگ لاروها می‌شود. تحقیقات نشان داده که در دمای ۱۸- درجه سانتی‌گراد در مدت ۲۴ ساعت می‌توان لاروها را از بین برد. روش دیگری نیز برای ضدعفونی گوشت وجود دارد که طبق آن گوشت را مدتی تحت اشعه کبالتی ۶۰ قرار می‌دهند. این روش همچنین باعث تازه ماندن گوشت نیز می‌شود.